Vùng thùy trán của não là khu vực chịu trách nhiệm kiểm soát vận động, hành vi và cảm xúc. Động kinh thùy trán xảy ra khi xuất hiện tín hiệu dẫn truyền bất thường từ vùng này. Tình trạng trên có thể xảy ra cả khi tỉnh táo hoặc trong khi ngủ, thường khởi phát đột ngột và diễn tiến nhanh. Một số cơn có thể rất ngắn, chỉ vài giây, nên dễ bị nhầm lẫn với rối loạn tâm thần hoặc rối loạn giấc ngủ.

Nguyên nhân gây bệnh có thể do tổn thương não, di chứng chấn thương sọ não, u não hoặc các dị tật bẩm sinh. Tuy nhiên, nhiều trường hợp không thể tìm được nguyên nhân rõ ràng. Phát hiện sớm và điều trị đúng cách giúp người bệnh kiểm soát cơn co giật hiệu quả, cải thiện chất lượng cuộc sống. Khi thấy người bệnh có những biểu hiện nghi ngờ, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và tư vấn. Đừng xem nhẹ những dấu hiệu bất thường nhỏ ban đầu, vì chẩn đoán sớm là chìa khóa quan trọng để điều trị thành công động kinh thùy trán.

Động kinh thùy trán là một dạng động kinh phổ biến, xảy ra khi các tín hiệu điện bất thường xuất hiện ở vùng thùy trán của não

Nguyên nhân gây ra động kinh thùy trán rất đa dạng, có thể bắt nguồn từ các tổn thương thực thể tại não, bất thường trong phát triển thần kinh, yếu tố di truyền, hoặc trong nhiều trường hợp là không xác định được nguyên nhân rõ ràng. Dưới đây là các nguyên nhân chính thường gặp:

Chấn thương sọ não

Chấn thương vùng đầu là một nguyên nhân phổ biến gây ra động kinh, đặc biệt nếu vùng tổn thương nằm ở thùy trán. Các va đập mạnh do tai nạn giao thông, tai nạn sinh hoạt, chấn thương thể thao, bạo lực,... có thể gây ra xuất huyết, phù não, hoặc hình thành sẹo (tổn thương thứ phát) trong não. Những tổn thương này có thể làm gián đoạn hoạt động dẫn truyền bình thường của tế bào thần kinh, dẫn đến cơn co giật khởi phát tại thùy trán.

U não

Các khối u, dù là lành tính hay ác tính, nếu nằm trong vùng thùy trán đều có thể gây ra động kinh. U não có thể làm thay đổi cấu trúc và chức năng của mô não, gây tăng kích thích và hình thành co giật. Một số loại u thường liên quan đến động kinh thùy trán bao gồm u tế bào hình sao (astrocytoma), u nguyên bào thần kinh đệm, và các khối u mạch máu.

Tai biến mạch máu não (đột quỵ não)

Đột quỵ, đặc biệt là đột quỵ thiếu máu cục bộ vùng trán, có thể làm chết một phần mô não và tạo thành vùng mô sẹo. Những vùng mô này dễ tạo ra xung điện bất thường, hình thành động kinh. Tình trạng này thường gặp ở người cao tuổi. Bệnh có thể xuất hiện sau một khoảng thời gian từ vài tháng đến vài năm sau cơn đột quỵ.

Dị tật bẩm sinh hoặc bất thường phát triển vỏ não

Một số dị tật xảy ra từ thời kỳ bào thai như loạn sản vỏ não, hội chứng rối loạn di trú tế bào thần kinh, hoặc các bất thường trong quá trình hình thành cấu trúc não có thể là nguyên nhân gây ra động kinh thùy trán ở trẻ em hoặc người trẻ tuổi. Những dị dạng này thường không biểu hiện rõ trên lâm sàng cho đến khi xuất hiện cơn động kinh đầu tiên.

Nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương

Các bệnh nhiễm trùng như viêm não, viêm màng não nếu không được điều trị triệt để, có thể gây tổn thương mô não kéo dài, hình thành ổ sẹo và dẫn đến động kinh. Một số tác nhân như virus herpes simplex, vi khuẩn lao hoặc nấm cũng có thể để lại hậu quả lâu dài trên hệ thần kinh trung ương.

Yếu tố di truyền

Có một số dạng động kinh thùy trán mang tính chất di truyền đã được ghi nhận. Điển hình là động kinh thùy trán tự phát có tính gia đình. Đây là một thể động kinh liên quan đến đột biến gen như CHRNA4 và CHRNA2 – các gen mã hóa cho thụ thể acetylcholine, chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong hệ thần kinh. Những bệnh nhân này thường khởi phát cơn động kinh khi đang ngủ, với triệu chứng co giật bất thường hoặc hành vi kỳ lạ trong đêm.

