Cháy nắng không chỉ gây khó chịu với các triệu chứng như đỏ da, rát, bong tróc và sưng tấy do bỏng nắng, mà còn ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống, khiến làn da bị tăng sắc tố, mất thẩm mỹ và tăng nguy cơ lão hóa da sớm. Vì vậy, việc nhận diện sớm mức độ tổn thương da và áp dụng các biện pháp bảo vệ, chăm sóc phù hợp đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát tình trạng này và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Cháy nắng (Sunburn) là tình trạng da bị tổn thương do tiếp xúc quá mức với tia cực tím (UV) từ ánh nắng mặt trời hoặc các nguồn nhân tạo như đèn UV. Khi da hấp thụ quá nhiều tia UV mà không được bảo vệ, các tế bào da bị tổn hại, gây viêm da cấp tính với các triệu chứng như đỏ, rát, bong tróc và sưng tấy. Nếu không được xử lý đúng cách, cháy nắng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí làm tăng nguy cơ ung thư da.

Có nhiều cấp độ cháy nắng bao gồm:

• Cháy nắng cấp độ một: Tổn thương xảy ra ở lớp ngoài cùng của da và thường tự phục hồi trong vài ngày đến một tuần.
• Cháy nắng cấp độ hai: Tổn thương đến lớp trung bì của da, gây phồng rộp. Da có thể mất vài tuần để hồi phục và có thể cần điều trị y tế.
• Cháy nắng cấp độ ba hiếm gặp và cần được điều trị khẩn cấp, mức độ này có thể phá hủy tất cả các lớp da và mô liên kết dưới da, thậm chí cả lớp mỡ, cơ và dây thần kinh và mạch máu dưới da.

Bạn có thể giảm đau do cháy nắng bằng cách tự chăm sóc đơn giản, như sử dụng thuốc giảm đau và làm mát da. Tuy nhiên, vết cháy nắng thường cần vài ngày để mờ dần.

Việc phòng tránh cháy nắng quanh năm bằng cách sử dụng kem chống nắng hoặc các cách bảo vệ da khác là rất quan trọng, đặc biệt khi ở ngoài trời với thời tiết mát mẻ hoặc nhiều mây.

Cháy nắng xảy ra khi da tiếp xúc trực tiếp với tia UV mà không được bảo vệ đầy đủ. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này:

• Tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời: Các tia UV mạnh nhất trong khoảng 10h – 16h, làm tăng nguy cơ cháy nắng. Tia UVA: Gây lão hóa da và có thể gây ung thư, tia UVB: Gây bỏng nắng và tổn thương DNA da.
• Không sử dụng kem chống nắng: Thiếu lớp bảo vệ khiến da dễ bị tổn thương hơn.
• Ở khu vực có bức xạ mặt trời cao: Những nơi như vùng nhiệt đới, vùng cao hoặc gần mặt nước có khả năng phản xạ tia UV cao hơn.
• Da sáng màu: Người có làn da sáng chứa ít melanin – sắc tố giúp bảo vệ da khỏi tia UV – do đó dễ bị cháy nắng hơn.
• Sử dụng thuốc nhạy cảm với ánh sáng: Một số loại thuốc, chẳng hạn như kháng sinh tetracycline, thuốc lợi tiểu hoặc thuốc tránh thai, có thể khiến da trở nên nhạy cảm hơn với tia UV.

 Cháy nắng xảy ra khi da tiếp xúc trực tiếp với tia UV mà không được bảo vệ 

Triệu chứng cháy nắng thường xuất hiện sau vài giờ tiếp xúc với ánh nắng và có thể kéo dài trong vài ngày. Cháy nắng có thể gây cảm giác nóng rát trên da, đặc biệt khi chạm vào. Các triệu chứng tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vết cháy:

Cháy nắng mức một:

• Da đỏ (dễ nhận thấy trên người da sáng màu, khó thấy trên người da sẫm màu trừ khi có hiện tượng bong tróc): Da bị viêm và trở nên đỏ rực, cảm giác nóng rát.
• Da nóng, căng, đau rát.
• Sưng nhẹ.
• Bong tróc da sau vài ngày: Sau vài ngày, da bị tổn thương sẽ bong ra, để lộ lớp da mới.
• Có thể kèm theo mệt mỏi, sốt, nhức đầu, buồn nôn.

