1. Tầm quan trọng của xét nghiệm chức năng gan

Mục đích của xét nghiệm chức năng gan đó là giúp kiểm tra, đánh giá tình hình sức khỏe của gan, bằng cách dựa trên các thông số về men gan, protein và bilirubin có trong máu. Những chỉ số này sẽ giúp chúng ta sơ lược nắm được tình trạng của gan và nếu có bất kỳ vấn đề gì sẽ sớm được giải quyết và điều trị.

Sau đây là một số lợi ích khi làm xét nghiệm chức năng gan định kỳ:

• Giúp kịp thời phát hiện các tổn thương gan nếu có;

• Chẩn đoán xác định những loại bệnh lý tiềm ẩn chưa có biểu hiện trên lâm sàng như xơ gan, ung thư gan, viêm gan virus A, B, C, D, E,... hoặc viêm gan do các nguyên nhân khác. Từ đó sớm có phương pháp điều trị và phòng ngừa kịp thời;

• Xác định các yếu tố là nguyên nhân dẫn đến rối loạn chức năng gan, nhờ đó sẽ định hướng và áp dụng phương pháp xử trí hiệu quả, phù hợp;

• Một tác dụng khác của xét nghiệm chức năng gan đó là giúp theo dõi, đánh giá độ hiệu quả của các phương pháp điều trị hiện tại và điều chỉnh sao cho hợp lý.

Mục đích của xét nghiệm chức năng gan đó là giúp kiểm tra, đánh giá tình hình sức khỏe của gan

2. Xét nghiệm chức năng gan khi nào? 

Dưới đây là những đối tượng cần tiến hành xét nghiệm chức năng gan:

• Người kiểm tra sức khỏe tổng quát và định kỳ;

• Muốn test virus viêm gan B, viêm gan C,...;

• Bệnh nhân lạm dụng bia rượu, rối loạn chức năng gan;

• Người đang bị bệnh về túi mật;

• Bệnh nhân đang phải điều trị bằng các loại thuốc có tác dụng phụ gây ảnh hưởng tới chức năng gan;

• Bệnh nhân bị huyết áp cao, đái tháo đường, thiếu máu;

• Người đã từng bị mắc bệnh về gan trước đó.

3. Các loại xét nghiệm chức năng gan

Xét nghiệm chức năng gan bao gồm những nhóm sau đây:

3.1. Nhóm xét nghiệm kiểm tra nguy cơ hoại tử gan

• Chỉ số AST giúp đánh giá tổn thương tế bào gan. AST có mặt tại các cơ vân và cơ tim hay thậm chí tại nhiều cơ quan khác ngoài gan như não, phổi, thận, tụy, bạch cầu và hồng cầu trong máu. AST ở mức bình thường khi < 40 UI/L;  

• Chỉ số ALT: là một loại men gan giúp hỗ trợ phân giải protein. Nó xuất hiện ở tế bào tương tại gan, nếu ALT tăng cao thì chứng tỏ lá gan của bạn đang gặp tổn thương. Chỉ số ALT được coi là bình thường nếu ở mức < 40 UI/L;

• Nồng độ enzyme nội bào transaminase tăng sẽ kéo theo các vấn đề xảy ra tại gan, cụ thể:

• Mức transaminase khoảng 3000 UI/L: xuất hiện ở những người bị nhiễm độc gan, tổn thương tế bào gan do dùng thuốc, nhiễm virus viêm gan cấp hoặc mạn tính, trụy mạch;

• < 100 UI/L: gặp ở bệnh nhân bị gan nhiễm mỡ, tắc mật, mắc bệnh gan mạn tính (viêm gan mạn, xơ gan, ung thư gan), nhiễm virus viêm gan cấp tính;

• < 300 UI/L: bị viêm gan nguyên nhân do lạm dụng bia rượu;

• < 500 UI/L: người bệnh có khả năng đang bị sỏi trong ống mật chủ, vàng da tắc mật.

• LDH: ngoài gan, LDH còn hiện diện trong cơ, tim, bạch cầu, hồng cầu, thận,... nên xét nghiệm chỉ số LDH cũng không phải là xét nghiệm đặc hiệu trong chẩn đoán các bệnh về gan mật. Trong trường hợp ALT tăng kèm theo LDH cũng tăng thì rất có thể bệnh nhân đang bị tổn thương gan thâm nhiễm ác tính;

• Ferritin: một dạng protein có tác dụng dự trữ sắt và điều chỉnh quá trình hấp thu sắt trong đường tiêu hóa phù hợp với nhu cầu của cơ thể. Mức Ferritin bình thường ở nữ giới là từ 50 - 200 mg/L, nam giới à 100 - 300 mg/L. Ferritin giảm thường là do bệnh nhân ăn chay không khoa học, chế độ ăn thiết sắt, người thường xuyên hiến máu, thiếu máu tán huyết mạn, hoặc đang phải chạy thận nhân tạo. 

Ngược lại nếu Ferritin tăng thì rất có thể người bệnh đang đối diện với các tình trạng như mắc phải bệnh lý huyết học (bạch cầu cấp, bệnh Hodgkin), hội chứng tan máu bẩm sinh (Thalassemia), thiếu máu tán huyết, bệnh thể keo (collagenosis), bệnh ung thư (phổi, gan, vú, tụy, thận), ngộ độc rượu, hoặc hội chứng viêm và nhiễm trùng,... 

ALT và AST là 2 chỉ số nằm trong danh mục nhóm xét nghiệm kiểm tra nguy cơ hoại tử gan

3.2. Nhóm xét nghiệm chức năng bài tiết và khử độc

• Chỉ số Bilirubin: 

• Bilirubin huyết thanh: bilirubin là sản phẩm do các tế bào hồng cầu thoái biến với 2 thành phần chính bao gồm Bilirubin gián tiếp và Bilirubin trực tiếp. Ở trạng thái bình thường, Bilirubin toàn phần có hàm lượng khoảng 0,8 - 1,2 mg/dL, trực tiếp là 0,2 - 0,4 mg/dL, gián tiếp là 0,6- 0,8 mg/dL.

• Bilirubin niệu: thường xuất hiện trong những trường hợp bị tổn thương gan mật.

• ALP: nếu chỉ số này tăng mức độ từ nhẹ đến vừa, người bệnh có thể  đang bị viêm gan, ung thư gan, xơ gan, thâm nhiễm ở gan do mắc các bệnh như lymphoma, bệnh bạch cầu, sarcoidosis. Nếu chỉ số ALP tăng cao với ngưỡng gấp 3 - 10 lần bình thường thì nguy cơ cao là tình trạng tắc mật trong hoặc ngoài gan. 

• Urobilinogen: là chất do Bilirubin chuyển hóa trong đường ruột, sau đó theo chu trình ruột gan nó được tái hấp thụ vào máu, cuối cùng là bị đào thải qua đường nước tiểu. Thông số Urobilinogen bình thường ở mức 0,2 - 1,2 đơn vị;

• NH3 máu: hay Amoniac là sản phẩm của quá trình chuyển hóa protein và vi khuẩn đường ruột trong cơ thể. Thông thường NH3 máu sẽ có nồng độ là từ 5 - 69 md/dL. Gan sẽ biến NH3 thành ure và bài tiết qua thận nên nếu xét nghiệm thấy NH3 tăng cao thì rất có thể người bệnh đang gặp tổn thương nào đó tại gan;

• GGT: xét nghiệm chỉ số này còn là công cụ giúp kiểm tra, khảo sát khả năng bài tiết của gan. Tuy nhiên đây là xét nghiệm không đặc hiệu do chỉ số này còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác ngoài gan. GGT bình thường ở nam là < 50 U/L, ở nữ là < 30 U/L. GGT tăng có thể bắt nguồn từ nguyên nhân lạm dụng bia rượu, tác dụng phụ của các thuốc gây phản ứng enzyme ở gan, tắc mật, gan nhiễm mỡ không do rượu. Ngoài ra, tăng GGT còn là do bị bệnh tiểu đường, nhồi máu cơ tim. cường giáp, suy thận, viêm tụy cấp, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính,...

3.3. Nhóm xét nghiệm kiểm tra chức năng gan tổng hợp

• Albuminn huyết thanh: Albumin là do gan tổng hợp với hàm lượng ở mức bình thường là từ 35-55 g/L. Nếu nồng độ Albumin giảm thì có khả năng đó là cảnh báo tổn thương gan nghiêm trọng hoặc bị bệnh gan mạn tính;

• Globulin huyết thanh: nhiều cơ quan khác nhau cùng tham gia vào quá trình sản xuất Globulin. Thường thì chỉ số này tăng cao ở những bệnh nhân bị xơ gan, viêm gan tự miễn (kèm tăng IgG), xơ gan ứ mật nguyên phát (kèm tăng IgM). Chỉ số Globulin bình thường nằm trong mức 20 - 35g/L;

• Điện di protein huyết thanh: biểu đồ điện di thường có sự thay đổi trong trường hợp người bệnh bị xơ gan (nhất là xơ gan do rượu) hoặc viêm gan mạn tính;

• Thời gian Prothrombin: nếu các yếu tố đông máu xuất hiện sẽ ảnh hưởng đến thời gian chuyển từ Prothrombin thành thrombin. Nếu khoảng thời gian này kéo dài thì tức là bệnh nhân bị thiếu vitamin K do rối loạn hấp thu mỡ, tắc mật, tình trạng người bệnh tiên lượng nặng. 

3.4. Các xét nghiệm liên quan khác 

Bên cạnh những xét nghiệm nêu trên, trước các tình huống như ứng dụng trong nghiên cứu, khảo sát trước khi tiến hành phẫu thuật ghép gan, cắt gan bác sĩ còn chỉ định thêm những xét nghiệm sau:

• Test hơi thở aminopyrine;

• Đo độ thanh lọc Indocyanine green;

• Đo độ thanh lọc caffeine;

• Đo độ thanh lọc BSP;

• Đo độ thanh lọc antipyrine;

• Đo khả năng thải trừ galactose.

Các chỉ số xét nghiệm giúp nắm được tình trạng của gan và sớm điều trị nếu có bất kỳ vấn đề gì 

Trên đây là những kiến thức về các nhóm xét nghiệm chức năng gan bạn nên ghi nhớ khi có kế hoạch thực hiện xét nghiệm này. Trong trường hợp bạn cần được tư vấn kỹ lưỡng hơn về dịch vụ xét nghiệm chức năng gan Hưng Yên hoặc tại các tỉnh thành khác, hãy gọi ngay đến Tổng đài tư vấn của Hệ thống Y tế MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56. Hoặc bạn có thể đến trực tiếp địa chỉ Phòng khám Chuyên khoa Xét nghiệm MEDLATEC Hưng Yên: Đường Mai Hắc Đế, Phường Lam Sơn, Thành phố Hưng Yên.