1. Đặc điểm hình thái và sinh trưởng của quả mận

Quả mận còn có tên gọi khác là Mác măn, Lý tử và có nguồn gốc từ Trung Hoa. Từ thời xa xưa, quả mận cũng đã xuất hiện ở nhiều vùng lãnh thổ khác như Triều Tiên, Nhật Bản, Lào, Ấn Độ. Ở Việt Nam cây mận được trồng khá nhiều ở khu vực trung du đồng bằng Bắc Bộ và cả các tỉnh miền núi phía Bắc như Hà Nội, Lào Cai, Lạnh Sơn, Sơn La,... 

Hiện nay tồn tại khá nhiều loại giống khác nhau của quả mận phụ thuộc vào vị trí địa lý, địa hình, khí hậu nơi mận được trồng. Tuy nhiên đặc điểm chung của cây mận đó là:

Cây mận là loài thực vật thân gỗ, kích thước nhỡ, cành nhẵn, màu nâu đỏ, ngắn, tổng thể cây có thể cao đến 15m. Vỏ thân cây có gai, xù xì, mọc thẳng và phía trên phân thành nhiều nhánh cây nhỏ.

Lá cây mọc so le, hình mũi mác, mỗi lá dài từ 6 - 8cm, bề rộng khoảng 3cm. Đầu phiến lá nhịn, gốc thuôn hẹp, gân nổi rõ, mép có răng cưa. Hoa mận có 5 cánh mọc ở kẽ lá và tụ theo nhóm từ 3 - 5 bông, có màu trắng. Quả mận có đường kính trung bình khoảng 5cm, hình cầu, vỏ ngoài bóng nhẵn với nhiều màu sắc khác nhau (đỏ, xanh, tím, vàng lục, tía,...) và chứa hạt cứng ở trung tâm.

Hiện nay ở Việt Nam có những loại mận phổ biến sau:

• Mận Hà Nội: loại này hạt nhỏ, thịt dày, khi cắn sẽ thấy rất giòn;

• Mận cơm: được trồng nhiều trên Lạng Sơn và được ưa chuộng tại các tỉnh thành phía Nam. Mận có kích thước to vừa phải, thịt bên trong màu vàng, vỏ ngoài khi chín hơi xanh ngả vàng, vị chua thanh, ăn giòn;

• Mận Tả Van: màu thịt đỏ đậm, hơi giòn, nhỏ hơn so với các loại mận khác;

• Mận miền Nam (quả roi): có dạng hình chuông, nhọn ở đuôi, đầu còn lại hình lỗ rốn. Bên trong mọng nước, giòn, ngọt mát và hạt màu nâu khá to;

• Mận Tam Hoa: khi chín thường có màu hơi tím, đỏ đậm, vị ngọt, ngon.

Có nhiều loại mận với màu sắc và kích thước khác nhau

2. Quả mận và bảng thành phần dinh dưỡng 

Trung bình trong 100g quả mận sẽ chứa những dưỡng chất như sau:

• Nước 94,1g, protein 0,6g, chất béo 0,2g, chất xơ, 0,7g, glucid 3,9g;

• Năng lượng: 20kcalo;

• Đường: 9,92g gồm các loại glucoza, galactoza, sacarcoza, fructoza,...;

• Các loại vitamin như: vitamin B, C, E, K,...;

• Một số khoáng chất thiết yếu: sắt 0,4mg, canxi 28mg, kali 157mg, magie 7mg, kẽm, mangan, đồng,...;

• Các dưỡng chất khác: beta carotene 96mcg, axit béo no và không no, purin 24mg, alanin, phenylalanin, lysin, valin, leucin, glutamic, axit aspartic,...

Đặc biệt không nên ăn nhân hạt mận bởi vì amygdalin chứa trong nhân hạt sau khi chúng ta ăn vào sẽ bị amygdalinase và axit dịch vị phân hủy thành acid cyanhydric. Chất này gây ức chế men cytochrome oxydase khiến người ăn phải dễ gặp các triệu chứng rối loạn hô hấp như khò khè, khó thở,...

3. Quả mận có tác dụng như thế nào? 

Mận giúp giảm mỡ máu, tốt cho tim mạch: 

Kali chứa trong quả mận giúp kiểm soát huyết áp, ổn định nhịp tim và bảo vệ hệ tim mạch. Bên cạnh đó, mận chứa rất ít chất béo và nhiều chất xơ còn có tác dụng giảm lượng cholesterol trong máu, hạn chế nguy cơ mắc các bệnh như thiếu máu, nhồi máu cơ tim.

