Tuyến giáp là một cơ quan quan trọng trong hệ nội tiết. Mặc dù chỉ có kích thước như một hình cánh bướm ở vùng cổ, nhưng có vai trò to lớn đối với toàn cơ thể. Nó tiết ra các hoóc-môn điều khiển các quá trình trao đổi chất, chuyển hóa năng lượng, điều hòa hoạt động của hệ tuần hoàn, hệ tiêu hóa hay hệ vận động…

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nằm ở vùng cổ

Trong số các bệnh lý của tuyến giáp, bướu cổ là bệnh lý khá thường gặp và được hình thành khi tuyến giáp tăng kích thước, nguyên nhân do tổn thương lan tỏa hoặc các tổn thương khu trú như các nhân hay khối u tuyến giáp. Bệnh bướu cổ thường gặp ở nữ giới nhiều hơn, tuy nhiên cũng có thể gặp ở nam giới. Bệnh có thể làm thay đổi hoạt động và gây rối loạn chức năng tuyến giáp, gây tăng hoặc giảm chức năng của tuyến giáp, khi đó cần điều trị để chức năng tuyến giáp trở về bình thường.

Có nhiều nguyên nhân gây ra bướu cổ, trong đó nguyên nhân thường được biết đến là tình trạng thiếu iốt trong khẩu phần ăn hàng ngày. Ngày nay tình trạng này đã được giảm đáng kể nhưng lượng bệnh nhân mắc bướu cổ vẫn còn cao, đó là do ngoài thiếu iốt thì một số nguyên nhân khác cũng gây ra tình trạng này như yếu tố gia đình, sử dụng thuốc, bệnh tự miễn…

Thiếu iốt là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh bướu cổ. Các tế bào nhu mô tuyến giáp cần iốt để sản xuất ra các hoóc-môn, do đó việc không có đủ iốt sẽ khiến các tế bào tuyến giáp tăng sinh nhiều hơn để bù đắp lượng hóc-môn bị thiếu, dẫn đến tuyến giáp phì đại lan tỏa. Do đó cần cung cấp đủ lượng iốt hằng ngày cho cơ thể để góp phần hạn chế bệnh lý bướu cổ. Chế độ ăn cần khoa học - hợp lý, cần được tham vấn bởi bác sĩ dinh dưỡng cũng như bác sĩ nội tiết, tránh tình trạng cung cấp thừa hoặc thiếu iốt.

Ngoài nguyên nhân thiếu iốt kể trên, các bệnh lý tuyến giáp tự miễn như bệnh Graves, viêm tuyến giáp Hashimoto… các bệnh lý này gây ra tình trạng viêm tuyến giáp hoặc khiến kích thích tuyến giáp tăng hoạt động sản xuất hóc-môn, khiến tuyến giáp to lên và đẩy lồi ở vùng cổ, hình ảnh bướu cổ. Khi đó, chức năng tuyến giáp thường quá mức dẫn đến phải điều trị để trở về bình thường. Sau giai đoạn viêm tuyến giáp gây bướu cổ, một số trường hợp tuyến giáp sẽ trở về bình thường hoặc teo nhỏ gây suy giáp.

Một nguyên nhân nữa dẫn đến bướu cổ là tình trạng u tuyến giáp. Ngày nay khi siêu âm tuyến giáp trở nên phổ biến, ngày càng có nhiều người phát hiện ra các khối u tuyến giáp khi kích thước còn nhỏ chỉ từ 2-3mm. Các khối u này thường chưa gây ra triệu chứng lâm sàng, tuy nhiên vì một nguyên nhân nào đó khiến khối u to ra, gây phì đại tuyến giáp và đẩy lồi vùng cổ gây ra bệnh bướu cổ. Phần lớn các khối u tuyến giáp là lành tính, một số ít trường hợp là ung thư tuyến giáp cũng có tiên lượng rất tốt.

Hình ảnh khối u thùy phải tuyến giáp trên siêu âm, đẩy lồi bao tuyến giáp gây tình trạng bướu cổ

Ngoài ra, một số nguyên nhân gây ra tình trạng bướu cổ nhưng ít gặp hơn đó là ở phụ nữ có thai hay những người dùng thuốc có tác dụng phụ lên tuyến giáp.

