1. Lý giải nguyên nhân trẻ em bị co giật nhưng không sốt

Co giật ở trẻ em nhưng không kèm sốt thường khiến cha mẹ lo lắng. Thực tế, tình trạng này có thể liên quan đến nhiều yếu tố y khoa khác nhau, cụ thể như:

• Bất thường trong hệ thần kinh: Hoạt động điện não bị rối loạn, dễ gặp ở trẻ mắc động kinh, làm xuất hiện những cơn co giật dù thân nhiệt bình thường.
• Chấn thương sọ não hoặc dị tật bẩm sinh: Các tổn thương hoặc bất thường cấu trúc não khiến hệ thần kinh dễ bị kích thích, dẫn đến co giật.
• Rối loạn chuyển hóa - điện giải: Hạ đường huyết, thiếu canxi, natri hay kali đều có thể gây mất cân bằng và khởi phát cơn co giật.
• Nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương: Viêm màng não, viêm não đôi khi biểu hiện bằng co giật mà chưa kèm sốt trong giai đoạn đầu.

Nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trẻ em bị co giật nhưng không sốt

2. Trẻ bị co giật nhưng không lên cơn sốt có nguy hiểm không?

Trẻ bị co giật nhưng không bị sốt có thể là biểu hiện của bệnh lý liên quan đến não bộ, hệ thần kinh hoặc chuyển hóa, phần lớn là bệnh lý động kinh. Lúc này, trẻ sẽ phải đối mặt với những nguy hiểm tiềm ẩn như:

• Nguy cơ tổn thương thần kinh lâu dài: Co giật không sốt có thể là dấu hiệu của động kinh hoặc bất thường điện não. Nếu không được phát hiện và kiểm soát sớm, trẻ có nguy cơ gặp các rối loạn hành vi, chậm phát triển trí tuệ và khó khăn trong học tập.
• Biến chứng từ chấn thương và thiếu oxy: Trong lúc co giật, trẻ dễ bị ngã, va đập gây chấn thương. Nguy hiểm hơn, nếu cơn co giật kéo dài, trẻ có thể ngừng thở thoáng qua, dẫn đến thiếu oxy não.
• Tiềm ẩn bệnh lý nghiêm trọng: Một số tình trạng như viêm não, viêm màng não, rối loạn điện giải, Hạ đường huyết… có thể khởi phát bằng co giật không sốt.

3. Làm sao để nhận biết trẻ có bị động kinh hay không?

Không phải lúc nào trẻ bị co giật không sốt cũng là biểu hiện của chứng động kinh. Để xác định xem trẻ có bị động kinh hay không, cha mẹ có thể dựa vào:

3.1. Đặc điểm lâm sàng của một số dạng co giật thường gặp trong động kinh

Quan sát biểu hiện của trẻ là bước đầu tiên và quan trọng nhất để sớm nhận diện nguy cơ động kinh, cụ thể:

• Cơn co cứng - co giật toàn thể: Trẻ đột ngột mất ý thức và không có cảnh báo. Dạng co giật này thường trải qua 3 giai đoạn: 

• Giai đoạn co cứng: Trẻ bị co cứng cơ toàn thân, ngã gã xuống ở chỗ bất kỳ nên dễ gặp thương tích, giai đoạn này kéo dài khoảng 10 - 20 giây. Cùng lúc đó, trẻ có thể mất ý thức, ngừng thở, sau vài giây da và mô tím tái. Lúc này, tay trẻ thường gấp, chân duỗi. Đôi khi, giai đoạn này bắt đầu bằng tiếng thét lớn.
• Giai đoạn co giật: Kéo dài khoảng 1 - 2 phút. Cơn co giật toàn thân từ chậm đến nhanh dần, cuối cơn giật thưa và ngừng hẳn. Trẻ có thể sẽ vẫn ngừng thở đến khi kết thúc cơn co giật (khoảng 30 giây) và sau đó đánh dấu bằng một thì hít vào sâu. Biểu hiện rối loạn thần kinh thực vật khá rõ như mạch nhanh, đồng tử giãn, tăng tiết nước bọt, đổ mồ hôi,... 
• Giai đoạn doãi mềm cơ: Lúc này, mọi chuyển động kết thúc, trẻ nằm bất động và cơ duỗi mềm, có thể xuất hiện tình trạng đái dầm lúc kết thúc cơn. Lúc này, trẻ thở nhẹ nhàng hoặc rống lên, ý thức thu hẹp rồi phục hồi dần. Thông thường, trẻ sẽ ngủ thiếp đi khoảng vài giờ, tỉnh dậy sẽ không nhớ về những việc đã diễn ra, cơ thể đau mỏi toàn thân. 

