1. Tổng quan về tiểu đường tuýp 1

Đái tháo đường (Diabetes Mellitus) là một bệnh rối loạn chuyển hóa mạn tính, trong đó mức đường huyết (glucose máu) cao hơn bình thường do cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc cơ thể không sử dụng insulin một cách hiệu quả.

Insulin là hormone do tuyến tụy tiết ra, giúp đưa đường từ máu vào tế bào để tạo năng lượng. Khi thiếu insulin hoặc insulin hoạt động kém, đường sẽ tích tụ trong máu, gây ra tăng đường huyết và dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không kiểm soát tốt. 

tiểu đường tuýp 1 là một rối loạn tự miễn, khi đó hệ miễn dịch nhầm lẫn tấn công các tế bào beta ở tuyến tụy - nơi đảm nhiệm việc tiết ra insulin. Insulin là loại hormone có vai trò vận chuyển glucose từ máu vào tế bào, nơi nó được sử dụng làm nguồn năng lượng. Khi các tế bào này bị phá hủy, cơ thể mất khả năng sản xuất insulin, đường sẽ tích tụ trong máu, dẫn đến tình trạng tăng đường huyết.

Hiện nay, nguyên nhân cụ thể gây ra bệnh tiểu đường tuýp 1 vẫn chưa được làm sáng tỏ. Tuy vậy, nhiều giả thuyết cho rằng tình trạng này có thể bắt nguồn từ một số yếu tố sau:

• Liên quan đến gen: Các nhà nghiên cứu đã phát hiện rằng hơn 90% người mắc tiểu đường tuýp 1 mang các biến thể gen HLA-DR3 và HLA-DR4;
• Nhiễm virus: Một số virus, đặc biệt là nhóm enterovirus, có khả năng kích hoạt tiểu đường tuýp 1 bằng cách làm rối loạn chức năng của hệ miễn dịch, dẫn đến tấn công nhầm các tế bào sản xuất insulin;
• Kháng thể tự miễn phá hủy dần tế bào beta: IAA, IA2, anti GAD, ICA, ZnT8 - Ab.

Bệnh khởi phát nhanh với những triệu chứng nghiêm trọng, bao gồm:

• Khát nước nhiều: Do lượng đường trong máu cao, cơ thể cố gắng loại bỏ đường dư thừa qua nước tiểu, dẫn đến mất nước khiến cho bệnh nhân cảm thấy khát nước liên tục và đi tiểu nhiều  lần;

Khát nước liên tục là một trong những biểu hiện của bệnh tiểu đường tuýp 1

• Ăn nhiều nhưng sụt cân: Mặc dù ăn nhiều, cơ thể không thể sử dụng glucose để tạo năng lượng, buộc phải phân giải cơ và mỡ dự trữ, dẫn đến sụt cân không rõ nguyên nhân;
• Mệt mỏi, uể oải: Thiếu năng lượng do tế bào không hấp thụ được glucose;
• Mờ mắt: Lượng đường trong máu tăng cao dẫn đến glucose đi vào thủy tinh thể nhiều hơn, từ đây glucose chuyển hóa thành sorbitol kéo nước vào gây phù nhẹ thủy tinh thể làm giảm thị lực;
• Khó lành vết thương: Lượng đường cao làm giảm khả năng hoạt động của hệ miễn dịch và làm chậm quá trình hồi phục các vết thương nhỏ.

2. Tiểu đường tuýp 1 là nặng hay nhẹ?

Nhiều người thường nhầm lẫn khi cho rằng tiểu đường tuýp 1 là nặng hay nhẹ hơn tiểu đường tuýp 2. Tuy nhiên, trên thực tế, mức độ nghiêm trọng của tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2 không có mối liên hệ trực tiếp với nhau.                                    

Cả hai đều liên quan đến tình trạng cơ thể bị tăng đường huyết, nhưng nguyên nhân gây bệnh lại khác nhau. Trong khi tiểu đường tuýp 1 chủ yếu bắt nguồn từ rối loạn tự miễn, yếu tố di truyền và tác động môi trường, thì tiểu đường tuýp 2 thường liên quan đến lối sống ít vận động, chế độ dinh dưỡng thiếu rau xanh nhưng lại dư thừa tinh bột, đường và thực phẩm chế biến sẵn. Người bệnh tiểu đường tuýp 1 cần điều trị hoàn toàn bằng tiêm insulin, trong khi tiểu đường tuýp 2 có thể điều trị bằng thuốc uống.

