1. Rối loạn lipid máu là gì?

Rối loạn lipid máu xuất hiện khi các thành phần lipid trong máu trở nên không ổn định, thường thể hiện qua các biểu hiện: tăng cao của một hoặc nhiều chỉ số lipid như cholesterol, triglyceride, LDL-cholesterol (low-density lipoprotein - cholesterol) hoặc giảm HDL-cholesterol (high-density lipoprotein - cholesterol),... Điều này có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau bao gồm chế độ ăn uống không lành mạnh, thiếu hoạt động thể chất, gen di truyền, và một số bệnh lý khác.

Cholesterol là một loại chất béo cần thiết cho cơ thể, để sản xuất màng tế bào và hormone. Tuy nhiên, khi mức cholesterol trong máu tăng quá mức, có thể tạo thành các mảng bám (plaque) trên thành mạch máu và tăng nguy cơ bị tắc nghẽn mạch máu.

LDL-cholesterol cao có thể làm giảm đường kính của mạch máu

Khi bạn tiêu thụ nhiều calo hơn lượng calo mà cơ thể cần để hoạt động hàng ngày, chất béo và calo dư thừa sẽ được chuyển đổi thành triglyceride và lưu trữ trong tế bào mỡ. Khi cần thiết, chúng sẽ được giải phóng và chuyển thành năng lượng để hỗ trợ các chức năng cơ bản như duy trì nhiệt độ cơ thể và hoạt động cơ bản hàng ngày. Tuy nhiên, khi lượng calo tiêu thụ vượt quá mức calo mà cơ thể cần, mức triglyceride trong máu có thể tăng lên, góp phần vào tình trạng rối loạn lipid máu.

LDL-cholesterol, thường được biết đến là "bad cholesterol," có khả năng gắn liền với các tế bào mạch máu và góp phần tạo nên mảng bám. Trong khi HDL-cholesterol, được biết đến là "good cholesterol" có vai trò loại bỏ cholesterol dư thừa khỏi mạch máu và chuyển về gan để được xử lý và loại bỏ khỏi cơ thể.

2. Tác động của rối loạn lipid máu đối với cơ thể

Rối loạn lipid máu có thể tác động đáng kể đến cơ thể, gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nếu không được kiểm soát. Dưới đây là một số tác động chính của rối loạn lipid máu:

• Tăng nguy cơ bệnh tim mạch.
• Rối loạn lipid máu là một trong những yếu tố góp phần vào bệnh động mạch vành và đột quỵ do tắc nghẽn mạch máu.

Tăng nguy cơ đột quỵ

• Triglyceride cao có thể dẫn đến nhiễm mỡ gan, một tình trạng mà gan tích tụ quá nhiều chất béo.
• Tăng cholesterol có thể gây rối loạn trong hệ thống mạch máu, làm tăng áp lực máu và nguy cơ các vấn đề về mạch máu.
• Mức triglyceride cao cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng thận.
• Mức cholesterol và triglyceride cao có thể gắn liền với sự tích tụ mỡ trong cơ thể, gây bệnh béo phì.

Vì vậy, cần kiểm soát rối loạn lipid máu để ngăn chặn sự phát triển của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng liên quan.

3. Biểu hiện và triệu chứng của rối loạn lipid máu

Biểu hiện và triệu chứng của rối loạn lipid máu không rõ ràng vì tình trạng này thường không gây ra những triệu chứng cụ thể trong giai đoạn đầu. Nhiều người có thể không biết mình mắc bệnh cho đến khi đã xảy ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Dưới đây là một số biểu hiện và triệu chứng mà người mắc rối loạn lipid máu có thể trải qua:

Mức triglyceride cao có thể gây nhiễm mỡ gan, tuy nhiên, người mắc thường không cảm nhận được triệu chứng trong giai đoạn đầu. Khi nhiễm mỡ gan tiến triển, có thể xuất hiện các triệu chứng như đau nhức ở phần mạn sườn phải.

Một số người có thể gặp vấn đề tiêu hóa như buồn nôn, nôn mửa, hoặc tiêu chảy. Tuy nhiên, các vấn đề này thường không phổ biến và có thể không xuất hiện ở tất cả mọi người mắc rối loạn lipid máu.

Các biểu hiện về vấn đề tiêu hóa

Trong một số trường hợp, rối loạn lipid máu có thể kèm theo tăng cân, đặc biệt là khi mức triglyceride cao và ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa năng lượng.

Đối với những trường hợp nghiêm trọng, có thể xuất hiện những biểu hiện như xanh mặt, đau ngực và khó chịu khi vận động. Đây là dấu hiệu của sự tắc nghẽn mạch máu và đòi hỏi sự chăm sóc y tế ngay lập tức.

Những triệu chứng này tùy thuộc vào mức độ và loại rối loạn lipid máu của từng bệnh nhân. Vì vậy, cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe, thực hiện xét nghiệm máu để đánh giá mức lipid máu và thảo luận với bác sĩ về bất kỳ thay đổi nào trong sức khỏe để có phác đồ chăm sóc phù hợp.

3. Phương pháp phòng ngừa và kiểm soát rối loạn lipid máu

Dưới đây là các phương pháp phòng ngừa và kiểm soát rối loạn lipid máu giúp duy trì mức lipid máu ổn định và giảm nguy cơ các vấn đề sức khỏe liên quan.

Chế độ ăn uống cân đối

• Giảm tiêu thụ chất béo bão hòa và chất béo trans, thay vào đó chú trọng vào chất béo không bão hòa, đặc biệt là chất béo omega-3 có trong cá, hạt và dầu cây lanh.
• Tăng cường ăn các loại thực phẩm giàu chất xơ như rau, hoa quả, hạt ngũ cốc nguyên hạt, và đậu nành, giúp kiểm soát mức cholesterol.

Hoạt động thể chất đều đặn

• Tăng cường hoạt động thể chất có thể giúp tăng cường sức khỏe tim mạch và kiểm soát mức lipid máu.
• Ít nhất 150 phút hoạt động vận động ở cường độ trung bình hoặc 75 phút hoạt động vận động ở cường độ cao mỗi tuần là lời khuyên của Tổ chức Y tế Thế giới.

Tập thể dục thường xuyên

Giảm cân nếu cần

• Giảm cân nếu bạn bị thừa cân có thể giúp kiểm soát mức lipid máu.
• Giảm cân khoảng 5-10% so với cân nặng ban đầu có thể có ảnh hưởng tích cực đến mức cholesterol và triglyceride.

Ngừng hút thuốc

Hút thuốc lá có thể tăng nguy cơ mắc rối loạn lipid máu và các vấn đề sức khỏe tim mạch. Ngừng hút thuốc là một phương pháp quan trọng để cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến lipid máu.

Kiểm soát stress

Stress có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch và có thể góp phần vào tình trạng rối loạn lipid máu. Cách quản lý stress như thiền, tập thể dục nhẹ, và thư giãn có thể giúp kiểm soát stress và giảm nguy cơ rối loạn lipid máu.

Giảm thức uống có cồn

Giảm hoặc ngừng tiêu thụ rượu có thể giúp kiểm soát mức triglyceride và giảm nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe liên quan đến lipid máu.

Theo dõi sức khỏe định kỳ

• Kiểm tra định kỳ mức lipid máu thông qua xét nghiệm máu để theo dõi và đánh giá mức cholesterol và triglyceride.
• Theo dõi các triệu chứng bất thường xuất hiện và đến bệnh viện để thăm khám.

Điều trị theo đề xuất của bác sĩ

Đối với những người có mức lipid máu cao, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để kiểm soát mức cholesterol và triglyceride. Hãy tuân thủ đúng liều lượng và thường xuyên kiểm tra sức khỏe.

Trên đây là những thông tin hữu ích liên quan đến rối loạn lipid máu. Nếu bạn nghi ngờ mắc phải tình trạng này, hãy đến các Phòng khám, Bệnh viện thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC để thực hiện các xét nghiệm kiểm tra. 

Bên cạnh đó, MEDLATEC đã triển khai dịch vụ lấy mẫu xét nghiệm tận nơi, tiện lợi, giúp khách hàng tiết kiệm thời gian và công sức mà vẫn đảm bảo tính chính xác của kết quả. Nếu muốn tư vấn sức khỏe hoặc đặt lịch khám, xét nghiệm tại MEDLATEC, quý khách có thể liên hệ đến số tổng đài sau của MEDLATEC: 1900 56 56 56 để được các chuyên viên tư vấn và hướng dẫn.