Cháy nắng mức hai:

• Da đỏ sẫm.
• Xuất hiện vết phồng rộp.
• Sưng tấy lan rộng.
• Da có vẻ ướt hoặc rỉ dịch.
• Màu da có thể xuất hiện vùng trắng.
• Các triệu chứng sốc nhiệt có thể đi kèm, bao gồm chóng mặt, kiệt sức, thở gấp, chuột rút cơ và cảm giác ớn lạnh.

Cháy nắng mức ba:

• Da trông như da thuộc, mất cảm giác.
• Màu da trắng bệch hoặc xỉn màu.
• Có thể có dấu hiệu sốc hoặc say nắng.

         Cháy nắng khiến da bị bong tróc

Cháy nắng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng nếu không được xử lý đúng cách như:

• Lão hóa da sớm: Tiếp xúc với tia UV thường xuyên phá hủy collagen và elastin, dẫn đến nếp nhăn, da chảy xệ và mất độ đàn hồi.
• Rối loạn sắc tố da: Xuất hiện tàn nhang, đốm nâu, hoặc tình trạng tăng/giảm sắc tố da.
• Ung thư da: Tiếp xúc với tia UV nhiều lần làm tăng nguy cơ ung thư da, đặc biệt là u hắc tố (melanoma) – loại ung thư da nguy hiểm nhất.
• Tổn thương mắt: Tia UV có thể gây viêm giác mạc, đục thủy tinh thể hoặc làm tăng nguy cơ thoái hóa điểm vàng.

Cháy nắng lặp lại nhiều lần có thể gây:

• Lão hóa da sớm: Gây hình thành nếp nhăn, tàn nhang và đốm đồi mồi trên da.
• Tổn thương mắt: Làm tăng nguy cơ viêm giác mạc, đục thủy tinh thể và suy giảm thị lực.
• Ung thư da, đặc biệt là trên vùng da tiếp xúc nhiều với ánh nắng (mặt, tai, lưng, cánh tay, chân).

Bỏng nắng có thể dẫn đến ung thư da như thế nào?

Tia UV làm giãn mạch máu, gây viêm và tổn thương DNA trong tế bào da. Khi tổn thương DNA xảy ra liên tục, các đột biến có thể tích tụ và làm tăng nguy cơ ung thư da.

Phòng ngừa cháy nắng là cách tốt nhất để bảo vệ làn da khỏi tác hại của tia UV. Dưới đây là những biện pháp hiệu quả:

Bạn có thể giảm đau do cháy nắng bằng các biện pháp tự chăm sóc đơn giản như dùng thuốc giảm đau và làm mát da. Tuy nhiên, phải mất vài ngày để vết cháy nắng mờ đi.

Việc phòng tránh cháy nắng quanh năm bằng cách sử dụng kem chống nắng hoặc các biện pháp bảo vệ da khác là rất quan trọng. Đặc biệt, khi ở ngoài trời, ngay cả vào những ngày mát mẻ hoặc có mây.

Sử dụng kem chống nắng:

• Chọn kem chống nắng có SPF từ 30 trở lên: Thoa kem ít nhất 15-30 phút trước khi ra ngoài và lặp lại mỗi 2 giờ để duy trì hiệu quả bảo vệ.
• Chọn kem chống nắng phổ rộng: Loại này giúp bảo vệ da trước cả tia UVA và UVB, ngăn ngừa cháy nắng và lão hóa da.
• Dùng đủ lượng: Một người trưởng thành cần khoảng 2mg/cm² kem chống nắng (khoảng 1 muỗng cà phê cho mặt và cổ).

Tránh nắng vào thời điểm tia UV mạnh

• Hạn chế ra ngoài vào khoảng 10h-16h, khi tia UV có cường độ mạnh nhất.