Nguyên nhân không rõ ràng (vô căn)

Trong nhiều trường hợp, đặc biệt là ở người trẻ, không tìm thấy nguyên nhân rõ ràng dù đã thăm khám đầy đủ. Các trường hợp này được gọi là động kinh vô căn, tức là không có tổn thương thực thể trên hình ảnh học nhưng vẫn có sự rối loạn hoạt động điện não. Đa phần động kinh vô căn thường đáp ứng tốt với thuốc chống động kinh.

Đột quỵ não có thể dẫn đến động kinh thùy trán

Dự phòng động kinh thùy trán là một phần quan trọng giúp giảm thiểu nguy cơ tái phát cơn động kinh và nâng cao chất lượng sống của bệnh nhân. Dự phòng có thể được thực hiện qua nhiều biện pháp, bao gồm điều trị thuốc, thay đổi lối sống và các biện pháp can thiệp y tế.

Dự phòng bằng thuốc

Thuốc chống động kinh là nền tảng của việc dự phòng động kinh thùy trán. Đối với bệnh nhân đã được chẩn đoán mắc động kinh thùy trán, việc sử dụng thuốc đều đặn và đúng liều lượng là rất quan trọng để kiểm soát các cơn động kinh.

Thay đổi lối sống

- Ngủ đủ giấc: Thiếu ngủ là yếu tố kích hoạt cơn động kinh ở nhiều bệnh nhân. Việc đảm bảo giấc ngủ đầy đủ và chất lượng là một yếu tố quan trọng trong dự phòng động kinh.

- Tránh căng thẳng: Stress và lo âu có thể là tác nhân gây ra các cơn động kinh. Bệnh nhân cần học cách kiểm soát căng thẳng qua các phương pháp thư giãn, thiền, yoga hoặc tham gia các hoạt động giảm stress.

- Tránh các chất kích thích: Rượu, thuốc lá và caffeine có thể làm tăng khả năng xuất hiện cơn động kinh. Người bệnh nên tránh sử dụng các chất này để bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa cơn động kinh.

Ăn uống lành mạnh

Một chế độ ăn giàu dưỡng chất và ít chất béo có thể giúp hỗ trợ chức năng não bộ và duy trì ổn định điện thế thần kinh. Thực phẩm giàu omega-3, vitamin B, và khoáng chất là những lựa chọn tốt cho bệnh nhân động kinh.

Đối với những bệnh nhân không đáp ứng tốt với thuốc, chế độ ăn ketogenic (chế độ ăn giàu chất béo, ít carbohydrate) đã được nghiên cứu và áp dụng để giúp kiểm soát động kinh.

Kiểm tra định kỳ và theo dõi y tế

Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ, bao gồm việc theo dõi các chỉ số sức khỏe, tác dụng phụ của thuốc, và thay đổi trong tình trạng bệnh, giúp phát hiện sớm các vấn đề và điều chỉnh phương pháp điều trị kịp thời. Bệnh nhân cần tái khám thường xuyên để bác sĩ có thể điều chỉnh liều thuốc sao cho hiệu quả nhất.

Dự phòng cho bệnh nhân có tiền sử gia đình

Các gia đình có tiền sử mắc động kinh nên chú ý giám sát sức khỏe thần kinh của các thành viên trong gia đình, đặc biệt là trong độ tuổi có nguy cơ cao. Bệnh nhân có tiền sử gia đình bị động kinh thùy trán có thể được tư vấn di truyền để hiểu rõ hơn về nguy cơ mắc bệnh của bản thân và con cái. Điều này giúp đưa ra kế hoạch theo dõi và dự phòng sớm.

Ngủ đủ giấc là biện pháp đơn giản giúp dự phòng động kinh thùy trán

Chẩn đoán động kinh thùy trán đòi hỏi một quy trình chặt chẽ bao gồm cả khám lâm sàng và cận lâm sàng. Đây là bước quan trọng giúp xác định đúng nguyên nhân và loại động kinh, từ đó có phương pháp điều trị phù hợp.

Khám lâm sàng

Khám lâm sàng bao gồm việc thu thập thông tin từ bệnh nhân qua hỏi bệnh và thực hiện khám thực thể.

Hỏi bệnh

- Tiền sử :

+ Tìm hiểu về tiền sử bệnh động kinh của bệnh nhân, gia đình có ai mắc bệnh động kinh hay không.