Ở đa số bệnh nhân, triệu chứng chính thường gặp là tình trạng phì đại vùng cổ, khi đó, tuyến giáp tăng kích thước và chèn ép vào thực quản gây ra nuốt vướng, chèn vào khí quản gây khó thở hoặc thở khò khè hoặc ngủ ngáy, hoặc chèn vào dây thần kinh thanh quản gây ra nói khàn hoặc nuốt sặc.

Kèm với đó, nếu người bệnh có tình trạng cường giáp sẽ có những triệu chứng đi kèm như: hồi hộp đánh trống ngực, tim đập nhanh, run chân tay, đổ mồ hôi, tiêu chảy và còn có thể sụt cân. Ngược lại, nếu tình trạng suy giáp, người bệnh sẽ có thể mệt mỏi, da khô, chân tay lạnh, táo bón, tăng cân hoặc các triệu chứng về rối loạn kinh nguyệt.

Việc xây dựng và duy trì một chế độ lành mạnh, đủ chất (đặc biệt là iốt) là vô cùng quan trọng, cần cung cấp đầy đủ các thực phẩm giàu iốt như cá, trứng, sữa và muối iốt sẽ giúp phòng ngừa bướu cổ do thiếu iốt. Đồng thời chỉ sử dụng các loại thuốc được bác sĩ kê đơn, không tự ý sử dụng thuốc mà không được bác sĩ chỉ định, để tránh các tình trạng bướu giáp do dùng không đúng loại thuốc.

Khám sức khỏe định kì với siêu âm tuyến giáp và xét nghiệm chức năng tuyến giáp là cực kì quan trọng trong phát hiện và điều trị sớm bệnh bướu cổ. Việc phát hiện và điều trị các khối u tuyến giáp từ khi chúng còn kích thước nhỏ sẽ đem lại nhiều cơ hội được chữa khỏi bệnh bướu cổ hơn.

Phần lớn các ca bệnh bướu cổ hoàn toàn có thể được chẩn đoán trên lâm sàng, tuy nhiên để đánh giá chính xác hơn về tình trạng cũng như mức độ, hay chẩn đoán rõ hơn về nguyên nhân, biến chứng thì cần làm thêm một số thăm dò chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm như sau:

• Xét nghiệm chức năng tuyến giáp: xét nghiệm này nhằm đánh giá tình trạng hoóc-môn tuyến giáp trong máu, gồm chỉ số T3, T4, TSH. Từ đó đánh giá xem có tình trạng cường giáp hay suy giáp đi kèm hay không
• Xét nghiệm kháng thể: một số kháng thể xuất hiện trong các bệnh lý tự miễn của tuyến giáp, do đó cần làm xét nghiệm khi trên lâm sàng có dấu hiệu nghi ngờ bệnh tự miễn
• Siêu âm tuyến giáp: là kĩ thuật chẩn đoán hình ảnh đơn giản - rẻ tiền - an toàn - hiệu quả. Siêu âm giúp chúng ta ghi lại hình ảnh của tuyến giáp bằng việc phân tích sóng âm khi đi qua nhu mô tuyến, từ đó đánh giá xem bướu cổ do nguyên nhân tổn thương lan tỏa hay do các khối u – nhân của tuyến giáp, đánh giá tình trạng tăng sinh mạch của tổn thương. Đặc biệt với các trường hợp u tuyến giáp, siêu âm còn giúp đánh giá nguy cơ ác tính của tổn thương, từ đó có hướng chẩn đoán và xử trí thích hợp. Ngoài ra, siêu âm còn giúp bác sĩ theo dõi trong quá trình điều trị, đánh giá kích thước của tổn thương, tình trạng tăng sinh mạch của tổn thương theo thời gian.
• Xét nghiệm tế bào học: việc dùng kim nhỏ chọc vào nhu mô tuyến giáp dưới sự dẫn đường của siêu âm cũng là một xét nghiệm quan trọng, giúp đánh giá tình trạng lành tính hay ác tính của tổn thương, cũng như đánh giá xem tổn thương có phải là viêm hay không viêm. Do đây là xét nghiệm có xâm lấn, nên cần có ý kiến của bác sĩ lâm sàng trước khi thực hiện kĩ thuật.
• Xạ hình tuyến giáp: là một kĩ thuật mới và hiện đại, cung cấp hình ảnh về chức năng tuyến giáp một cách toàn diện, giúp đánh giá tốt hơn về tổn thương của tuyến giáp.
• Ngoài ra khi tuyến giáp tăng kích thước quá lớn, cần các thăm dò về chẩn đoán hình ảnh khác như chụp cộng hưởng từ hoặc chụp cắt lớp vi tính vùng cổ, để từ đó có cái nhìn tổng quan hơn về tổn thương, cũng như mức độ xâm lấn khí quản, thực quản của tổn thương, hoặc đánh giá các hạch xung quanh tuyến giáp.

