1. Cơ chế bệnh sinh viêm não tự miễn

Hệ miễn dịch của cơ thể bao gồm các tế bào bạch cầu và kháng thể, có nhiệm vụ bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của mầm bệnh. Đối với bệnh viêm não tự miễn, do hệ miễn dịch nhận diện tế bào thần kinh trong não là yếu tố lạ nên quay sang tấn công. Đây chính là lý do gây tổn thương não và làm rối loạn chức năng của hệ thần kinh.

Hệ miễn dịch nhận diện tế bào não là tác nhân lạ và tấn công, gây nên viêm não tự miễn

2. Các dạng viêm não tự miễn thường gặp

Viêm não tự miễn có nhiều loại, được phân chia dựa trên loại kháng thể tự miễn hoặc yếu tố gây ra phản ứng viêm trong hệ thần kinh trung ương. Mỗi loại có các biểu hiện và mức độ nghiêm trọng khác nhau:

2.1. Viêm não tự miễn do kháng thể NMDA 

Viêm não do kháng thể NMDA là một trong những loại viêm não tự miễn phổ biến. Bệnh lý này là kết quả của việc kháng thể tự miễn tấn công vào thụ thể NMDA - thụ thể giúp truyền tải tín hiệu giữa các tế bào thần kinh.

Khởi phát, người bệnh có dấu hiệu rối loạn tâm thần như ảo giác, lo âu, thay đổi hành vi đột ngột. Bệnh tiến triển khiến người bệnh bị co giật, mất khả năng nói, suy giảm nhận thức, thậm chí là rơi vào trạng thái hôn mê.

2.2. Viêm não tự miễn do kháng thể kháng thụ thể AMPA

Đây là bệnh lý ảnh hưởng chủ yếu đến người lớn tuổi và có liên quan đến ung thư, nhất là ở phổi, vú hoặc tuyến giáp. Viêm não tự miễn do kháng thể kháng thụ thể AMPA hình thành do kháng thể tự miễn tấn công vào thụ thể AMPA - thụ thể giữ vai trò dẫn truyền tín hiệu trong não.

Người bị viêm não tự miễn dạng này có triệu chứng tâm thần như mất trí nhớ ngắn hạn, khó tập trung, ảo giác, rối loạn nhận thức, có thể co giật,...

2.3. Viêm não tự miễn do kháng thể kháng LGI1 

Viêm não tự miễn do kháng thể LGI1 chủ yếu ảnh hưởng đến người lớn tuổi, đặc biệt là nam giới. Khi kháng thể tự miễn tấn công vào protein LGI1 sẽ gây ảnh hưởng đến hoạt động của các thụ thể thần kinh và khiến người bệnh bị ảnh hưởng cả về thể chất lẫn tâm thần.

Triệu chứng điển hình của viêm não tự miễn LGI1 là co giật ở một vùng của cơ thể, nhất là cánh tay và mặt, mất trí nhớ, suy giảm nhận thức, thay đổi hành vi,...

2.4. Viêm não tự miễn do kháng thể kháng GABA

GABA là thụ thể quan trọng giúp kiểm soát sự kích thích của hệ thần kinh. Viêm não do kháng thể GABA có thể gặp ở cả trẻ em và người lớn. Nguyên nhân gây bệnh là do kháng thể tự miễn tấn công vào thụ thể GABA-A hoặc GABA-B, ảnh hưởng đến cơ chế kiểm soát tín hiệu thần kinh.

Người bị viêm não tự miễn do kháng thể kháng GABA có triệu chứng:

- Động kinh, co giật mạnh, có thể suy giảm ý thức.

- Có biểu hiện tâm thần như ảo giác, mất khả năng tập trung, lo âu.

2. Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh viêm não tự miễn

2.1. Chẩn đoán 

Chẩn đoán hình ảnh có vai trò quan trọng đối với xác định viêm não tự miễn

Chẩn đoán viêm não tự miễn được căn cứ trên triệu chứng lâm sàng qua thăm khám và các kiểm tra chuyên sâu;

- Xét nghiệm máu: Phát hiện kháng thể đặc hiệu liên quan đến bệnh.

- Chọc dịch não tủy: Kiểm tra dấu hiệu viêm hoặc sự hiện diện của kháng thể tự miễn.

- Chụp CT-Scanner: Phát hiện khối u gây rối loạn miễn dịch.

- Chụp MRI sọ não: Xác định tình trạng viêm và vùng bị tổn thương.

Ngoài ra, viêm não tự miễn có triệu chứng khá giống với các bệnh lý thần kinh khác như động kinh, bệnh tâm thần phân liệt nên cần được chẩn đoán phân biệt để đưa ra phác đồ điều trị đúng.

2.2. Điều trị

- Điều trị nội khoa

Tùy thuộc vào mức độ nặng của bệnh mà bác sĩ sẽ có phác đồ dùng thuốc đơn lẻ hoặc điều trị kết hợp như: thuốc ức chế miễn dịch, lọc máu thay huyết tương, thuốc globulin miễn dịch,...

Ngoài ra, một số thuốc bổ trợ như: thuốc chống phù não, thuốc cắt cơn co giật, thuốc dự phòng nhiễm trùng, thuốc chống loét,... cũng sẽ được cân nhắc sử dụng.

- Can thiệp xâm lấn 

Can thiệp thở máy nội khí quản áp dụng cho bệnh nhân suy hô hấp, tắc nghẽn đường thở hoặc phẫu thuật cắt bỏ khối u nếu bệnh nhân có khối u.

- Hồi phục chức năng

Người bệnh và gia đình bệnh nhân được hướng dẫn cách hỗ trợ người bệnh phục hồi ngôn ngữ, thể chất để tăng cơ hội hòa nhập, trở lại cuộc sống bình thường.

Người trẻ tuổi và trẻ em thường có khả năng phục hồi tốt hơn. Tuy nhiên, quá trình hồi phục tương đối dài. Trong quá trình đó, tín hiệu hồi phục sớm nhất được nhìn thấy là giảm co giật và tăng khả năng nhận thức, vận động. 

Sau điều trị viêm não tự miễn, người bệnh cần được phục hồi chức năng tích cực

Bệnh viêm não tự miễn tuy ít gây tử vong nhưng thường phát hiện muộn do khó chẩn đoán. Việc điều trị bệnh cũng tương đối phức tạp. Mỗi loại viêm não tự miễn có cơ chế riêng, liên quan đến các loại kháng thể khác nhau. Việc chẩn đoán đúng và thực hiện điều trị ngay sẽ giúp kiểm soát triệu chứng, giảm nguy cơ để lại di chứng nặng.

Nếu bạn hoặc người thân có các triệu chứng như co giật, thay đổi hành vi, suy giảm trí nhớ,... hãy sớm đến cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và chẩn đoán đúng hiện trạng đang gặp phải. Việc khám sức khỏe định kỳ cũng có vai trò quan trọng đối với phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường để can thiệp kịp thời nguy cơ bị viêm não tự miễn.

Quý khách hàng có nhu cầu đặt trước lịch khám sức khỏe cùng bác sĩ chuyên khoa của Hệ thống Y tế MEDLATEC, hãy liên hệ Hotline 1900 56 56 56 để xác nhận lịch hẹn nhanh chóng.