+ Khai thác kỹ các yếu tố nguy cơ như chấn thương vùng đầu, đột quỵ não hoặc các vấn đề sức khỏe khác có thể dẫn đến động kinh (u não, dị tật não, nhiễm trùng).

- Mô tả các cơn động kinh:

+ Bác sĩ sẽ xác định chính xác đặc điểm các cơn co giật: Thời gian kéo dài, mức độ co giật (toàn thân hay khu trú), sự khởi phát (đột ngột hay có dấu hiệu báo trước) và các triệu chứng kèm theo như thay đổi hành vi, cảm giác, hoặc rối loạn ngôn ngữ.

+ Hỏi về các yếu tố kích hoạt cơn động kinh (stress, thiếu ngủ, rượu bia, hay thuốc). Đặc trưng của động kinh thùy trán là các cơn co giật xảy ra khi bệnh nhân tỉnh táo hoặc khi ngủ, thường có liên quan đến hành vi và cảm xúc. Cần ghi nhận nếu bệnh nhân có các triệu chứng như cử động bất thường (nghiêng đầu, xoay mắt), hành vi kỳ lạ (ví dụ: đứng lên ngồi xuống không kiểm soát), hoặc thay đổi cảm xúc đột ngột.

- Khám tâm lý: Xem xét các yếu tố tâm lý hoặc cảm xúc của bệnh nhân như lo âu, trầm cảm, hoặc căng thẳng có thể là yếu tố tác động đến việc khởi phát cơn động kinh.

Khám thực thể

- Khám thần kinh:

+ Kiểm tra các dấu hiệu thần kinh khu trú (như yếu liệt tay chân, giảm cảm giác, mất phản xạ) để đánh giá khả năng tổn thương não.

+ Đánh giá các phản xạ tủy sống và tình trạng cơ trơn để loại trừ các rối loạn thần kinh khác.

- Khám tình trạng tâm thần:

+ Kiểm tra tình trạng ý thức và các biểu hiện tâm thần của bệnh nhân (mất trí nhớ, lo âu, hoặc hành vi bất thường), đặc biệt là khi cơn động kinh có liên quan đến các thay đổi tâm lý.

Cận lâm sàng

Cận lâm sàng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định nguyên nhân và loại động kinh, hỗ trợ lâm sàng đưa ra chẩn đoán xác định. Một số cận lâm sàng cần làm trong động kinh thùy trán: 

Điện não đồ 

Điện não đồ (EEG) là phương pháp quan trọng trong việc chẩn đoán động kinh. Ở bệnh nhân động kinh thùy trán, EEG thường ghi nhận được các sóng điện bất thường bắt nguồn từ vùng thùy trán. Kể cả khi bệnh nhân không có cơn co giật, EEG vẫn có thể phát hiện sóng điện bất thường, giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán.

Cộng hưởng từ (MRI) não

MRI não là phương pháp hình ảnh học quan trọng giúp phát hiện tổn thương cấu trúc trong não, bao gồm u não, tổn thương do chấn thương sọ não, dị tật bẩm sinh hoặc tổn thương do đột quỵ.

Ở những bệnh nhân động kinh thùy trán, MRI có thể phát hiện các tổn thương, giúp xác định nguyên nhân gây động kinh, từ đó lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Chụp cắt lớp vi tính (CT scan)

CT scan có thể được sử dụng khi MRI không khả dụng hoặc cần phải xác định nhanh chóng các tổn thương cấp tính như đột quỵ não, hoặc các vấn đề thần kinh cấp khác.

Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu giúp loại trừ các nguyên nhân gây động kinh do các yếu tố chuyển hóa hoặc nhiễm trùng. Đặc biệt, xét nghiệm nồng độ thuốc chống động kinh trong máu có thể giúp xác định liệu thuốc đang sử dụng có đạt mức điều trị tối ưu hay không.

Khảo sát di truyền

Trong những trường hợp động kinh thùy trán có tính chất gia đình hoặc có nghi ngờ về yếu tố di truyền, xét nghiệm di truyền có thể giúp xác định các đột biến gen liên quan đến bệnh lý động kinh. Các nghiên cứu di truyền có thể giúp nhận diện các rối loạn di truyền hiếm gặp, giúp chẩn đoán và điều trị sớm.

