1. Trật khớp háng kiểu chậu là gì?

Trật khớp háng kiểu chậu là một dạng chấn thương nghiêm trọng của khớp háng, xảy ra khi chỏm xương đùi bị bật ra khỏi ổ cối của xương chậu do tác động mạnh. Đây là một trong những dạng trật khớp ít gặp nhưng có mức độ nguy hiểm cao, vì khớp háng là khớp lớn, nằm sâu trong cơ thể và giữ vai trò quan trọng trong việc nâng đỡ trọng lượng cơ thể cũng như duy trì khả năng vận động của chi dưới.

Trật khớp háng kiểu chậu xảy ra khi chỏm xương đùi bị bật ra khỏi ổ cối của xương chậu

Trong cấu trúc giải phẫu, khớp háng là khớp nối giữa chỏm xương đùi (đầu trên của xương đùi) và ổ cối của xương chậu. Cấu trúc này được bao quanh bởi hệ thống dây chằng, cơ và bao khớp vững chắc, giúp ổn định khớp trong quá trình vận động. Tuy nhiên, khi chịu lực tác động mạnh, chẳng hạn như trong tai nạn giao thông, té ngã từ độ cao hoặc chấn thương thể thao mạnh, các dây chằng có thể bị giãn, rách, khiến chỏm xương đùi bị bật khỏi ổ cối, dẫn đến trật khớp.

Trật khớp háng kiểu chậu được phân loại theo hướng di lệch của chỏm xương đùi so với ổ cối. Trong đó, trật khớp háng kiểu chậu (hay còn gọi là trật khớp háng ra sau) là dạng phổ biến nhất, chiếm khoảng 80-90% các trường hợp trật khớp háng. Dạng này thường xảy ra khi đầu gối bị va đập mạnh trong tư thế gập háng và khép chân, ví dụ như khi đầu gối va vào bảng điều khiển ô tô trong lúc tai nạn. Khi đó, lực truyền dọc theo xương đùi khiến chỏm xương đùi trượt ra khỏi ổ cối và di lệch ra sau - lên phía chậu.

2. Biểu hiện của trật khớp háng kiểu chậu

Khi bị trật khớp háng kiểu chậu, người bệnh thường có biểu hiện lâm sàng rất rõ rệt và dữ dội, vì đây là một chấn thương nặng liên quan đến cấu trúc xương - khớp sâu trong cơ thể. Các dấu hiệu thường xuất hiện ngay sau chấn thương, bao gồm cả triệu chứng toàn thân và triệu chứng tại chỗ.

Trước hết, đau dữ dội vùng háng hoặc mông là biểu hiện điển hình nhất. Cơn đau xuất hiện đột ngột, tăng mạnh khi người bệnh cố gắng cử động hoặc thay đổi tư thế. Cảm giác đau có thể lan xuống đùi, gối hoặc thậm chí xuống tận bàn chân do chèn ép dây thần kinh hông to.

Biểu hiện rõ rệt nhất của trật khớp háng kiểu chậu là đau dữ dội vùng háng hoặc mông 

Một dấu hiệu đặc trưng khác là biến dạng chi thể rõ rệt. Ở hầu hết các trường hợp trật khớp háng kiểu chậu (hay trật ra sau), chân bên tổn thương thường ngắn hơn bên lành, khép và xoay vào trong. Người bệnh không thể đứng dậy, không tự nâng chân hoặc xoay chân được. Khi cố gắng cử động, cơn đau tăng lên rõ rệt.

Ngoài ra, vùng háng - mông có thể sưng nề, bầm tím, do tổn thương phần mềm, cơ hoặc mạch máu xung quanh khớp. Nếu chấn thương kèm gãy xương hoặc rách bao khớp, có thể nghe thấy tiếng lạo xạo khi di chuyển nhẹ khớp háng.

Trong một số trường hợp nặng, dây thần kinh hông to (thần kinh tọa) bị kéo giãn hoặc chèn ép, dẫn đến tê bì, yếu hoặc liệt nhẹ chi dưới. Người bệnh có thể mất cảm giác ở mặt sau đùi, cẳng chân hoặc bàn chân. Đây là dấu hiệu cảnh báo tổn thương thần kinh cần được xử trí khẩn cấp.

