Bất ngờ phát hiện tổn thương thực quản sau 3 ngày dùng thuốc 

Trước đó một tuần, chị T. xuất hiện sưng đau vùng nách hai bên và được chẩn đoán viêm nang lông, hạch phản ứng. Tuy nhiên, sau 3 ngày sử dụng thuốc điều trị da liễu, chị bắt đầu xuất hiện nuốt vướng, đau nóng rát sau xương ức, triệu chứng này tăng khi ăn đồ đặc. 

Hình ảnh ổ loét, bờ phù nề, đáy có giả mạc trắng được phát hiện khi chị T. đến nội soi dạ dày thực quản tại MEDLATEC

Khám lâm sàng ban đầu không ghi nhận triệu chứng thực thể bất thường, tuy nhiên để tìm nguyên nhân chính xác và chẩn đoán xác định, bác sĩ chỉ định nội soi dạ dày thực quản và CT phổi liều thấp. Kết quả nội soi dạ dày thực quản ghi nhận: 

• Thực quản cách cung răng trên xấp xỉ 25 cm có ổ loét rộng, bờ phù nề, đáy có giả mạc trắng; tổn thương chiếm 1/2 chu vi thực quản, kéo dài trên đoạn khoảng 3 cm; 
• Niêm mạc xung quanh hoàn toàn bình thường. 

Bệnh nhân được chẩn đoán loét thực quản do thuốc và kê phác đồ điều trị phù hợp. 

PGS.TS Nguyễn Thị Vân Hồng - Giám đốc Trung tâm Tiêu hóa MEDLATEC, nguyên Phó trưởng Khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Bạch Mai; Giảng viên bộ môn Tiêu hóa, Trường Đại học Y Hà Nội cho biết: “Tổn thương thực quản do thuốc phần lớn do tiếp xúc, trong đó, nhóm thuốc gây tổn thương nhiều nhất là kháng sinh điều trị bệnh lý tai mũi họng, nhiễm trùng ngoài da và các loại thuốc khác. Cơ chế do tiếp xúc, uống ít nước và nằm sau uống thuốc”.  

Chuyên gia lưu ý, trường hợp bệnh nhân này đã chỉ định chụp CT phổi nên loại trừ được các nguyên nhân gây tổn thương song hành. Vì vậy, sau tái khám, người bệnh cần nội soi kiểm tra lại và làm bộ nội soi siêu âm, sinh thiết nếu còn tổn thương nghi ngờ. 

Loét thực quản do thuốc là gì? 

Theo ThS.BSNT Nguyễn Thị Thanh Tâm - Chuyên khoa Tiêu hóa, Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Thanh Xuân, loét thực quản do thuốc là tổn thương thực quản do thuốc gây ra.  

Cơ chế được cho là do thuốc tiếp xúc trực tiếp với niêm mạc thực quản trong thời gian dài. 

Các loại thuốc gây loét thực quản do gồm: kháng sinh (tetracyclin, doxyciclin...), NSAIDS, Biphossphonate, Kali clorid... và một số thuốc uống kích thước lớn hoặc giải phóng chậm. 

Vị trí tổn thương thường gặp là những nơi hẹp lòng thực quản, 3 vị trí hẹp sinh lý của thực quản, gồm: 

• Vị trí nối họng và thực quản; 
• Nơi bắt chéo động mạch chủ; 
• Vị trí nối thực quản - dạ dày. 

Khi mắc loét thực quản do thuốc, người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng đặc trưng như nuốt đau, đau sau xương ức, thường xuất hiện trong vòng 3 ngày sau khi uống thuốc. 

Yếu tố nguy cơ gây loét thực quản do thuốc 

Uống thuốc với quá ít nước có thể là nguyên nhân gây loét thực quản

Giải thích lý do nhiều người dù dùng thuốc đúng đơn nhưng vẫn gặp tổn thương thực quản, bác sĩ Tâm chỉ ra rằng một số yếu tố có thể làm tăng khả năng thuốc tiếp xúc lâu với niêm mạc và gây loét thực quản như: 

• Uống thuốc với quá ít nước (<150ml); 
• Nằm ngay sau khi uống thuốc; 
• Uống thuốc trước khi ngủ; 
• Rối loạn nhu động thực quản, hẹp thực quản; 
• Thuốc có kích thước lớn hoặc dạng viên nén khó tan. 

Nội soi tiêu hóa - tiêu chuẩn “vàng” chẩn đoán tổn thương thực quản do thuốc 

Nội soi tiêu hóa - Kỹ thuật tin cậy phát hiện chính xác các tổn thương do thuốc

Để xác định chính xác mức độ tổn thương và phân biệt với các bệnh lý thực quản khác, nội soi tiêu hóa là phương pháp đánh giá tin cậy nhất hiện nay cho những hình ảnh bất thường hay gặp sau: 

• Một hoặc nhiều ổ loét, rõ bờ, kích thước không đồng đều; 
• Niêm mạc xung quanh hoàn toàn bình thường; 
• Thường gặp kissing ulcers (loét đối xứng); 
• Có thể gặp tổn thương loét dài kiểu viêm do Herpes. 

Đặc biệt, nếu nhìn thấy thuốc còn đọng tại vị trí loét, chẩn đoán càng được củng cố. 

Nguyên tắc trong điều trị loét thực quản do thuốc 

Sau khi xác định đúng nguyên nhân, việc điều trị loét thực quản do thuốc cần được thực hiện kịp thời, đúng hướng để nhanh chóng làm lành tổn thương và ngăn ngừa biến chứng. Bác sĩ chia sẻ nguyên tắc điều trị cho bệnh nhân loét thực quản do thuốc, gồm: 

• Ngừng thuốc gây bệnh; 
• PPI: sử dụng cho đến khi các triệu chứng thuyên giảm; 
• Một số thuốc: Kháng histamin H2, Antacid, sulcrafat được khuyến cáo nhưng chưa rõ hiệu quả; 
• Chăm sóc hỗ trợ: Nếu nuốt đau nghiêm trọng không ăn uống được, có thể truyền dịch hoặc nuôi dưỡng ngoài đường tiêu hóa trong thời gian ngắn. 

Về phòng ngừa tái phát, bác sĩ khuyên người bệnh cần tuân thủ theo những thực hiện những lưu ý dưới đây: 

• Tiếp tục dùng lại thuốc ở bệnh nhân không có tiền sử rõ ràng về tổn thương thực quản sau khi các triệu chứng thuyên giảm.  
• Tránh dùng thuốc viên liên quan đến loét thực quản thường xuyên ở những bệnh nhân bị rối loạn vận động thực quản, bệnh nhân nằm liệt giường. Nên kê thuốc dạng lỏng nếu có thể ở những bệnh nhân này. 
• Xử lý căn nguyên tiềm ấn: chụp Baryt thực quản nếu nghi ngờ chèn ép, đo nhu động thực quản đánh giá rối loạn vận động... 

Để giảm tối đa nguy cơ tổn thương thực quản do thuốc, nếu phải uống thuốc, người dân cần tuân thủ những nguyên tắc uống thuốc đúng cách sau đây: 

• Uống thuốc ở tư thế ngồi hoặc đứng; 
• Uống ≥120ml nước với các loại thuốc bất kỳ; ≥250ml với thuốc có nguy cơ cao; 
• Giữ tư thế thẳng ít nhất 10-30 phút sau uống; 
• Không uống thuốc ngay trước khi đi ngủ. 

Bác sĩ lưu ý, nếu người dân xuất hiện các triệu chứng như nuốt vướng, đau rát sau xương ức, khó nuốt, hãy đi khám sớm để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời. 

Trung tâm Tiêu hóa MEDLATEC là một trong những đơn vị mũi nhọn của Hệ thống Y tế MEDLATEC, quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, cùng các thạc sĩ, bác sĩ giàu kinh nghiệm; Hệ thống trang thiết bị nội soi hiện đại hàng đầu, tiêu biểu như hệ thống nội soi tiêu hóa thế hệ mới (Olympus) cho hình ảnh sắc nét, phát hiện sớm tổn thương.  

Trung tâm Tiêu hóa MEDLATEC quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ đầu ngành giàu kinh nghiệm

Hiện tại, MEDLATEC đáp ứng đầy đủ các dịch vụ khám, chẩn đoán toàn diện các bệnh lý hệ tiêu hóa như: bệnh lý thực quản - dạ dày - đại tràng, trào ngược, viêm loét, polyp; Tầm soát ung thư đường tiêu hóa... Sau khi có kết quả thăm khám, chẩn đoán, đội ngũ chuyên gia, bác sĩ tư vấn và điều trị cá thể hoá từng trường hợp cụ thể. 

Mọi thông tin tìm hiểu, hoặc đăng ký nội soi tiêu hóa tại Hệ thống Y tế MEDLATEC, người dân vui lòng liên hệ tổng đài toàn quốc: 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.