1. Tâm lý là gì?

Tâm lý liên quan đến nhiều khía cạnh như nhận thức, hành vi, cảm xúc, tác động mạnh đến cảm nhận và cách thức chúng ta phản ứng với môi trường xung quanh. Theo nhóm người tin vào duy vật biện chứng, tâm lý được xem như sự phản ánh của những yếu tố từ thế giới xung quanh lên bộ não. Nó luôn gắn liền với mọi thay đổi trong đời sống. 

Bên cạnh đại diện cho yếu tố cảm xúc, tâm lý cũng thể hiện hành vi trong mỗi tình huống, hoàn cảnh. Chẳng hạn nếu phải đối mặt với khó khăn, hầu hết chúng ta đều có tâm lý chán nản, lo lắng,... Muốn làm chủ cuộc sống, cân bằng cảm xúc, mỗi người cần biết điều chỉnh tâm lý. 

Tâm lý liên quan đến nhiều mặt của cảm xúc, hành vi 

2. Tìm hiểu về hiện tượng tâm lý 

Nhìn chung, hiện tượng tâm lý ở con người là sự phản ánh những biến động từ bên ngoài đến não bộ. Như vậy, con người mới biết suy nghĩ, thể hiện cảm xúc theo từng hoàn cảnh, đơn cử như khi được nghe bản nhạc hay, ăn món ăn yêu thích, chúng ta đều cảm thấy vui vẻ. 

Theo phần đông chuyên gia tâm lý, tâm lý và sự biến đổi của thế giới xung quanh luôn đi đôi với nhau. Theo đó, trước áp lực từ cuộc sống, tâm lý của hầu hết mọi người đều bị ảnh hưởng theo hướng tích cực hoặc tiêu cực. 

Chẳng hạn như chỉ một tấm hình ghi lại kỷ niệm đẹp, chúng ta thường cảm thấy có chút gì đó lưu luyến, bồi hồi. Hiện tượng này cho thấy não bộ đang xử lý thông tin tiếp nhận được thành dạng ký ức trải nghiệm nội tâm. Nói chung, tâm lý tương tự như khu vực liên kết giữa nội tâm và thế giới bên ngoài. 

Hiện tượng tâm lý khắc họa sự thay đổi của thế giới xung quanh tới não bộ, hình thành cảm xúc

3. Cách thức phân loại hiện tượng tâm lý 

Hiện tượng tâm lý thường được phân loại dựa theo nhiều khía cạnh như chủ thể, biểu hiện, mức độ tham gia của ý thức, thời gian và vị trí tồn tại. 

3.1. Phân loại theo chủ thể 

Nếu như xem xét dựa trên chủ thể, hiện tượng tâm lý ở con người sẽ bao gồm:

• Hiện tượng tâm lý mang tính cá nhân: Hình thành và tồn tại trong phạm vi cá nhân. Đây là sự phản ánh hiện thực thông qua trải nghiệm sống của một người nào đó. 
• Hiện tượng tâm lý mang tính xã hội: Được hình thành thông qua tương tác xã hội giữa người với người. Đây là sự phản ánh hành vi, xu hướng tâm lý chung như văn hóa, niềm tin tôn giáo, xu hướng chính trị,... 

Dựa theo chủ thể, hiện tượng tâm lý có thể phân loại theo dạng cá nhân và xã hội 

3.2. Phân loại dựa theo biểu hiện 

Dựa theo biểu hiện của mỗi con người, hiện tượng tâm lý ảnh hưởng đến hầu hết mọi hành vi, hoạt động trải nghiệm, thời điều này được thể hiện qua những sáng tạo, thành tựu. Như vậy, nếu xét theo khía cạnh biểu hiện, hiện tượng tâm lý thường được phân loại như sau: 

• Hiện tượng tâm lý mang tính sống động: Biểu hiện rõ nét thông qua cuộc sống thường ngày, luôn đi đôi với tình huống. Chúng ta có thể dễ dàng cảm nhận qua từng hành vi, lời nói. 
• Hiện tượng tâm lý mang tính tiềm tàng: Có xu hướng tích tụ, biểu hiện qua những sản phẩm thể hiện tính sáng tạo, tư duy nghiên cứu. 