Bệnh nhân béo phì và bị tiểu đường nên ăn mận vì: 

Mận có rất ít calo, bù lại thì chứa nhiều chất xơ giúp làm chậm quá trình hấp thụ chất béo và chất đường từ thực phẩm, tăng tiết insulin. Ngoài ra nhờ quá trình này mà lượng đường huyết trong cơ thể luôn được duy trì ở mức ổn định, vì vậy mận rất thích hợp cho người bị thừa cân, rối loạn mỡ máu và tiểu đường.

Quả mận giúp ngừa táo bón và cải thiện hệ tiêu hóa:

Chất xơ không hòa tan của quả mận có tác dụng ngăn cản dịch vị và vi khuẩn có hại tác động xấu đến niêm mạc dạ dày. Ngoài ra còn giúp chúng ta có cảm giác no lâu, giảm sự thèm ăn, kích thích tiêu hóa, thúc đẩy nhu động ruột, nhuận tràng. 

Có lợi cho thị lực:

Các vitamin và khoáng chất như vitamin A, B, C, beta carotene,... đều rất tốt cho thị lực và giúp phòng tránh các bệnh về mắt như đục thủy tinh thể, cận thị, thoái hóa điểm vàng.

Quả mận được giới Y học đánh giá cao về giá trị dinh dưỡng

Quả mận và công dụng chống oxy hóa, tăng cường miễn dịch: 

Một quả mận có thể cung cấp cho chúng ta 7% lượng vitamin C, 8% lượng vitamin A với công dụng nâng cao sức đề kháng, chống oxy hóa, tăng liên kết các mô và tạo collagen. Nhờ đó giúp làn da luôn căng mịn và giảm nếp nhăn. 

Mận cũng là một loại quả dành cho các mẹ bầu:

Nhờ hàm lượng khoáng chất và vitamin dồi dào, quả mận rất thích hợp cho phụ nữ có thai vì sẽ giúp phòng ngừa các cơn co thắt tử cung, tránh tình trạng thiếu máu, nguy cơ sinh non, giảm stress,... ở mẹ bầu. 

Phòng bệnh ung thư:

Sắc tố Anthocyanin có trong quả mận giúp loại bỏ các gốc tự do, chống oxy hóa, nhờ đó hỗ trợ phòng ngừa một số bệnh ung thư nguy hiểm như ung thư tiền liệt tuyến, ung thư vú,... 

4. Các lưu ý quan trọng khi dùng quả mận 

Là một loại trái cây chứa hàm lượng chất dinh dưỡng cao, mận có thể dùng khô hoặc dùng tươi tùy theo mục đích sử dụng, ví dụ như ăn tươi, sấy dẻo, làm mứt, nước giải khát, sốt,... Tuy nhiên ăn quá nhiều mận cũng không tốt nhất là với những người dễ bị nóng trong hoặc có cơ địa đặc biệt. Nếu tiêu thụ loại quả này quá nhiều có thể dẫn tới những vấn đề sau:

• Ảnh hưởng tới men răng, dạ dày, dễ nổi mụn nhọt vì nóng trong người;

• Hình thành sỏi thận: trong mận chứa nhiều oxalat - một loại chất làm giảm khả năng hấp thụ canxi và làm lắng đọng canxi ở thận. Đây được coi là nguyên nhân tạo thành sỏi thận, sỏi tiết niệu nên nếu bạn đã hoặc đang bị sỏi thận thì nên hạn chế ăn mận.

Ăn quá nhiều mận có thể khiến bạn bị cồn ruột và nổi mụn nóng

Trước khi đưa mận vào sử dụng bạn nên rửa sạch mận, sau đó ngâm mận trong nước muối pha loãng khoảng 30 phút  để loại bỏ bớt thuốc trừ sâu, chất độc bám trên vỏ quả.

Quả mận không chỉ là loại trái cây quen thuộc được ưa chuộng mỗi khi hè về mà còn là một vị thuốc quý rất có lợi cho sức khỏe con người. Tuy nhiên chỉ nên tiêu thụ mận ở mức độ vừa phải để tránh gây ra những tác dụng phụ không mong muốn bạn nhé!