Tùy theo nguyên nhân, mức độ hay tình trạng của bướu cổ mà bác sĩ sẽ lựa chọn các phương pháp điều trị khác nhau cho phù hợp. Phần lớn sẽ theo một số cách sau đây:

- Điều trị nội khoa: sử dụng các thuốc kháng giáp trạng hoặc thuốc bổ sung hoóc-môn tùy theo tình trạng cường giáp hay suy giáp, sử dụng các thuốc chống viêm, kháng sinh trong các trường hợp có tổn thương viêm tuyến giáp; sử dụng corticoid khi có bệnh lý tự miễn của tuyến giáp. Các loại thuốc này thường phải uống kéo dài và đều đặn, do đó việc dặn dò của bác sĩ để người bệnh tuân thủ điều trị là cực kì quan trọng. Người bệnh cần uống thuốc đúng và đủ liều, tái khám lại đúng hẹn để bệnh có thể nhanh chóng ổn định.

- Điều trị can thiệp: trong các trường hợp điều trị nội khoa không đỡ, có thể phải xem xét can thiệp phẫu thuật. Ngoài ra một số trường hợp u tuyến giáp lành tính có thể xem xét can thiệp bằng đốt sóng cao tần, đây là kĩ thuật mới - hiện đại - an toàn và đảm bảo tính thẩm mỹ. Chỉ bằng một đầu kim, đưa vào tiếp cận khối u, sóng cao tần sẽ đốt cháy tế bào u cũng như các mạch máu nuôi u, từ đó khối u tuyến giáp sẽ nhỏ dần và có thể biến mất. Mặc dù là kĩ thuật mới và an toàn, nhưng chi phí cao là một rào cản khiến người bệnh khó tiếp cận được kĩ thuật này. Tuy nhiên nếu u tuyến giáp là ác tính, việc phẫu thuật cắt bỏ là bắt buộc, sau đó tùy tình trạng bệnh mà bác sĩ sẽ quyết định xem có phải xạ trị hay không. Việc cắt bỏ một phần hay toàn bộ tuyến giáp sẽ do phẫu thuật viên quyết định, dựa vào vị trí, số lượng và kích thước tổn thương. Sau can thiệp, tùy theo tình hình xét nghiệm chức năng tuyến giáp mà bác sĩ sẽ quyết định sử dụng thuốc nào cho phù hợp.

Đốt sóng cao tần là kĩ thuật ít xâm lấn giúp điều trị bướu cổ lành tính một cách an toàn và nhanh chóng 

Hệ thống Y tế MEDLATEC là cơ sở khám chữa bệnh uy tín của người dân thủ đô Hà Nội nói riêng cũng như người dân cả nước nói chung. Tại đây có đội ngũ y bác sĩ nhiệt tình trong công việc, tận tâm với nghề, vừa hồng vừa chuyên, đặc biệt có nhiều kinh nghiệm trong thăm khám và chẩn đoán bệnh lý bướu cổ. Bệnh viện cũng được trang bị đầy đủ các máy móc chẩn đoán hình ảnh như máy cộng hưởng từ 1,5 Tesla, máy chụp cắt lớp vi tính 128 dãy, hệ thống máy đốt sóng cao tần, máy siêu âm hàng đầu của Mỹ, đặc biệt là hệ thống máy xét nghiệm tự động hàng đầu cả nước, giúp thăm khám tuyến giáp trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.

Hãy đến để được khám và tư vấn kĩ hơn về bệnh bướu cổ, số điện thoại liên hệ đặt lịch 1900 56 56 56.