• Cơn vắng ý thức: Trẻ thoáng ngừng mọi hoạt động, nhìn chằm chằm vô định, không đáp lại lời gọi, sau vài giây lại tỉnh táo như bình thường.
• Cơn động kinh cục bộ: Mỗi cơn có một cách biểu hiện riêng biệt, liên quan mật thiết với các vùng chức năng của não. Dạng này có thể quan sát được như các cơn co giật cục bộ nhưng đôi khi cũng có cơn chỉ biểu hiện bằng thay đổi chủ quan như cơn rối loạn thần kinh thực vật, cơn cảm giác, cơn giác quan.
• Cơn cục bộ vận động đơn giản: Dạng này có biểu hiện vận động đơn thuần ở một phần cơ thể, không kèm theo tình trạng mất ý thức. Cụ thể như trẻ có thể quay đầu và mắt sang bên đối diện, co cứng, co giật ở tay hoặc chân, thậm chí một nửa người.
• Cơn cục bộ có hành trình Bravais-Jackson (B.J): Cơn bắt đầu bằng co cứng bắt nguồn từ một ngọn chi (các cơ của bàn tay, một bên mặt hoặc bàn chân), thời gian khoảng 10 - 30 giây, tiếp đó là co giật, tăng dần về tần số và cường độ. Đặc trưng là hiện tượng co giật lan rộng từ phần đầu tiên đến các cơ tiếp giáp khác trên cùng một bên của cơ thể. Một dạng điển hình, cơn động kinh lan ra từ bàn tay, lên cánh tay, đến mặt và lan xuống chân, hoặc nếu bắt đầu ở bàn chân, co giật lan lên chân, xuống cánh tay và lan đến mặt. Không mất ý thức nếu các triệu chứng vận động vẫn chỉ giới hạn ở một bên cơ thể.
• Một số dạng khác: Như cơn cục bộ phức tạp, cơn cục bộ toàn thể hóa thứ phát.

Nhận biết trẻ bị động kinh qua những dấu hiệu thể hiện ra ngoài

3.2. Thăm khám bác sĩ

Đôi khi, dựa vào những dấu hiệu bên ngoài, cha mẹ cũng khó có thể phân biệt được. Để chắc chắn, bạn có thể đưa trẻ thăm khám tại chuyên khoa thần kinh. Lúc này, bác sĩ sẽ khám lâm sàng và thực hiện các kiểm tra, xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh cần thiết để đưa ra kết luận chính xác cùng phác đồ phù hợp nếu trẻ bị động kinh.

4. Hướng dẫn xử lý nhanh khi trẻ bị co giật không sốt

Khi trẻ em bị co giật nhưng không sốt, cha mẹ không nên hoảng loạn mà hãy bình tĩnh xử lý theo các bước sau để giảm thiểu rủi ro và bảo vệ tính mạng của trẻ:

• Giữ bình tĩnh và đặt trẻ nằm ở nơi bằng phẳng, tránh xa vật cứng hoặc sắc nhọn.
• Nới lỏng quần áo quanh cổ và ngực để trẻ dễ thở hơn.
• Nghiêng đầu trẻ sang một bên để hạn chế nguy cơ sặc đờm dãi hoặc dịch nôn.
• Không nhét vật cứng hay tay vào miệng trẻ, tránh gây tổn thương hoặc ngạt thở.
• Không ép trẻ uống nước, sữa hay thuốc trong lúc đang co giật.
• Không cố giữ chặt tay chân trẻ, vì sẽ làm tăng nguy cơ gãy xương hoặc trật khớp.
• Theo dõi thời gian cơn co giật, ghi nhớ cơn kéo dài bao lâu và có tái phát hay không.
• Quan sát triệu chứng đi kèm như nôn ói, khó thở, tím tái, thay đổi hành vi sau cơn co giật.
• Đưa trẻ đến bệnh viện ngay nếu co giật trên 5 phút, có nhiều cơn trong ngày hoặc trẻ khó thở, mất ý thức lâu.
• Chăm sóc sau khi co giật bằng cách đặt trẻ nằm nghỉ thoải mái, luôn có người theo dõi bên cạnh cho đến khi tỉnh táo hẳn.

Cha mẹ cần bình tĩnh đặt trẻ ơ nơi bằng phẳng khi bị co giật

5. Trẻ bị động kinh có thể trị khỏi không?

Phần lớn bệnh nhân động kinh có thể kiểm soát hiệu quả bằng thuốc. Nếu đáp ứng thuốc tốt, việc giảm cơn co giật hay biến mất hoàn toàn trong nhiều năm là hoàn toàn khả thi. Theo đó, một số phương pháp điều trị động kinh phổ biến là:

• Dùng thuốc chống động kinh (AEDs): Lựa chọn hàng đầu, kiểm soát được cơn co giật ở 60 - 70% bệnh nhân. Cần tuân thủ liều và thời gian bác sĩ chỉ định để duy trì hiệu quả.
• Phẫu thuật thần kinh: Áp dụng khi thuốc không hiệu quả. Bác sĩ sẽ loại bỏ vùng não gây cơn nhưng chỉ khi xác định rõ ổ động kinh và đảm bảo an toàn cho chức năng não.
• Kích thích dây thần kinh phế vị (VNS): Cấy thiết bị nhỏ dưới da ngực, phát xung điện đến dây thần kinh phế vị nhằm giảm tần suất và mức độ co giật.
• Chế độ ăn ketogenic: Ăn nhiều chất béo, ít carbohydrate giúp kiểm soát cơn, đặc biệt ở trẻ em kháng thuốc.
• Kích thích não sâu (DBS): Cấy điện cực vào vùng sâu của não để phát xung điện điều hòa thần kinh, giảm cơn co giật ở ca khó điều trị.

Bệnh động kinh có thể chữa bằng cách phẫu thuật

6. Chăm sóc trẻ trong trường hợp phát hiện bị động kinh

Khi trẻ được chẩn đoán động kinh, cha mẹ cần biết cách chăm sóc đúng để bảo vệ an toàn cho con trong và sau cơn, đồng thời hỗ trợ quá trình điều trị lâu dài. Bên cạnh những cách xử lý đã được đề cập phía trên, ba mẹ cần lưu ý thêm:

• Theo dõi và ghi lại thời gian cơn co giật.
• Tiếp tục theo dõi hơi thở sau cơn, không cho con ăn uống ngay khi chưa tỉnh táo.
• Tuân thủ dùng thuốc đúng chỉ định, không tự ý ngưng thuốc.
• Đưa trẻ tái khám định kỳ để điều chỉnh phác đồ điều trị.
• Tạo chế độ sinh hoạt lành mạnh, ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng.
• Động viên và hỗ trợ tâm lý, giúp trẻ tự tin hòa nhập.

Mẹ nên động viên và hỗ trợ tâm lý trẻ trong thời gian điều trị

Tóm lại, khi trẻ em bị co giật nhưng không sốt, cha mẹ tuyệt đối không được chủ quan. Thay vì tự ý xử lý, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế uy tín như chuyên khoa Nhi thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC để được bác sĩ thăm khám và có hướng điều trị phù hợp. Sự đồng hành, kiên nhẫn và chăm sóc đúng cách sẽ giúp trẻ kiểm soát tình trạng bệnh tốt hơn, hạn chế biến chứng và có cuộc sống khỏe mạnh. Để đặt lịch khám trước, Quý khách có thể gọi đến tổng đài 1900 56 56 56 của MEDLATEC để được hỗ trợ.