1. Giải đáp: Suy thượng thận là gì?

Suy thượng thận hay suy tuyến thượng thận là một dạng rối loạn tương đối hiếm gặp do ảnh hưởng của một số bệnh lý tuyến thượng thận hoặc vùng dưới đồi, tuyến yên. Ngoài ra, việc dùng thuốc Corticosteroid trong thời gian dài cũng có thể là yếu tố gia tăng nguy cơ suy thượng thận. 

Suy thượng thận là chủ đề được nhiều người quan tâm

Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, người bệnh có nguy cơ bị suy thượng thận cấp gây mất nước nghiêm trọng, rối loạn điện giải, thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng. 

2. Triệu chứng khi bị suy thượng thận là gì?

Không phải bệnh nhân bị suy tuyến thượng thận nào cũng biểu hiện triệu chứng giống nhau. Tùy mức độ tiến triển, điều kiện sức khỏe của từng bệnh nhân, các dấu hiệu cảnh báo có thể thay đổi. Mặc dù vậy, trong phần lớn trường hợp, người bệnh thường xuất hiện một số triệu chứng như:

• Chóng mặt. 
• Cảm thấy mệt mỏi. 
• Tăng sắc tố da: mặt, nếp gấp, khuỷu tay, đầu vú (trong suy nguyên phát). 
• Chán ăn, cân nặng giảm không rõ nguyên nhân. 
• Thường xuyên cảm thấy buồn nôn. 
• Đi ngoài phân lỏng. 
• Rối loạn kinh nguyệt hoặc vô kinh ở nữ giới. 
• Đau nhức cơ. 
• Hạ huyết áp. 

Người bị suy tuyến thượng thận thường cảm thấy mệt mỏi

Trường hợp bị suy tuyến thượng thận cấp, người bệnh có thể biểu hiện các dấu hiệu rõ ràng hơn, cụ thể: 

• Lạnh người. 
• Da nhợt nhạt. 
• Khó thở. 
• Chóng mặt kèm theo triệu chứng đau đầu dữ dội. 
• Yếu cơ. 
• Mất ý thức. 

3. Nguyên nhân gây bệnh

Suy tuyến thượng thận bao gồm dạng nguyên phát và thứ phát. Ứng với từng dạng bệnh lý, nguyên nhân gây bệnh có thể giải thích như sau: 

• Nguyên nhân gây suy tuyến thượng thận nguyên phát: Do tác động của bệnh lý tự miễn. Điều này có nghĩa hệ miễn dịch sẽ quay lại tấn công, tiêu diệt các mô của chính cơ thể. Trường hợp tuyến thượng thận bị tổn thương, cơ quan này thường không thể duy trì chức năng tổng hợp Cortisol cũng như Aldosterone. Trong đó, ảnh hưởng của phẫu thuật loại bỏ tuyến thượng thận, bệnh lý di truyền, tình trạng nhiễm trùng, xuất huyết trong các tuyến là một số yếu tố có thể tăng nguy cơ suy tuyến thượng thận nguyên phát. 
• Nguyên nhân gây suy tuyến thượng thận thứ phát: Bệnh lý này khởi phát khi tuyến yên suy giảm chức năng tổng hợp hormone ACTH (Adrenocorticotropin). Từ đó, tuyến thượng thận cũng không tổng hợp đủ Cortisol. Những tác nhân làm tăng nguy cơ suy thượng thận thứ phát có thể là do lạm dụng thuốc Corticoid, u tuyến yên, ảnh hưởng của phẫu thuật cắt bỏ tuyến yên hoặc xạ trị, khối u di căn đến tuyến thượng thận.

Sử dụng thuốc Corticoid dễ làm tăng nguy cơ dẫn đến suy tuyến thượng thận thứ phát

4. Chẩn đoán bệnh lý

Bên cạnh khai thác triệu chứng, bác sĩ cần dựa vào một số kỹ thuật kiểm tra cận lâm sàng khác để chẩn đoán suy thượng thận. Theo đó, xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm nước tiểu có thể giúp đo lường mức độ biến động của hormone tuyến thượng thận và hormone ACTH.

Ngoài ra, bệnh nhân còn thường được chỉ định một số xét nghiệm khác như xét nghiệm Kali huyết thanh, xét nghiệm Natri, xét nghiệm đường huyết khi đói,... Bên cạnh đó, một số kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, chụp X-quang, chụp cộng hưởng từ (MRI) cũng cung cấp nhiều thông tin hữu ích. 

Xét nghiệm máu giúp kiểm tra hormone tuyến thượng thận 

5. Các hướng điều trị suy tuyến thượng thận

Dựa vào đặc điểm bệnh lý, thể trạng sức khỏe của mỗi bệnh nhân, bác sĩ sẽ xem xét xây dựng phác đồ điều trị phù hợp. Trong phần lớn trường hợp, người bị suy tuyến thượng thận thường được chỉ định liệu pháp hormone thay thế. Theo đó, hormone Glucocorticoid và Mineralocorticoid có thể thay thế cho hormone tổng hợp tại tuyến thượng thận. Đa phần, người bệnh cần duy trì sử dụng hormone thay thế suốt đời. Tuy nhiên trong một số trường hợp, nếu chức năng tổng hợp hormone của tuyến thượng thận phục hồi, bệnh nhân có thể ngừng dùng thuốc. 

Đối với suy tuyến thượng thận nguyên phát, người bệnh thường được chỉ định dùng thêm Aldosterone. Ban đầu, bệnh nhân có thể được truyền dịch kết hợp uống thuốc Corticosteroid. Nếu trong thời gian điều trị, bệnh nhân bị căng thẳng, không thể dung nạp Corticoid theo đường uống, biện pháp tiêm bắp sẽ được cân nhắc. 

Với trường hợp suy tuyến thượng thận cấp tính, bệnh nhân phải được truyền khẩn cấp dung dịch nước muối sinh lý. Tiếp đó, bác sĩ có thể tiêm Hydrocortison Hemisuccinat kết hợp điều trị ngoại khoa để kiểm soát lượng nước và chất điện giải, bổ sung kịp thời hormone thay thế. Nếu đã tạm thời qua cơn nguy kịch, bệnh nhân cần tiếp tục được theo dõi đặc biệt, áp dụng biện pháp cải thiện thể trạng như bổ sung dưỡng chất cần thiết. 

Bệnh nhân bị suy tuyến thượng thận cấp tính cần nhập viện cấp cứu ngay khi biểu hiện triệu chứng

Trong trường hợp xuất hiện tổn thương hoặc biến nguy hiểm khác, bệnh nhân có thể phải dùng Corticosteroid liều cao, theo đường tiêm tĩnh mạch. Để chủ động phòng ngừa biến chứng, nâng cao hiệu quả điều trị, người bệnh cần lưu ý: 

• Dùng thuốc đều đặn, không tự ý ngừng dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ. 
• Thông báo kịp thời cho bác sĩ về tình trạng stress, tác dụng phụ để được hướng dẫn điều chỉnh liều lượng phù hợp. 
• Thăm khám định kỳ theo lịch hẹn hoặc khám nếu cơ thể xuất hiện triệu chứng bất thường. 

6. Cách phòng ngừa suy tuyến thượng thận

Thực tế, suy tuyến thượng thận có thể đến từ nhiều nguyên nhân. Nhìn chung, rất khó để chủ động phòng ngừa triệt để bệnh lý này. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể hạn chế yếu tố nguy cơ khi áp dụng một số biện pháp sau: 

• Không tự ý sử dụng thuốc chứa thành phần Corticoid, đặc biệt là ở người mắc bệnh lý về xương khớp. Vì lạm dụng Corticoid là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến suy tuyến thượng thận thứ phát. 
• Trường hợp được chỉ định dùng thuốc Corticoid, bạn nên kiểm tra sức khỏe định kỳ để theo dõi mức độ ảnh hưởng của thuốc đến tuyến thượng thận, điều chỉnh liều lượng kịp thời. 
• Áp dụng chế độ dinh dưỡng khoa học, ưu tiên bổ sung chất xơ và vitamin từ rau củ quả. Đồng thời, hạn chế tiêu thụ thực phẩm giàu chất béo và thực phẩm chế biến sẵn. 
• Điều trị kịp thời bệnh lý về tuyến thượng thận để phòng ngừa biến chứng nguy hiểm. 
• Hạn chế thức khuya, duy trì thói quen ngủ đủ giấc. 
• Không nên làm việc quá sức. 
• Tránh xa những yếu tố gây căng thẳng. 

Đến đây, bạn chắc hẳn đã biết chính xác suy thượng thận là gì. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh lý này có thể đe dọa tính mạng người bệnh. Do đó, nếu xuất hiện triệu chứng bất thường hoặc nằm trong nhóm nguy cơ cao bị suy tuyến thượng thận, bạn cần chủ động thăm khám. 

Nếu chưa biết nên khám ở đâu, bạn có thể lựa chọn Hệ thống Y tế MEDLATEC. Để đặt lịch khám, Quý khách vui lòng liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 của MEDLATEC để được hỗ trợ.