 Mặc quần áo bảo vệ

• Chọn quần áo dài tay, màu tối: Giúp ngăn chặn tia UV hiệu quả hơn.
• Đội mũ rộng vành, đeo kính râm: Bảo vệ vùng da mặt và mắt khỏi tác động của ánh nắng.

Tăng cường bảo vệ khi ở môi trường đặc biệt

• Ở gần mặt nước, tuyết hoặc cát, tia UV có thể phản xạ mạnh hơn, cần có biện pháp bảo vệ kỹ càng.
• Khi đi du lịch ở vùng cao hoặc nhiệt đới, cần thoa kem chống nắng nhiều hơn do cường độ bức xạ mạnh hơn.

Duy trì chế độ ăn uống giúp da khỏe mạnh

• Ăn thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như vitamin C, E, beta-carotene giúp da tăng cường khả năng chống lại tia UV.

Cháy nắng kéo dài bao lâu?

Thông thường, cháy nắng sẽ tự khỏi trong vòng vài ngày đến một tuần, tùy vào mức độ nặng hay nhẹ. Nếu bị cháy nắng nặng, có thể mất vài tuần để da hồi phục hoàn toàn.

Cháy nắng có gây ung thư da không?

Có. Tia UV từ mặt trời có thể làm hỏng DNA của tế bào da, dẫn đến lão hóa sớm và làm tăng nguy cơ mắc ung thư da, đặc biệt là u ác tính (melanoma).

Cháy nắng có lây không?

Không. Cháy nắng là do tia UV làm tổn thương da, không phải do vi khuẩn hay virus, nên không thể lây từ người này sang người khác.

Làm sao để giảm đau rát do cháy nắng?

Bạn có thể:

• Chườm lạnh hoặc tắm nước mát.
• Thoa gel lô hội hoặc kem dưỡng da có chứa hydrocortisone.
• Uống nhiều nước để giữ ẩm cho cơ thể.
• Dùng thuốc giảm đau như ibuprofen hoặc paracetamol nếu cần.

Cháy nắng có gây sốt không?

Có, đặc biệt là trong trường hợp bị cháy nắng nặng, cơ thể có thể phản ứng bằng cách sốt nhẹ, nhức đầu, chóng mặt và buồn nôn.

Có nên bóc da bị cháy nắng không?

Không. Bóc da có thể gây nhiễm trùng hoặc làm da lâu lành hơn. Hãy để da bong tự nhiên.

Làm sao để phòng tránh cháy nắng?

• Bôi kem chống nắng có SPF từ 30 trở lên và thoa lại mỗi 90 phút.
• Hạn chế ra nắng từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều.

Nếu không may bị cháy nắng, bạn cần áp dụng ngay các biện pháp sau để giảm tổn thương da:

Làm mát da ngay lập tức

• Tắm nước mát: Sử dụng nước mát để làm dịu da, tránh chà xát mạnh.
• Dùng khăn lạnh: Áp khăn lạnh lên vùng da cháy nắng để giảm nhiệt và sưng( cần đắp ít nhất 30 phút để bắt đầu đạt được hiệu quả).

Dưỡng ẩm và làm dịu da

• Sử dụng gel nha đam: Nha đam có tác dụng làm dịu, giảm viêm và giúp da phục hồi nhanh hơn.
• Dùng kem dưỡng ẩm: Chọn các loại kem có chứa panthenol, glycerin để giúp da giữ ẩm.

Chọn các loại kem có chứa panthenol, glycerin để giúp da giữ ẩm.

Uống nhiều nước

Cháy nắng làm mất nước nghiêm trọng, vì vậy cần bổ sung nước đầy đủ để giúp da phục hồi.

Tránh tiếp xúc với ánh nắng

Da bị cháy nắng rất nhạy cảm, nên tránh tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp cho đến khi da hồi phục hoàn toàn.

Dùng thuốc giảm đau

Nếu cảm thấy đau hoặc sưng tấy nhiều, có thể dùng thuốc giảm đau như ibuprofen hoặc paracetamol.

Không bóc da bong tróc

Việc bóc da có thể làm da lâu lành hơn và tăng nguy cơ nhiễm trùng.