Là tình trạng viêm hoặc kích thích tại bao hoạt dịch – bao gồm các túi nhỏ chứa dịch nhầy (dịch bao hoạt dịch) nằm giữa xương, cơ, gân, hoặc da. Bao hoạt dịch có vai trò giảm ma sát và tạo điều kiện cho các cấu trúc xung quanh khớp di chuyển trơn tru. Khi viêm có thể gây sưng, đau, đỏ và hạn chế vận động ở vùng khớp bị ảnh hưởng.

Viêm bao hoạt dịch gồm hai dạng chính:

Cấp tính: xuất hiện đột ngột thường do tình trạng chấn thương hoặc nhiễm trùng. Mạn tính: do vận động liên tục và lặp lại trong thời gian dài, thường gặp ở người lao động nặng hay vận động viên, tình trạng này nếu không được điều trị sớm và đúng cách, sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến vận động hoặc nguy hiểm hơn có thể dẫn đến các biến chứng như nhiễm trùng lan rộng.

Theo Hospital for Special Surgery (HSS), viêm bao hoạt dịch là tình trạng viêm màng hoạt dịch gây sưng, đau và hạn chế cử động khớp. Nguyên nhân có thể do:

Chấn thương và tác động vật lý:

• Chấn thương cấp tính từ va đập hoặc ngã gây tổn thương trực tiếp đến màng hoạt dịch.
• Chuyển động lặp đi lặp lại, đặc biệt trong các môn thể thao như tennis, bóng rổ hoặc các hoạt động lao động nặng nhọc.
• Áp lực kéo dài lên khớp do tư thế làm việc sai hoặc vận động quá mức.

Nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus:

• Vi khuẩn xâm nhập vào bao hoạt dịch qua vết thương hở hoặc qua đường máu, gây nhiễm trùng nghiêm trọng.
• Bệnh lây qua đường máu như lao khớp hoặc nhiễm trùng da gần khu vực khớp.
• Nhiễm trùng toàn thân làm suy giảm hệ miễn dịch và tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công khớp.

Bệnh lý tự miễn:

• Viêm khớp dạng thấp: Hệ miễn dịch tấn công các tế bào khỏe mạnh trong khớp, gây viêm kéo dài.
• Lupus ban đỏ hệ thống: Gây viêm lan tỏa và ảnh hưởng đến nhiều cơ quan, bao gồm khớp.
• Gout: Lắng đọng tinh thể axit uric trong bao hoạt dịch dẫn đến viêm đột ngột.

Rối loạn chuyển hóa và nội tiết:

• Béo phì làm tăng áp lực lên các khớp, gây tổn thương và viêm mạn tính.
• Tiểu đường làm giảm tuần hoàn máu và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Rối loạn lipid máu khiến chất béo tích tụ, ảnh hưởng đến khả năng bôi trơn của bao hoạt dịch.

Thoái hóa khớp do tuổi tác:

• Hao mòn khớp tự nhiên theo thời gian làm giảm khả năng chịu đựng lực và gây viêm bao hoạt dịch.
• Mất collagen và dịch khớp khiến bao hoạt dịch dễ tổn thương và kém đàn hồi.

Yếu tố di truyền và cơ địa:

• Gia đình có tiền sử mắc các bệnh lý viêm khớp hoặc rối loạn miễn dịch.
• Dị tật bẩm sinh hoặc cấu trúc xương khớp bất thường làm tăng nguy cơ viêm.

Viêm bao hoạt dịch là tình trạng viêm màng hoạt dịch gây sưng, đau 

Nếu xuất hiện các dấu hiệu như đau, sưng hoặc hạn chế vận động ở khớp, hãy đến ngay các cơ sở y tế để được khám và chẩn đoán kịp thời. Triệu chứng điển hình gồm:

• Đau nhức khớp: Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, tăng lên khi vận động hoặc chịu lực. Đôi khi cơn đau lan tỏa ra các vùng xung quanh, khiến người bệnh cảm thấy khó chịu.
• Sưng tấy và nóng đỏ: Vùng khớp bị viêm thường sưng to, nóng đỏ hơn so với khu vực xung quanh.
• Cứng khớp: Khó khăn trong việc cử động, đặc biệt vào buổi sáng hoặc sau khi nghỉ ngơi dài. Người bệnh có thể mất đến vài phút hoặc thậm chí hàng giờ để lấy lại sự linh hoạt.
• Giảm phạm vi vận động: Cảm giác căng cứng khiến việc duỗi hoặc gập khớp gặp khó khăn. Trong một số trường hợp, phạm vi vận động bị giới hạn nghiêm trọng, ảnh hưởng đến các hoạt động thường ngày.
• Tiếng lạo xạo hoặc cảm giác ma sát: Khi di chuyển khớp, có thể nghe thấy âm thanh lạo xạo hoặc cảm giác ma sát khó chịu. Điều này thường xuất hiện trong các trường hợp thoái hóa khớp kèm theo viêm bao hoạt dịch.
• Tê bì hoặc ngứa ran: Nếu viêm bao hoạt dịch ảnh hưởng đến dây thần kinh lân cận, có thể gây ra cảm giác tê hoặc châm chích. Triệu chứng này phổ biến ở các khớp nhỏ như cổ tay hoặc mắt cá chân.
• Sốt và mệt mỏi: Trong trường hợp viêm do nhiễm trùng, bệnh nhân có thể sốt nhẹ hoặc cao, kèm theo mệt mỏi toàn thân. Triệu chứng này báo hiệu tình trạng viêm nghiêm trọng cần can thiệp y tế ngay lập tức.
• Hạn chế vận động lâu dài: Nếu không điều trị kịp thời, tình trạng này có thể gây teo cơ hoặc biến dạng khớp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng đi lại và cử động.

Các vị trí thường mắc viêm bao hoạt dịch 

Vai: Đau và hạn chế xoay cánh tay hoặc nâng cao.

• Khuỷu tay: Đau khi duỗi hoặc gập tay.
• Cổ tay và ngón tay: Thường gặp ở người làm việc máy tính hoặc làm thủ công.
• Hông: Đau vùng bẹn và hạn chế di chuyển.
• Đầu gối: Đau và sưng, gây khó khăn khi đi lại hoặc leo cầu thang.
• Cổ chân: Đau nhức khi đứng hoặc đi bộ lâu.

 Tránh chấn thương và căng khớp quá mức: Cố gắng tránh các động tác hoặc thói quen làm căng các khớp, đặc biệt là các khớp dễ bị tổn thương như khớp gối, khớp vai và khớp khuỷu. Việc bảo vệ khớp trong công việc hoặc khi chơi thể thao sẽ giúp giảm nguy cơ chấn thương.

Giữ cân nặng hợp lý: Thừa cân và béo phì làm tăng áp lực lên các khớp, đặc biệt là khớp gối, gây ra sự mài mòn và tổn thương. Điều này có thể dẫn đến viêm bao hoạt dịch. Giữ cân nặng ổn định sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

Tập thể dục đều đặn: Các bài tập thể dục như đi bộ, bơi lội hoặc yoga giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, tăng cường linh hoạt cho khớp, và giảm áp lực lên các bao hoạt dịch. Tuy nhiên, tránh tập thể dục quá sức hoặc thực hiện các động tác có thể gây tổn thương cho khớp.

Duy trì tư thế tốt khi làm việc: Khi ngồi lâu hoặc làm việc với máy tính, hãy đảm bảo tư thế ngồi đúng để giảm áp lực lên các khớp và bao hoạt dịch. Sử dụng ghế có hỗ trợ lưng và thay đổi tư thế thường xuyên.

Chế độ dinh dưỡng lành mạnh: Một chế độ ăn uống cân bằng với đầy đủ vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin C và D, giúp duy trì sức khỏe khớp. Các thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, hạt lanh và quả óc chó có thể giúp giảm viêm.

Sử dụng thiết bị bảo vệ khi chơi thể thao: Để phòng ngừa các chấn thương, đặc biệt khi tham gia các môn thể thao cường độ cao hoặc nguy hiểm, hãy sử dụng các thiết bị bảo vệ như băng quấn, miếng đệm khuỷu tay và đầu gối.

Điều trị các bệnh lý liên quan: Nếu bạn mắc các bệnh tự miễn hoặc viêm khớp như viêm khớp dạng thấp, gout, hay lupus, việc điều trị đúng cách và kiểm soát bệnh có thể giúp ngăn ngừa viêm bao hoạt dịch.

Giảm căng thẳng và nghỉ ngơi đầy đủ: Căng thẳng kéo dài và thiếu ngủ có thể làm tăng mức độ viêm trong cơ thể. Hãy đảm bảo có đủ giấc ngủ và sử dụng các phương pháp giảm stress như thiền hoặc tập thở sâu để duy trì sức khỏe toàn diện.