Ngoài ra, biểu hiện toàn thân như choáng, vã mồ hôi, mạch nhanh, huyết áp tụt có thể xuất hiện nếu trật khớp háng đi kèm mất máu trong ổ khớp hoặc gãy xương phối hợp.

3. Hướng xử trí tình trạng trật khớp háng kiểu chậu

Trật khớp háng kiểu chậu là một cấp cứu chấn thương nặng, đòi hỏi phải được xử trí đúng cách và kịp thời để tránh biến chứng nguy hiểm như hoại tử chỏm xương đùi, tổn thương thần kinh hông to hay thoái hóa khớp háng về sau. Do đó, việc nhận biết và can thiệp sớm đóng vai trò quyết định trong quá trình điều trị.

Trước hết, ngay sau khi bị chấn thương, người bệnh hoặc người xung quanh cần giữ nguyên tư thế hiện tại của chi tổn thương, tuyệt đối không cố gắng nắn, kéo hay xoay chân. Việc di chuyển sai cách có thể khiến chỏm xương đùi, bao khớp và mạch máu bị tổn thương nặng hơn. Nếu có thể, hãy cố định tạm thời chân bị thương bằng nẹp hoặc vật cứng, sau đó chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất bằng cáng phẳng.

Tại bệnh viện, bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng và chụp X-quang hoặc MRI để xác định hướng trật (trật ra sau hay ra trước), mức độ tổn thương xương và phần mềm. Từ đó, lựa chọn phương pháp nắn khớp phù hợp, cụ thể như sau: 

Trường hợp trật khớp đơn thuần (chưa gãy xương)

Bác sĩ thường thực hiện nắn khớp háng kín - một thủ thuật chuyên sâu được thực hiện dưới gây mê hoặc gây tê toàn thân để giảm đau và giãn cơ. Khi chỏm xương đùi được đưa trở lại đúng vị trí trong ổ cối, người bệnh cần nằm bất động trên giường 1-2 tuần, kết hợp vật lý trị liệu nhẹ nhàng sau đó để phục hồi vận động.

Trường hợp trật khớp kèm gãy xương hoặc tổn thương phần mềm phức tạp

Bệnh nhân có thể phải phẫu thuật nắn khớp hở, cố định xương bằng nẹp, vít hoặc đinh nội tủy. Sau mổ, cần tuân thủ phác đồ phục hồi chức năng để lấy lại tầm vận động của khớp háng, đồng thời ngăn ngừa biến chứng cứng khớp hay teo cơ.

Trong và sau quá trình điều trị, người bệnh được theo dõi thần kinh hông to, mạch máu chi dưới và dấu hiệu hoại tử chỏm xương đùi. Thời gian phục hồi thường kéo dài từ 6 -12 tuần tùy mức độ chấn thương và thể trạng từng người.

Quá trình điều trị tình trạng trật khớp háng kiểu chậu phụ thuộc vào mức độ tổn thương 

Để phòng tránh trật khớp háng tái phát, bệnh nhân nên hạn chế vận động mạnh, tránh ngã hoặc xoay chân đột ngột trong giai đoạn hồi phục. Đồng thời, cần tái khám định kỳ, chụp kiểm tra và tập phục hồi theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa chấn thương chỉnh hình.

Trên đây là toàn bộ thông tin về tình trạng trật khớp háng kiểu chậu bạn đọc cần nắm bắt để phòng ngừa và có hướng xử trí phù hợp. Tại Hệ thống Y tế MEDLATEC, người bệnh được chẩn đoán và điều trị trật khớp háng bằng các phương tiện chẩn đoán hình ảnh hiện đại như X-quang kỹ thuật số, MRI cùng đội ngũ bác sĩ chấn thương chỉnh hình giàu kinh nghiệm. Mọi nhu cầu cần thăm khám, chẩn đoán chính xác và đưa ra hướng xử trí phù hợp, bạn đọc vui lòng liên hệ tới MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.