1. Tìm hiểu một số đặc điểm sơ bộ về cây trường sinh thảo

Cây trường sinh thảo (còn gọi là quyển bá, hồi sinh thảo, hoàn dương thảo,…) thuộc họ Quyển bá (Selaginellaceae) với Selaginella tamariscina là tên khoa học. Thông thường, cây mọc bám trên đá hay ở những nơi khô cằn với nhiều sỏi đá. Tại nước ta, loài cây này mọc hoang ở các vùng đồi núi hoặc núi thấp như ở các tỉnh là Khánh Hòa, Phú Yên, Ninh Thuận, Bình Thuận, Cao Bằng, Thái Nguyên, Lào Cai,... 

Quyển bá là loài cây thảo ưa sáng, chịu khô hạn rất tốt. Cây có rất nhiều rễ, rễ và phần thân của cây bện lại cùng nhau; từ đó, tạo thành một búi ở dạng hình trụ với chiều cao vào khoảng 10cm.

Cành có nhiều lá xếp lợp, dài vào khoảng từ 5cm cho đến 12cm. Về phần lá, có hình dáng rất đa dạng, không đối xứng, xếp chồng chéo lên nhau. Khi thời tiết nắng nóng, các cành có mang lá của cây sẽ cuộn tròn vào trong giống một túm cây khô. Ngược lại, chúng sẽ mọc vươn ra phía ngoài khi thời tiết mưa hay ẩm ướt.

Cây trường sinh thảo thuộc họ Quyển bá (Selaginellaceae)

Cây có mùa sinh sản thường là khoảng tháng 10 đến tháng 12 hàng năm. Bất kỳ thời điểm nào trong năm người ta đều có thể thu hái cây quyển bá và tận dụng toàn bộ cây để làm dược liệu điều trị bệnh. 

Cụ thể, toàn cây quyển bá sau khi thu hái về sẽ được tiến hành cắt bỏ rễ con. Sau đó, sử dụng ở dạng tươi hoặc có thể đem đi phơi hay tiến hành sấy khô với nhiệt độ thấp rồi dùng. Sau khi được sơ chế, phần dược liệu đó sẽ được cho vào trong túi kín rồi bảo quản tại các vị trí khô mát, tránh ẩm mốc, mối mọt để không làm giảm chất lượng của dược liệu khi chưa được sử dụng.

Dược liệu này có thể được dùng với nhiều cách khác nhau và điều chỉnh liều lượng thích hợp tùy vào mục đích sử dụng, tình trạng bệnh lý, từng bài thuốc cũng như tình hình sức khỏe của bệnh nhân. Trong đó, liều thường dùng của loại dược liệu này là từ 5g đến 15g, thỉnh thoảng có thể là từ 20g đến 30g khi sử dụng thuốc sắc. 

Về thành phần hóa học, trong dược liệu trường sinh thảo có sự hiện diện của isocryptomerin, cryptomerin B, cholesterol, lutein, amentoflavon,...

2. Tác dụng của cây trường sinh thảo 

Dưới đây là thông tin về các tác dụng của cây trường sinh thảo trong Đông y và trong Y học hiện đại. 

2.1. Trong Đông y

Cụ thể, theo Đông y, loại dược liệu này có tính bình, vị cay. Khi sử dụng ở dạng tươi, nó có tác dụng hoạt huyết; và sẽ có tác dụng chỉ huyết khi được sao lên.

Thông thường, được sử dụng trong việc điều trị tình trạng ho/đại tiện/nôn ra máu, rong kinh, kinh nguyệt quá nhiều cũng như một số chứng chảy máu khác.

Bên cạnh đó, cũng được sử dụng trong chữa trị bỏng, biểu hiện vàng da, vàng mắt, viêm tụy cấp, viêm gan cấp tính,...

Dược liệu trường sinh thảo có thể dùng để trị tình trạng ho ra máu

2.2. Trong Y học hiện đại

Theo Y học hiện đại, có thể kể đến một số tác dụng của trường sinh thảo như: 

- Chiết xuất từ loài cây này được cho là một trong các flavonoid hoạt động tương tự một phương thuốc với tiềm năng đối với một số bệnh lý liên quan đến phản ứng dị ứng. 

- Bên cạnh đó, chiết xuất từ loài cây này cũng có khả năng ức chế sự tăng trưởng ung bướu của khối u.

- Trong trường sinh thảo có sự góp mặt của hoạt chất biflavonoid và amentoflavone với tác dụng giúp giãn cơ trơn qua lớp nội mạc. 

- Một số thành phần trong trường sinh thảo giữ vai trò quan trọng đối với quá trình viêm, tự hủy tế bào, hoại tử.

- Đi kèm với đó, còn có tác dụng chống oxy hóa.

3. Một số lưu ý khi sử dụng

Để có thể chắc chắn về việc đem lại hiệu quả và sự an toàn trong quá trình sử dụng cây trường sinh thảo, người bệnh nên lưu ý một số điều sau đây:  

- Bà bầu không được sử dụng cây trường sinh thảo để tránh ảnh hưởng xấu đến thai kỳ. Cùng với đó, những ai bị dị ứng với các thành phần có trong dược liệu này cũng không nên sử dụng nó.

Các mẹ bầu không được dùng cây trường sinh thảo

- Sử dụng dược liệu trường sinh thảo với liều lượng lớn có thể khiến người bệnh đối diện với những tác dụng phụ không mong muốn. Vì thế, người bệnh cần đảm bảo sử dụng dược liệu đúng liều lượng đã được khuyến cáo, tuyệt đối không lạm dụng. 

- Trường hợp dược liệu đã bị ẩm mốc, bị hư hỏng, có mùi lạ thì không được sử dụng.

- Việc áp dụng bài thuốc có cây trường sinh thảo nên được kết hợp cùng với việc thực hiện một chế độ ăn uống khoa học và sinh hoạt hợp lý, lành mạnh. Điều này có thể góp phần giúp nâng cao hiệu quả mà bài thuốc đem lại, cải thiện tình trạng sức khỏe.

- Việc sử dụng không đúng cách dược liệu từ cây quyển bá có thể tiềm ẩn rủi ro dẫn đến những tác động tiêu cực đến sức khỏe. Vì vậy, người bệnh nên tham khảo sự tư vấn của bác sĩ trước khi bắt đầu sử dụng dược liệu này để chữa bệnh. Thông qua đó, có thể biết được thông tin liên quan đến cách dùng cũng như liều lượng phù hợp cho trường hợp của bản thân. 

Nên tham khảo tư vấn của bác sĩ trước khi dùng cây trường sinh thảo để chữa bệnh

- Nếu trong quá trình sử dụng dược liệu có xuất hiện bất cứ biểu hiện bất thường nào thì người bệnh nên dừng việc này lại. Đồng thời, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám, kiểm tra và có biện pháp khắc phục kịp thời.

Như vậy, cây trường sinh thảo là một loại dược liệu dùng để chữa trị một số bệnh lý. Mặc dù vậy, nên lưu ý rằng việc sử dụng nó cần phải tuân thủ theo đúng sự tư vấn, hướng dẫn của bác sĩ. Điều này là để đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng, hạn chế các tác dụng phụ không mong muốn và có thể đem lại hiệu quả.

Nếu quý vị còn bất kỳ thắc mắc nào cần được giải đáp, hoặc có nhu cầu đặt lịch thăm khám tại MEDLATEC, vui lòng liên hệ qua số tổng đài của bệnh viện theo số 1900 56 56 56 để được hỗ trợ.