1. Tổng quan về siêu âm tụy

Tụy là cơ quan đảm nhận nhiệm vụ sản sinh và bài tiết dịch tụy nhằm hỗ trợ quá trình tiêu hóa thức ăn. Bên cạnh đó, tụy còn có chức năng điều hòa một số quá trình khác, điển hình như sự chuyển hóa đường trong cơ thể. Khi khả năng làm việc của tụy bị suy giảm thì việc duy trì hàm lượng đường huyết ở mức cân bằng cũng bị ảnh hưởng rất nhiều. Do đó, bạn cần phải khảo sát, đánh giá và tầm soát các bệnh lý liên quan bằng cách tiến hành siêu âm tụy.

Sơ lược về phương pháp siêu âm tụy

Trong y khoa, phương pháp chụp X - quang vẫn có thể sử dụng cho tụy nhưng kết quả chỉ có ý nghĩa khảo sát sơ lược do hạn chế thông tin. Chính vì thế, siêu âm tụy vẫn được ưu tiên hơn vì đây là hình thức kiểm tra có mức độ chính xác cao trong việc tìm kiếm những yếu tố tiềm ẩn gây ra bệnh. Tuy nhiên, do vị trí nằm không thuận lợi kèm theo kích thước nhỏ nên tụy dễ bị che khuất bởi đại tràng, dạ dày. Do đó, việc siêu âm cũng gặp nhiều khó khăn, nhất là những người béo phì. 

2. Những dấu hiệu cảnh báo nên siêu âm tụy

Mặc dù các bệnh lý liên quan đến tụy không gây ảnh hưởng đến tính mạng nhưng chúng lại gián tiếp tác động đến chức năng của nhiều cơ quan khác. Mặc dù, bác sĩ thường không bắt buộc phải kiểm tra tụy để tầm soát bệnh nhưng khi cơ thể xuất hiện một vài dấu hiệu bất thường thì bạn nên thăm khám. Cụ thể, bạn nên tiến hành siêu âm tụy nếu nhận thấy một vài biểu hiện như:

• Đau bụng: bệnh nhân bị đau bụng, cơn đau có thể kéo dài âm ỉ hoặc theo cơn và lặp lại nhiều lần. Đặc biệt, cơn đau thường dữ dội hơn sau mỗi bữa ăn và lan rộng sang nhiều vị trí khác, chẳng hạn như đau phần lưng dưới, đau vùng thượng vị hoặc đau ở bai bên hạ sườn,...

Đau bụng là dấu hiệu thường gặp nhất ở bệnh nhân

• Đầy bụng: xuất hiện cảm giác đầy bụng, khó tiêu là một triệu chứng lâm sàng mà những bệnh nhân mắc bệnh về tuyến tụy đều gặp phải. Sự suy giảm chức năng của tụy chính là nguyên nhân khiến cho quá trình tiêu hóa diễn ra không ổn định.

• Buồn nôn và ói: tình trạng buồn nôn và ói ra dịch nhầy của dạ dày hay kể cả máu loãng, mật thường xuất hiện khi bệnh trở nặng. Do đó, bệnh nhân cần thăm khám và tiến hành siêu âm để đánh giá tình trạng của tụy.

• Một số triệu chứng khác có thể xuất hiện kèm theo như cân nặng giảm nhanh, vàng da, ngứa. Ngoài ra, khi bệnh nhân nghi ngờ bị ung thư tuyến tụy hoặc cơ thể xuất hiện biến chứng của viêm tụy cấp,... cần tiến hành siêu âm tụy. 

• Phụ huynh nên đưa con trẻ đi siêu âm khi nhận thấy bé thường bị đau bụng không có nguyên nhân sau mỗi lần ăn những thức ăn dầu mỡ. Cơn đau bụng thường lan tỏa ở khu vực xung quanh rốn kèm theo tình trạng buồn nôn, mất nước.

3. Siêu âm tụy giúp chẩn đoán bệnh gì?

Khi nghi ngờ bệnh nhân gặp vấn đề sức khỏe liên quan đến tuyến tụy, bác sĩ thường ưu tiên chỉ định thực hiện siêu âm. Vậy siêu âm tụy hỗ trợ phát hiện và chẩn đoán những bệnh lý nào? Để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn, dưới đây là một số chia sẻ chi tiết của bác sĩ chuyên khoa, cụ thể gồm:

• Nang giả tụy: thường đặc trưng bởi tình trạng các vách hoặc mảng lắng không đồng đều do tụy bị chảy máu hoặc mô bị hoại tử. Đồng thời, những thành phần tăng âm tồn tại bên trong tụy ngày một nhiều hơn, tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công và gây bội nhiễm. Thông thường, để chẩn đoán tình trạng nang giả tụy, bác sĩ sẽ kết hợp siêu âm Doppler.

• Viêm tụy cấp tính hoặc mạn tính: tình trạng viêm tụy cấp thường đặc trưng bởi hình ảnh tăng kích thước tụy, nhu mô tụy bị viêm hồi âm không đều, có thể có mô hoại tử, kèm theo hình ảnh tổn thương viêm mô mỡ xung quanh tụy và dịch. 

Siêu âm giúp phát hiện tình trạng viêm tụy

• Tổn thương dạng nang.

• Giãn ống tụy: tình trạng chủ yếu xuất phát do viêm tụy mạn tính. Đồng thời, giãn ống tụy thường diễn ra không đồng đều do các đoạn hẹp vì xơ xuất hiện xen kẽ với các đoạn giãn hoặc do tắc nghẽn do sỏi hoặc u chèn ép. 

• U tụy: tình trạng ung thư biểu mô của tụy phần lớn diễn ra dưới dạng giảm âm to khu trú tuyến và các bờ không rõ.

Chẩn đoán bệnh u nội tiết tụy bằng cách siêu âm

• U nội tiết của tụy: kích thước các u nội tiết của tụy thường thay đổi liên tục. Tuy nhiên, kích thước của chúng thường khá nhỏ nên khi tiến hành siêu âm thường khó có thể nhận dạng được. Đồng thời, sự giảm âm cũng được thể hiện khá rõ rệt với những giới hạn riêng.

4. Quá trình siêu âm tụy

Để kết quả siêu âm tụy được chính xác nhất, bác sĩ thường yêu cầu bệnh nhân ngừng ăn uống (trừ nước lọc) khoảng 6 - 8 tiếng. Bên cạnh đó, bệnh nhân nên ưu tiên đi siêu âm vào buổi sáng khi bụng rỗng để hình ảnh thu được rõ nét hơn. Đồng thời, lựa chọn những trang phục thoải mái, rộng rãi để quá trình siêu âm diễn ra dễ dàng. Ngoài ra, trước khi thực hiện siêu âm khoảng 1 tiếng, bệnh nhân nên uống nhiều nước lọc để tạo điều kiện thuận lợi cho tia sóng siêu âm đi qua. 

 Vậy khi tiến hành siêu âm, bệnh nhân sẽ trải qua những bước nào? Để hiểu rõ hơn, bạn đọc có thể tham khảo những chia sẻ chi tiết sau đây:

• Bước 1: nằm đúng tư thế. Bệnh nhân sẽ được bác sĩ hoặc nhân viên y tế hướng dẫn nằm với tư thế ngửa, hai chân duỗi thẳng, đồng thời hay tay đặt cao ở phía trên đầu. Tư thế này giúp lộ vùng bụng ở mũi ức và khớp mu để hỗ trợ quá trình siêu âm. Tuy nhiên, bạn không cần phải gồng lên để lộ vùng bụng mà chỉ cần nằm thả lỏng cơ thể một cách tự nhiên.

Thoa gel lên bụng trước khi dùng máy siêu âm

• Bước 2: bác sĩ sẽ tiến hành thoa gel lên vùng bụng và hỏi sơ lược về tiền sử bệnh lý hoặc triệu chứng mà bệnh nhân gặp phải.

• Bước 3: khi tiến hành siêu âm, bệnh nhân có thể được yêu cầu nằm nghiêng sang một bên (phải hoặc trái). Để giúp bác sĩ nhìn rõ tụy hơn khi siêu âm, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn hít - thở theo nhịp.

Với những thông tin hữu ích mà bài viết mang lại, chắc hẳn bạn đọc đã hiểu rõ hơn về mục đích và quy trình siêu âm tụy. Ngoài ra, các bạn cũng đừng quên lưu lại những dấu hiệu giúp nhận biết sớm những bệnh lý liên quan đến tụy để dễ dàng phát hiện bệnh sớm.