Đảm bảo tư thế ngồi đúng khi làm việc

 Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra vùng khớp bị đau để phát hiện các dấu hiệu viêm, sưng, và hạn chế cử động. Việc này giúp xác định khu vực và mức độ của viêm bao hoạt dịch.

Chụp X-quang: Dù không thể phát hiện viêm bao hoạt dịch trực tiếp, X-quang giúp loại trừ các vấn đề khác, như gãy xương hoặc khối u, và kiểm tra các dấu hiệu tổn thương ở khớp.

Siêu âm khớp: Phương pháp này cho phép bác sĩ quan sát hình ảnh của bao hoạt dịch và các mô xung quanh để phát hiện sự sưng tấy hoặc tích tụ dịch trong bao hoạt dịch.

Chọc dịch bao hoạt dịch: Đây là phương pháp chẩn đoán chính xác hơn, bác sĩ có thể chọc dịch từ bao hoạt dịch để kiểm tra sự hiện diện của vi khuẩn, tinh thể urat (gây bệnh gout) hoặc máu, từ đó xác định nguyên nhân gây viêm.

MRI (Chụp cộng hưởng từ): MRI cung cấp hình ảnh chi tiết của các mô mềm và bao hoạt dịch, giúp phát hiện các tổn thương hoặc viêm sâu trong mô.

Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm này giúp xác định sự hiện diện của các chỉ số viêm (như CRP, tốc độ máu lắng) hoặc dấu hiệu của các bệnh lý tự miễn (ví dụ như lupus, viêm khớp dạng thấp) có thể gây viêm bao hoạt dịch.

Chụp X-quang giúp kiểm tra các dấu hiệu tổn thương ở khớp

• Chẩn đoán chính xác bằng công nghệ tiên tiến như MRI, X-quang kỹ thuật số và siêu âm khớp 3D.
• Phác đồ điều trị toàn diện, bao gồm:
• Thuốc giảm đau và kháng viêm không steroid (NSAIDs).
• Tiêm corticosteroid nội khớp giảm viêm nhanh chóng.
• Liệu pháp huyết tương giàu tiểu cầu (PRP) giúp tái tạo mô tổn thương.
• Phẫu thuật nội soi khớp với công nghệ xâm lấn tối thiểu.
• Vật lý trị liệu phục hồi chức năng với máy móc hiện đại hỗ trợ tập luyện.

Viêm bao hoạt dịch là một bệnh phổ biến, gây đau và hạn chế hoạt động hàng ngày ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống người bệnh. Vì vậy trong sinh hoạt hàng ngày người bệnh cần tránh tạo áp lực mạnh lên vùng khớp bị ảnh hưởng.

Ngoài ra khi xuất hiện các triệu chứng đã đề cập ở trên người bệnh nên đi khám bác sĩ để được xác định nguyên nhân chính xác và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Những câu hỏi thường gặp liên quan đến viêm bao hoạt dịch

• Viêm bao hoạt dịch nên sử dụng thuốc gì?

Nếu mắc viêm bao hoạt dịch bạn có thể sử dụng thuốc dưới sự chỉ định của bác sĩ như thuốc chống viêm không steroid (NSAID), thuốc kháng sinh, corticosteroid dạng tiêm như methylprednisolone hoặc cortisone nếu viêm bao hoạt dịch sâu nhằm giảm sưng đau nhanh chóng.

• Viêm bao hoạt dịch cần hạn chế sử dụng thực phẩm gì?

Duy trì tư thế tốt khi làm việc, giữ cân nặng và vận động hợp lý, khi tập thể thao nên sử dụng thiết bị bảo hộ để tránh chấn thương, ngoài ra cần có một chế độ dinh dưỡng hợp lý.

Để được thăm khám kỹ bệnh viêm bao hoạt dịch, Quý khách hãy đến chuyên khoa Cơ xương khớp Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC và có thể đặt lịch khám trước bằng cách liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ.

Người mắc viêm bao hoạt dịch nên hạn chế sử dụng các loại thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, thực phẩm giàu purin như thịt đỏ, nội tạng động vật, hải sản… thực phẩm chứa gluten như lúa mì, lúa mạch, đồ uống có cồn và caffeine do có thể làm tăng tình trạng viêm, ngoài ra cần hạn chế sử dụng thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ.