1. Tổng quan về tinh trùng yếu

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tinh trùng yếu (asthenozoospermia) là tình trạng tinh trùng trong tinh dịch có khả năng di động kém, khó bơi đến gặp trứng để thụ tinh. Bình thường, ít nhất 40% tinh trùng phải di động bình thường và 32% di động tiến tới nhanh, nếu thấp hơn các chỉ số này, người đàn ông được chẩn đoán là tinh trùng yếu.

Ngoài khả năng di động, tinh trùng yếu còn có thể liên quan đến các yếu tố như số lượng tinh trùng thấp, hình dạng bất thường hoặc tinh dịch loãng, vón cục. Đây là những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thụ thai. Tinh trùng yếu có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Lối sống không lành mạnh: Hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, sử dụng chất kích thích, thức khuya kéo dài, ít vận động… làm tăng stress oxy hóa, gây tổn thương DNA tinh trùng;

Lối sống không lành mạnh là nguyên nhân dẫn đến tình trạng tinh trùng yếu 

• Nhiệt độ vùng kín tăng cao: Mặc quần lót quá chật, ngồi lâu, làm việc trong môi trường nóng ẩm hoặc thường xuyên tắm nước nóng có thể làm giảm chất lượng tinh trùng;
• Rối loạn nội tiết: Suy giảm testosterone hoặc mất cân bằng hormone sinh dục làm ảnh hưởng quá trình sinh tinh;

• Viêm nhiễm cơ quan sinh dục: Viêm tinh hoàn, viêm mào tinh, viêm tuyến tiền liệt hoặc các bệnh lây qua đường tình dục như lậu, chlamydia có thể gây tổn thương mô tinh hoàn, giảm chất lượng tinh trùng;
• Nguyên nhân di truyền: Một số bất thường nhiễm sắc thể (như hội chứng Klinefelter) hoặc đột biến gen có thể dẫn đến tinh trùng yếu hoặc không có tinh trùng;
• Tác động môi trường: Tiếp xúc với hóa chất, thuốc trừ sâu, kim loại nặng hoặc phóng xạ trong thời gian dài đều làm giảm khả năng sinh tinh;
• Thiếu dinh dưỡng: Thiếu kẽm, vitamin C, E, B12, selen và omega-3 khiến quá trình tạo tinh trùng bị ảnh hưởng.

Tinh trùng yếu thường không có triệu chứng rõ ràng, tuy nhiên nam giới có thể nhận thấy một số biểu hiện như:

• tinh dịch loãng, trong hơn bình thường, lượng ít;
• Tinh dịch có mùi bất thường hoặc vón cục;
• Giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương dương, xuất tinh sớm;
• Vô sinh - hiếm muộn dù quan hệ tình dục đều đặn không sử dụng biện pháp tránh thai.

Khi có các dấu hiệu trên, nam giới nên đi khám chuyên khoa nam học để được xét nghiệm tinh dịch đồ và xác định chính xác tình trạng.

2. Chẩn đoán và điều trị tinh trùng yếu

Chẩn đoán tinh trùng yếu 

Khi thăm khám, bác sĩ sẽ kiểm tra cơ quan sinh dục ngoài, khai thác tiền sử bệnh lý và thói quen sinh hoạt tình dục của người bệnh. Để chẩn đoán chính xác, người bệnh được chỉ định xét nghiệm tinh dịch đồ. Để kết quả chính xác, nam giới cần:

• Lấy tinh dịch làm mẫu thử;
• Kiêng xuất tinh 2-7 ngày trước khi lấy mẫu;
• Hai lần lấy mẫu nên cách nhau ít nhất 2 tuần;
• Tránh dùng chất bôi trơn khi lấy mẫu.

Nếu kết quả ban đầu bất thường, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm chuyên sâu như:

• Siêu âm tinh hoàn, tuyến tiền liệt;
• Xét nghiệm hormone sinh dục và hormone tuyến yên;
• Xét nghiệm nước tiểu sau xuất tinh để phát hiện xuất tinh ngược;
• Phân tích gen hoặc sinh thiết tinh hoàn nhằm xác định nguyên nhân gốc gây tinh trùng yếu.

Nhiều phương pháp được ứng dụng trong chẩn đoán tinh trùng yếu 

Điều trị tinh trùng yếu

Tùy nguyên nhân, bác sĩ sẽ lựa chọn hướng điều trị phù hợp cho từng người bệnh. Nếu do lối sống không lành mạnh, nam giới cần thay đổi thói quen: bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, ngủ đủ giấc, tập thể dục và ăn uống cân đối.

Trường hợp tinh trùng yếu do bệnh lý, bác sĩ có thể chỉ định:

• Thuốc kháng sinh: Khi có viêm nhiễm cơ quan sinh dục;
• Liệu pháp hormone: Dùng cho người mất cân bằng nội tiết tố;
• Phẫu thuật: Áp dụng với trường hợp giãn tĩnh mạch thừng tinh hoặc tắc ống dẫn tinh…

3. Phòng ngừa tinh trùng yếu

Không có biện pháp nào hỗ trợ phòng ngừa hiện tượng tinh trùng yếu. Tuy nhiên, một số lưu ý dưới đây có thể góp phần giảm thiểu phần nào tình trạng này:

Ăn uống lành mạnh

• Tăng cường thực phẩm giàu kẽm (hàu, hải sản, thịt bò, trứng), vitamin C, E (cam, bưởi, hạt hướng dương, hạnh nhân), omega-3 (cá hồi, cá thu, quả bơ) và chất chống oxy hóa (rau củ sẫm màu);
• Uống đủ nước mỗi ngày, hạn chế thực phẩm nhiều chất béo bão hòa, đồ chiên rán, thức ăn nhanh;
• Giảm đường, tinh bột tinh luyện, tránh nước ngọt có gas và rượu bia.

Tránh các yếu tố gây hại cho tinh trùng

• Không hút thuốc lá hoặc sử dụng chất kích thích;
• Giảm tiếp xúc với hóa chất, thuốc trừ sâu, sơn, dung môi công nghiệp;
• Mặc quần áo thoáng mát, tránh để bìu tiếp xúc những vật ấm nóng (điện thoại, laptop…);
• Hạn chế tắm nước nóng hoặc xông hơi quá lâu.

Duy trì sức khỏe và đời sống tình dục lành mạnh

• Tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày giúp tăng lưu thông máu và nội tiết tố nam;
• Kiểm soát cân nặng, tránh béo phì;
• Quan hệ tình dục điều độ, an toàn, tránh các bệnh lây qua đường tình dục;
• Khám sức khỏe sinh sản định kỳ 6-12 tháng/lần để sớm phát hiện bất thường.

Nam giới cần chủ động thăm khám sức khỏe sinh sản định kỳ 

Việc cải thiện tinh trùng yếu không chỉ giúp tăng khả năng thụ thai mà còn phản ánh sức khỏe sinh lý tổng thể của nam giới. Bằng cách duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tập thể dục đều đặn và tránh các yếu tố gây hại như thuốc lá, rượu bia, nhiệt độ cao hay hóa chất độc hại, nam giới có thể nâng cao chất lượng tinh trùng và tăng cơ hội sinh sản tự nhiên.

Để được tư vấn chuyên sâu và kiểm tra sức khỏe sinh sản, nam giới có thể liên hệ tới MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được tư vấn, hỗ trợ kịp thời.