Dù là tiểu đường tuýp 1 hay tuýp 2, nếu được thăm khám và điều trị sớm tại cơ sở y tế uy tín, người bệnh hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh, kiểm soát bệnh lâu dài, hạn chế được các biến chứng nguy hiểm. 

Nếu không được điều trị hoặc kiểm soát tốt, tiểu đường tuýp 1 có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, bao gồm:

Biến chứng cấp tính

• Hạ đường huyết: Xảy ra khi lượng đường trong máu giảm quá thấp, thường là do tiêm insulin quá liều, bỏ bữa, ăn ít hơn bình thường hoặc vận động quá sức. Các triệu chứng bao gồm: run rẩy, đổ mồ hôi, tim đập nhanh, đói cồn cào, chóng mặt, lú lẫn, cáu kỉnh và có thể dẫn đến co giật, mất ý thức nếu không được xử lý kịp thời;
• Nhiễm toan ceton do đái tháo đường: Xảy ra khi không có đủ insulin, cơ thể phải đốt cháy chất béo để lấy năng lượng, tạo ra các chất độc hại gọi là ceton. Ceton tích tụ trong máu làm máu nhiễm axit, gây ra các triệu chứng như: buồn nôn, nôn, đau bụng, thở nhanh sâu, hơi thở có mùi táo thối, lú lẫn và nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến hôn mê, tử vong.

Biến chứng mạn tính

• Biến chứng mạch máu nhỏ: Khi đường huyết không được duy trì ổn định, tuần hoàn máu bị cản trở, dẫn đến tổn thương mạch máu và tác động tiêu cực đến các cơ quan như mắt, thận và hệ thần kinh;
• Biến chứng mạch máu lớn của tiểu đường tuýp 1 cũng rất nguy hiểm dẫn đến một số bệnh như: bệnh động mạch ngoại biên, đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch…

Cẩn trọng với những biến chứng của bệnh lý tiểu đường tuýp 1 mạn tính 

3. Cách phòng ngừa các biến chứng của tiểu đường tuýp 1?

Dưới đây là một số biện pháp giúp ngăn ngừa biến chứng của tiểu đường tuýp 1, cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh:

• Chế độ ăn uống khoa học: Bổ sung các thực phẩm giàu chất xơ, rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu protein.Giảm tiêu thụ tinh bột, đường cùng các loại thực phẩm giàu chất béo;
• Thường xuyên kiểm tra chỉ số đường huyết: Dùng máy đo đường huyết để theo dõi mỗi ngày hoặc theo hướng dẫn từ bác sĩ;
• Tiêm insulin đúng liều: Người bệnh cần tuân thủ đúng liều và lịch trình tiêm insulin do bác sĩ chỉ định để duy trì mức đường huyết ổn định;

Tiêm insulin đúng liều để kiểm soát bệnh lý hiệu quả 

• Tập thể dục thường xuyên: Hoạt động thể chất giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn, cải thiện sức khỏe tim mạch và kiểm soát cân nặng. Tuy nhiên cần trao đổi với bác sĩ về loại và mức độ luyện tập phù hợp với tình trạng sức khỏe;
• Hạn chế căng thẳng và stress: Stress có thể ảnh hưởng đến mức đường huyết. Thực hành các phương pháp thư giãn như yoga, thiền, hít thở sâu, đọc sách, nghe nhạc, dành thời gian cho sở thích cá nhân;
• Khám sức khỏe định kỳ: Thăm khám sức khỏe định kỳ để kiểm tra tình trạng sức khỏe, giúp phát hiện sớm các biến chứng và điều chỉnh kế hoạch điều trị nếu cần.

Trên đây là những thông tin giúp giải đáp thắc mắc tiểu đường tuýp 1 là nặng hay nhẹ. Có thể thấy, tiểu đường tuýp 1 là dạng bệnh mạn tính và khá nghiêm trọng, do cơ thể không còn khả năng sản xuất insulin. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và kiểm soát tốt bằng insulin, chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh, người bệnh hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh, hạn chế biến chứng. Việc tuân thủ điều trị và theo dõi đường huyết thường xuyên là yếu tố then chốt để kiểm soát căn bệnh này hiệu quả.

Mọi nhu cầu cần tư vấn, kiểm tra các vấn đề sức khỏe có liên quan, bạn đọc có thể liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.