3.3. Phân loại theo mức độ tham gia của ý thức 

Dựa vào mức độ tham gia của ý thức, hiện tượng tâm lý nói chung sẽ được phân loại thành 4 nhóm dưới đây: 

• Hiện tượng tâm lý vô thức: Chúng diễn ra một cách mất kiểm soát. Ví dụ như giấc mơ, trạng thái ảo giác. 
• Hiện tượng tâm lý tiềm thức: Khởi đầu thường là ý thức, có xu hướng lặp đi lặp lại hình thành phản xạ tự nhiên. Đơn cử như một số thói quen trong sinh hoạt. 
• Hiện tượng tâm lý kèm ý thức: Hình thành và diễn ra theo sự kiểm soát, điều phối của ý thức, ví dụ như khả năng tư duy, các hoạt động có thể tự chủ. 
• Hiện tượng tâm lý siêu thức: Đây là dạng hiện tượng tâm lý vượt ngoài kiểm soát tầm kiểm soát, giúp chúng ta có được phát kiến không tưởng. 

Ở trong trạng thái vô thức, con người không thể làm chủ ý thức

3.4. Phân loại theo thời gian và vị trí tồn tại 

Trước tiên, tâm lý thường diễn biến trong ngắn hạn. Trong quá trình này luôn có sự mở đầu, sự diễn biến và sự kết thúc. Chẳng hạn như: 

• Quá trình của nhận thức: Bao gồm sự cảm nhận, tri giác và khả năng tư duy. 
• Quá trình của cảm xúc: Luôn có sự đan xen của trạng thái vui, buồn, tức giận. 
• Quá trình của ý chí: Hành động cần đi đôi với quyết tâm. 

Tuy nhiên, trạng thái tâm lý lại phân chia cấu trúc theo diễn biến mở đầu hay kết thúc. Trạng thái tâm trạng lý song hành với quá trình tâm lý, đồng thời giữ vai trò nền tảng. Hai yếu tố chúng ta cần quan tâm ở đây là trạng thái chú ý và trạng thái căng thẳng. Bên cạnh đó, thuộc tính tâm lý cũng được xét đến trong quá trình phân loại. Chúng là đặc điểm về sự ổn định của tâm lý, mang tính lâu dài của mỗi cá thể.

4. Hiện tượng tâm lý ở người có chức năng gì?

Hiện tượng tâm lý được xem như cánh cửa mở ra sự phát triển, hòa nhập của mỗi cá nhân vào đời sống. Cụ thể như: 

• Định hướng hoạt động: Thúc đẩy mỗi cá nhân hoạch định mục tiêu, hướng đi triển khai tiến tới mục tiêu. Ví dụ như khi muốn trở nên giàu có, bạn phải quyết tâm làm việc, xây dựng kế hoạch kiếm tiền để đạt được mục tiêu đề ra. Nhờ sự khát khao, mỗi người chúng ta mới biết cố gắng, hoàn thiện bản thân. 
• Điều phối, kiểm soát hoạt động: Trong quá trình chinh phục mục tiêu, mỗi người phải biết theo dõi, tự nhắc nhở bản thân kiên định, thực hiện công việc đã đề ra. 
• Điều chỉnh các hoạt động: Theo tự nhiên, tâm lý sẽ giúp mỗi chúng ta kiểm soát hoạt động theo sự thay đổi của thế giới xung quanh. Mỗi khi xuất hiện biến đổi, thách thức, con người cần học cách thích nghi. Đây là cơ chế giúp mỗi chúng ta tồn tại được trong thế giới này. 

Hiện tượng tâm lý ảnh hưởng lớn đến định hướng hoạt động của mỗi con người 

Như vậy sau một vài chia sẻ trên đây, bạn hẳn đã phần nào nắm rõ khái niệm tâm lý là gì. Tính cách, suy nghĩ ở mỗi con người thể hiện sự phức tạp của tâm lý. Trong nhiều trường hợp nếu không biết cách cân bằng cuộc sống, chúng ta có thể phải đối mặt với nhiều bệnh lý về tâm lý, thần kinh. Khi nhận thấy bản thân không ổn, bạn nên tìm kiếm sự trợ giúp của những người xung quanh hoặc nhờ đến bác sĩ chuyên về sức khỏe tâm thần tại các cơ sở y tế uy tín như Hệ thống Y tế MEDLATEC. Để đặt lịch khám hoặc được tư vấn cụ thể, Quý khách hãy liên hệ MEDLATEC theo số 1900 56 56 56.