Điều trị động kinh thùy trán bao gồm hai phương pháp chính là điều trị nội khoa (dùng thuốc) và điều trị ngoại khoa (phẫu thuật). Lựa chọn phương pháp điều trị tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, nguyên nhân gây động kinh và mức độ đáp ứng của bệnh nhân. Cụ thể: 

Điều trị nội khoa

Điều trị nội khoa chủ yếu dựa vào việc sử dụng thuốc chống động kinh, kiểm soát các cơn co giật và giảm tần suất xuất hiện của chúng. Việc lựa chọn thuốc cần phải được điều chỉnh sao cho phù hợp với từng bệnh nhân.

Thuốc chống động kinh:

- Carbamazepine: Là một trong những thuốc đầu tay trong điều trị động kinh thùy trán, đặc biệt khi cơn động kinh khu trú, giúp ổn định các hoạt động điện trong não.

- Lamotrigine: Thuốc này có tác dụng ổn định màng tế bào thần kinh, thường được sử dụng khi bệnh nhân không đáp ứng tốt với carbamazepine hoặc có tác dụng phụ.

- Valproate: Đây là thuốc phổ biến được sử dụng cho nhiều dạng động kinh, bao gồm cả động kinh thùy trán. Tuy nhiên, thuốc này cần được sử dụng cẩn thận ở phụ nữ mang thai do các tác dụng phụ tiềm tàng đối với thai nhi.

- Levetiracetam: Thuốc này được sử dụng trong trường hợp động kinh không đáp ứng với các loại thuốc khác và thường được dung nạp tốt.

Các thuốc chống động kinh cần được điều chỉnh liều lượng tùy theo phản ứng của bệnh nhân. Cần theo dõi thường xuyên nồng độ thuốc trong máu để đảm bảo hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ.

Điều trị hỗ trợ

Ngoài việc sử dụng thuốc, bệnh nhân có thể cần được hỗ trợ về tâm lý để đối phó với những ảnh hưởng của bệnh, nâng cao chất lượng cuộc sống. Các buổi tư vấn tâm lý hoặc tham gia các nhóm hỗ trợ có thể giúp bệnh nhân cải thiện sức khỏe tinh thần. Nếu bệnh nhân có các rối loạn tâm lý hoặc cảm xúc như trầm cảm hoặc lo âu, bác sĩ có thể kết hợp điều trị thuốc chống trầm cảm hoặc lo âu để hỗ trợ điều trị.

Điều trị ngoại khoa

Phẫu thuật được chỉ định khi bệnh nhân có cơn động kinh không đáp ứng với điều trị nội khoa hoặc có các yếu tố nguy cơ cao.

Phẫu thuật cắt bỏ ổ động kinh

Phẫu thuật cắt bỏ ổ động kinh được xem xét trong trường hợp động kinh thùy trán khu trú (cơn động kinh chỉ xuất phát từ một khu vực cụ thể trong não). Phẫu thuật có thể mang lại cơ hội kiểm soát lâu dài. Các kỹ thuật phẫu thuật bao gồm cắt bỏ vùng vỏ não nơi phát sinh ổ động kinh, hoặc cắt bỏ các mô tổn thương gây ra các cơn động kinh.

Kích thích thần kinh phế vị 

Kích thích thần kinh phế vị là một phương pháp điều trị không xâm lấn trong đó một thiết bị được cấy vào cơ thể để phát ra xung điện kích thích thần kinh phế vị. Phương pháp này giúp điều chỉnh hoạt động điện trong não và giảm tần suất cơn động kinh. Kỹ thuật này thường được chỉ định cho những bệnh nhân động kinh không đáp ứng với thuốc và không đủ điều kiện phẫu thuật.

Kích thích sâu não 

Định nghĩa và cơ chế:

Đây là một phương pháp cấy ghép điện cực vào não để điều chỉnh hoạt động điện bất thường, đặc biệt ở các vùng chịu trách nhiệm kiểm soát động kinh. Phẫu thuật kích thích sâu não thường được xem xét khi bệnh nhân không đáp ứng với thuốc và can thiệp cắt bỏ ổ động kinh không hiệu quả hoặc không khả thi.

Phẫu thuật được chỉ định khi bệnh nhân có cơn động kinh không đáp ứng với điều trị nội khoa

Trên đây là các thông tin cần thiết về động kinh thùy trán. Để chẩn đoán và điều trị tốt, bệnh nhân cần thăm khám tại cơ sở y tế uy tín. Hệ thống phòng khám, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC với hệ thống trang thiết bị hiện đại và đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm luôn sẵn sàng hỗ trợ người bệnh. Để đặt lịch khám hoặc lịch xét nghiệm, bệnh nhân vui lòng gọi đến hotline 1900 56 56 56 của MEDLATEC để được hỗ trợ 24/7.