1. U não lành tính là gì? 

U não lành tính là khối u hình thành trong mô não hoặc các cấu trúc xung quanh não, có tính chất phát triển chậm, không xâm lấn các mô lân cận và không di căn ra những cơ quan khác của cơ thể như u ác tính. Tuy không mang bản chất ung thư, nhưng u não lành tính vẫn có thể gây nguy hiểm nếu khối u phát triển lớn, gây chèn ép các vùng chức năng của não hoặc ảnh hưởng đến lưu thông dịch não tủy.

Một số loại u não lành tính phổ biến bao gồm:

• U màng não: Phát sinh từ màng não bao quanh não và tủy sống;
• U tuyến yên: Hình thành từ tuyến yên, ảnh hưởng đến nội tiết tố;
• U tế bào thần kinh đệm: Là dạng phát triển chậm của u tế bào thần kinh đệm;
• U dây thần kinh thính giác: Ảnh hưởng đến thính lực và thăng bằng.

Có nhiều loại u não lành tính 

Điểm đặc biệt của u lành tính là thường có ranh giới rõ ràng với các mô xung quanh, nên có thể được loại bỏ dễ dàng bằng phẫu thuật nếu phát hiện sớm. Tuy nhiên, vì vị trí nằm trong hộp sọ - một không gian kín, nên ngay cả khối u phát triển chậm cũng có thể gây áp lực nội sọ, dẫn đến các triệu chứng nghiêm trọng như đau đầu, rối loạn thị giác hoặc co giật nếu không được xử lý kịp thời.

2. Dấu hiệu u não lành tính

Như đã thông tin ở trên, u não lành tính vẫn có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu hoặc nguy hiểm nếu phát triển đến kích thước lớn và gây chèn ép các vùng chức năng của não. 

Các dấu hiệu u não lành tính thường không rõ ràng trong giai đoạn đầu, dễ bị nhầm lẫn với các tình trạng thông thường như đau đầu, chóng mặt, mất ngủ, ảnh hưởng thị lực. Tuy nhiên, khi khối u phát triển, những triệu chứng dưới đây có thể xuất hiện:

Đau đầu dai dẳng

• Là triệu chứng phổ biến nhất. Cơn đau thường âm ỉ, kéo dài, tăng dần theo thời gian, đặc biệt vào buổi sáng sớm hoặc khi thay đổi tư thế;
• Khác với đau đầu do căng thẳng, đau đầu do u não thường không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường và có thể đi kèm với buồn nôn.

Đau đầu dai dẳng là một trong những dấu hiệu u não lành tính 

Rối loạn thị giác hoặc thính giác

• Nhìn mờ, nhìn đôi, mất thị lực tạm thời ở một bên mắt có thể xuất hiện nếu u chèn ép dây thần kinh thị giác;
• U dây thần kinh thính giác có thể gây giảm thính lực, ù tai, chóng mặt hoặc mất thăng bằng.

Buồn nôn và nôn không rõ nguyên nhân

Xảy ra do tăng áp lực nội sọ, đặc biệt khi u phát triển lớn. Nôn thường không liên quan đến ăn uống và xuất hiện vào buổi sáng.

Rối loạn vận động và cảm giác

Một số bệnh nhân có thể gặp tình trạng yếu tay chân, tê bì, khó giữ thăng bằng hoặc thay đổi cách đi đứng. Nếu u nằm ở vùng điều khiển vận động, các triệu chứng này có thể biểu hiện sớm.

Co giật, động kinh

Ngay cả người chưa từng có tiền sử co giật cũng có thể bị lên cơn động kinh lần đầu do u não lành tính. Đây là dấu hiệu cần đặc biệt lưu ý và đi khám ngay.

Thay đổi hành vi hoặc trí nhớ

Người bệnh có thể trở nên dễ cáu gắt, hay quên, khó tập trung hoặc rối loạn cảm xúc. Điều này thường xảy ra nếu khối u ảnh hưởng đến thùy trán hoặc thùy thái dương của não.

Rối loạn nội tiết (nếu u ở tuyến yên)

Có thể gây rối loạn kinh nguyệt, tiết sữa bất thường, rối loạn chức năng sinh dục, hoặc thay đổi cân nặng không rõ lý do.

3. Chẩn đoán u não lành tính 

U não lành tính có thể phát triển âm thầm trong thời gian dài và chỉ biểu hiện rõ khi đã gây chèn ép lên các cấu trúc quan trọng trong não. Vì vậy, việc chẩn đoán chính xác và kịp thời đóng vai trò rất quan trọng trong việc xác định hướng điều trị phù hợp và giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Các phương pháp chẩn đoán được áp dụng bao gồm: 

Khám lâm sàng và khai thác triệu chứng

Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc hỏi bệnh sử, ghi nhận các triệu chứng mà người bệnh đang gặp phải như: đau đầu, buồn nôn, rối loạn thị giác, co giật, thay đổi hành vi, yếu tay chân... Việc đánh giá kỹ lưỡng các biểu hiện thần kinh là bước quan trọng để định hướng nghi ngờ có khối u trong não.

Chẩn đoán hình ảnh 

Đây là phương pháp quan trọng và chính xác nhất giúp phát hiện và xác định đặc điểm của khối u trong não:

• MRI (Cộng hưởng từ): Cho hình ảnh chi tiết, sắc nét, giúp xác định vị trí, kích thước và mức độ chèn ép của khối u. MRI còn có thể phân biệt u lành với u ác nhờ vào đặc điểm khối u và tính chất ngấm thuốc đối quang;
• CT scan (Chụp cắt lớp vi tính): Dễ thực hiện, cho kết quả nhanh, hữu ích trong các trường hợp cấp cứu hoặc cần đánh giá tình trạng xuất huyết, vôi hóa đi kèm.

Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh đóng vai trò quan trọng trong quá trình chẩn đoán u não lành tính 

Chọc dò dịch não tủy (nếu cần)

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định chọc dò tủy sống để kiểm tra áp lực nội sọ, phát hiện sự hiện diện của tế bào bất thường hoặc nhiễm trùng thần kinh trung ương. Tuy nhiên, kỹ thuật này không phải lúc nào cũng cần thiết với u não lành tính.

Sinh thiết khối u

Nếu khối u cần can thiệp hoặc nghi ngờ bản chất không rõ ràng, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết mô u. Mẫu bệnh phẩm sẽ được phân tích dưới kính hiển vi để xác định chính xác loại u, bản chất lành hay ác tính, mức độ biệt hóa tế bào… 

Xét nghiệm nội tiết 

Với những trường hợp nghi ngờ u ở tuyến yên, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm các hormone nội tiết như prolactin, GH, ACTH, TSH… để đánh giá ảnh hưởng của u đến chức năng nội tiết của cơ thể.

Hy vọng rằng, những thông tin về dấu hiệu u não lành tính được trình bày trên đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cách nhận biết sớm các biểu hiện bất thường và chủ động trong việc thăm khám, điều trị. U não lành tính nếu được phát hiện kịp thời hoàn toàn có thể kiểm soát và xử lý hiệu quả, tránh gây ra những biến chứng không mong muốn. 

Nếu có thắc mắc liên quan cần giải đáp hoặc nhu cầu kiểm tra, thăm khám các bệnh lý thần kinh nói riêng và sức khỏe tổng quát nói chung, bạn đọc có thể liên hệ tới MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.