1. Phân loại giãn não thất ở thai nhi

1.1. Giãn não thất ở thai nhi là như thế nào?

Hoạt động sống của não bộ duy trì được là nhờ có sự trao đổi dưỡng chất và oxy với dịch não tủy. Dịch não tủy muốn lưu thông được trong não cần thông qua hệ thống các mạch mạc não, cống, kênh và não thất. Sự tăng tiết dịch, giảm hấp thu hoặc tắc nghẽn ở màng não khiến dịch não tủy không lưu thông được, bị ứ trệ, kết quả là thai nhi bị giãn não thất.

Có thể hiểu rằng, giãn não thất ở thai nhi là hậu quả từ sự mất cân bằng sản xuất với hấp thụ dịch não tủy. Giãn não thất ở thai nhi được định nghĩa trên siêu âm khi đo được sừng chẩm não thất bên ≥ 10mm. Ở giai đoạn 15 - 40 tuần, đường kính sừng chẩm não thất bên không đổi mà chỉ trong khoảng 5.4 - 7.6mm.

Siêu âm đo sừng chẩm não thất bên ≥ 10mm được chẩn đoán là thai nhi giãn não thất

1.2. Mức độ giãn não thất

Hiệp hội Y học bà mẹ thai nhi SMFM phân chia giãn não thất thành các mức độ:

- Mức độ nhẹ: Đường kính não thất bên 10 - 12mm.

- Mức độ trung bình: Đường kính não thất bên 13 - 15mm.

- Mức độ nặng: Đường kính não thất bên > 15mm.

2. Vì sao thai nhi bị giãn não thất?

Giãn não thất ở thai nhi thường xảy ra do:

- Hệ thống thần kinh trung ương ở thai nhi trong quá trình phát triển có sự bất thường khiến cho dòng chảy của dịch não tủy ở não bộ bị cản trở.

- Thai phụ bị nhiễm khuẩn âm đạo hoặc nhiễm trùng tử cung gây viêm nhiễm mô hoặc màng não của thai nhi.

- Phát triển bất thường não và tủy sống do thai nhi bị dị tật ống thần kinh.

3. Phương pháp chẩn đoán thai nhi bị giãn não thất

Để chẩn đoán giãn não thất ở thai nhi, bác sĩ thường dựa trên kết quả siêu âm, xét nghiệm nồng độ AFP và chọc dò dịch ối.

Vào mốc siêu âm tuần thai thứ 12 - giai đoạn hình thái thai nhi đã phát triển khá đầy đủ và có những phản xạ gập duỗi, qua siêu âm bác sĩ sẽ kiểm tra và sàng lọc sớm dị tật hình thể. Siêu âm có thể phát hiện giãn não thất thai nhi. Thông số đo được qua siêu âm sẽ giúp bác sĩ đánh giá và xếp loại mức độ giãn não thất như đã nói đến ở trên. 

Trường hợp đo kết quả đường kính não thất bên >10mm, bác sĩ sẽ tư vấn thai phụ tiến hành thêm các xét nghiệm:

- Chọc ối, làm nhiễm sắc thể đồ: Khảo sát giãn não thất do bất thường nhiễm sắc thể.

- Xét nghiệm CMV hoặc Toxoplasmosis: Sàng lọc nguyên nhân gây nhiễm trùng bào thai.

- Chụp MRI: Đánh giá phát triển vỏ ngoài của não và các bất thường não bộ ở thai nhi.

Kết quả của các kiểm tra trên đây chính là căn cứ để bác sĩ đưa ra chẩn đoán về giãn não thất ở thai nhi. Nếu mọi kết quả âm tính thì thai nhi sẽ được chẩn đoán giãn não thất đơn độc.

4. Mẹ bầu cần làm gì khi phát hiện giãn não thất 12mm - 14mm ở thai nhi?

4.1. Giãn não thất 12 - 14mm ở thai nhi nguy hiểm không?

Siêu âm là hình thức được áp dụng phổ biến nhất để sàng lọc và chẩn đoán giãn não thất ở thai nhi. Theo phân loại của SMFM ở trên thì siêu âm giãn não thất 12mm - 14mm được xếp vào mức độ giãn trung bình.

Thai phụ siêu âm thai giãn não thất 12mm - 14mm cần lắng nghe tư vấn và thực hiện đúng hướng dẫn của bác sĩ

4.2. Nên làm gì khi phát hiện giãn não thất 12mm - 14mm ở thai nhi?

Giãn não thất 12mm - 14mm ở thai nhi khi đã được phát hiện thường cũng sẽ được kiểm tra kỹ hơn vùng não bộ và tim thông qua siêu âm. Ngoài ra, thai phụ cũng có thể được chỉ định thực hiện thêm xét nghiệm đánh giá nhiễm trùng hoặc sàng lọc dị tật bẩm sinh.

Thông thường ở 3 tháng giữa thai kỳ, nếu thai nhi giãn não thất 12mm - 14mm và kết quả xét nghiệm khác không có bất thường, bác sĩ sẽ chưa đề nghị can thiệp. Việc thai phụ cần làm là khám thai đúng hẹn để bác sĩ theo dõi tiến triển bệnh giãn não thất ở thai nhi. Trong các lần khám thai này kích thước não thất sẽ được bác sĩ khảo sát lại để đánh giá đúng tình trạng tăng hoặc giảm.

Nếu giãn não thất 12mm - 14mm tiếp tục tăng về kích thước, kết hợp với xét nghiệm phát hiện dị tật bẩm sinh thì bác sĩ sẽ đưa ra kết luận về rối loạn nhiễm sắc thể. Trường hợp này, bác sĩ sẽ tư vấn để thai phụ và gia đình cân nhắc trong việc đưa ra quyết định đình chỉ thai kỳ.

Nếu giãn não thất 12mm - 14mm được phát hiện vào cuối thai kỳ thì sau sinh, trẻ sẽ được chỉ định chụp CT-Scanner hoặc MRI để khảo sát các dị tật khác và tìm nguyên nhân gây giãn não thất. 

5. Kiểm soát nguy cơ thai nhi giãn não thất 12mm - 14mm bằng cách nào?

Giãn não thất 12mm - 14mm có thể phát hiện trong 3 tháng đầu của thai kỳ. Một số biện pháp sau có thể kiểm soát nguy cơ này:

- Khám thai đúng lịch bác sĩ đã hẹn trước, không đi khám vượt mốc hay trước mốc.

- Thực hiện xét nghiệm sàng lọc dị tật thai nhi theo tư vấn từ bác sĩ Sản khoa để kịp thời phát hiện, can thiệp sớm các vấn đề nguy cơ.

- Phát hiện đúng xuất huyết âm đạo bất thường để thăm khám ngay.

- Xét nghiệm ký sinh trùng để phát hiện và kịp thời ngăn ngừa lây nhiễm sang thai nhi, gây ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của thai nhi.

Sàng lọc trước sinh có ý nghĩa lớn đối với phát hiện sớm dị tật thai nhi

Thai phụ siêu âm phát hiện thai nhi giãn não thất 12mm - 14mm cần được theo dõi chặt chẽ để có biện pháp can thiệp phù hợp. Đặc biệt, nếu phát hiện dấu hiệu bất thường, thai phụ cần đến gặp bác sĩ Sản khoa ngay.

Mẹ bầu có nhu cầu tư vấn, đặt lịch siêu âm hoặc xét nghiệm sàng lọc dị tật thai nhi cùng Hệ thống Y tế MEDLATEC, hãy liên hệ trực tiếp Hotline 1900 56 56 56 để được hướng dẫn chi tiết.