Giãn tĩnh mạch là một tình trạng phổ biến xảy ra khi các van trong tĩnh mạch bị suy yếu, dẫn đến máu bị ứ đọng và làm cho tĩnh mạch phình to, giãn ra. Tình trạng này thường xảy ra ở chân, nhưng cũng có thể xảy ra ở trực tràng (trĩ) hoặc các vùng khác của cơ thể. Tình trạng này thường không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng có thể gây đau đớn, khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Theo ước tính, khoảng 20% dân số trưởng thành bị giãn tĩnh mạch, với tỷ lệ mắc bệnh cao hơn ở phụ nữ và những người lớn tuổi [1].

Giãn tĩnh mạch thường là kết quả của sự kết hợp giữa các yếu tố di truyền và lối sống. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Di truyền: Nếu bố mẹ hoặc anh chị em của bạn bị giãn tĩnh mạch, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Tuổi tác: tuổi càng cao, các van trong tĩnh mạch càng có nguy cơ bị suy yếu và làm cho tĩnh mạch dễ bị giãn ra.
• Mang thai: Thai nhi có thể chèn ép lên hệ thống tĩnh mạch bụng, gây khó khăn cho quá trình máu từ chân về tim và gây giãn tĩnh mạch.
• Béo phì: Béo phì có thể làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch trong chân, dẫn tĩnh mạch bị suy yếu..
• Ngồi hoặc đứng trong thời gian dài: ít di chuyển có thể làm cho máu bị ứ đọng trong lòng tĩnh mạch, gây giãn tĩnh mạch.
• Chấn thương hoặc phẫu thuật: Các can thiệp hoặc chấn thương ở vùng chân có thể làm tổn thương các van trong hệ thống tĩnh mạch, dẫn đến giãn tĩnh mạch.

Cơ chế bệnh sinh

Các van tĩnh mạch đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát dòng máu di chuyển một chiều từ các cơ quan trở về tim, ngăn ngừa máu bị ứ đọng. Khi các van này bị suy yếu do các yếu tố như tuổi tác, di truyền, hoặc áp lực quá mức kéo dài, máu có thể bị ứ đọng, gây áp lực lên tĩnh mạch và khiến chúng giãn.

Tùy thuộc vào tình trạng bệnh, một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Tĩnh mạch nổi rõ: Tĩnh mạch bị giãn thường có màu xanh đậm hoặc tím, và có thể nhìn thấy rõ dưới da.
• Đau, mỏi chân: Đau, mỏi thường xuất hiện sau khi đi lại, đứng hoặc ngồi trong thời gian dài.
• Chuột rút chân: tình trạng thường xuất hiện vào cuối ngày hoặc khi bệnh nhân đứng hoặc ngồi lâu.
• Sưng chân: Chân có thể sưng lên, đặc biệt là vào cuối ngày.
• Cảm giác nặng nề hoặc bứt rứt ở chân
• Ngứa: Da xung quanh tĩnh mạch bị giãn có thể bị ngứa.
• Mẩn đỏ hoặc viêm: Da xung quanh tĩnh mạch bị giãn có thể bị đỏ hoặc viêm.
• Chảy máu: Trong trường hợp nghiêm trọng, tĩnh mạch bị giãn có thể bị vỡ và chảy máu.

Giãn tĩnh mạch có thể gây ra một số biến chứng, bao gồm:

• Viêm tĩnh mạch: gây tình trạng đau, đỏ, sưng và nóng. Tỷ lệ: Khoảng 10-20% người bị giãn tĩnh mạch sẽ bị viêm tĩnh mạch.
• Loét tĩnh mạch: Là vết loét ở chân do lưu thông máu kém. Khoảng 1-4% người bị giãn tĩnh mạch sẽ bị loét tĩnh mạch. Loét tĩnh mạch có thể khó lành, gây đau đớn.
• Huyết khối tĩnh mạch sâu: có thể hình thành trong tĩnh mạch sâu ở chân, gây đau, sưng, đỏ. Cục máu đông có thể di chuyển lên phổi (thuyên tắc phổi), gây nguy hiểm đến tính mạng.
• Xuất huyết: Tỷ lệ xuất huyết do giãn tĩnh mạch không phổ biến nhưng có thể xảy ra, đặc biệt là ở những người bị giãn tĩnh mạch nặng.
• Suy tĩnh mạch mãn tính: Tình trạng này xảy ra khi máu ứ đọng trong tĩnh mạch chân trong thời gian dài, gây sưng phù, da đổi màu, lở loét

Loét là một trong những biến chứng nguy hiểm của suy giãn tĩnh mạch

Để phát hiện biến chứng sớm, bạn cần chú ý theo dõi các triệu chứng như:

• Đau, mỏi chân tăng lên.
• Sưng chân tăng lên.
• Da xung quanh tĩnh mạch bị giãn bị đỏ, nóng hoặc sưng.
• Chảy máu.

• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục giúp máu trong tĩnh mạch được vận chuyển tốn hơn và giảm áp lực lên các tĩnh mạch.
• Giảm cân: Giảm cân có thể làm giảm áp lực lên chân, từ đó giảm áp lực lên các tĩnh mạch.
• Tránh đứng hoặc ngồi trong thời gian dài: Nên đứng dậy và di chuyển cơ thể mỗi giờ để tránh máu ứ đọng trong chân.
• Mang tất y khoa: Tất y khoa giúp nâng đỡ các tĩnh mạch trong chân và cải thiện lưu thông máu.
• Nâng cao chân: Nâng cao chân lên cao hơn mức tim khi nghỉ ngơi có thể giúp cải thiện lưu thông máu.
• Tránh chấn thương: Cẩn thận khi hoạt động thể thao hoặc làm việc để tránh chấn thương chân.

Chẩn đoán giãn tĩnh mạch thường dựa trên khám lâm sàng. Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh của bạn, khám chân và đánh giá các triệu chứng. Ngoài ra, có thể có các chỉ định bổ sung để loại trừ các tình trạng khác, ví dụ như:

Siêu âm Doppler: sử dụng sóng âm để đánh giá dòng máu chảy ngược trong tĩnh mạch và xác định vị trí van bị suy yếu.

Chụp mạch: chụp ảnh tĩnh mạch, giúp xác định vị trí và mức độ nghiêm trọng của giãn tĩnh mạch.

Phân loại thể bệnh

Phân loại suy giãn tĩnh mạch theo tiêu chuẩn CEAP (Clinical, Etiological, Anatomical and Pathophysiological) giúp bác sĩ đánh giá mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân gây bệnh.

Phân loại theo tình trạng lâm sàng (Clinical):

• C0: Hệ thống tĩnh mạch hoạt động bình thường, không có dấu hiệu suy giãn tĩnh mạch.
• C1: Xuất hiện giãn mao mạch, các mạch máu nhỏ li ti dạng mạng nhện, là dấu hiệu sớm của trào ngược tĩnh mạch.
• C2: Tĩnh mạch giãn xuất hiện, gây cảm giác mỏi chân, nặng chân, đau nhức, đặc biệt khi đứng hoặc ngồi lâu.
• C3: Phù nề ở mức độ trung bình đến nặng
• C4: Thay đổi da: Da bị đổi màu, kết cấu và diện mạo thay đổi do ứ nước mãn tính. Có thể xuất hiện chàm, mảng màu nâu, tím hoặc đỏ.
• C5: Loét mắt cá chân đã lành: Do ứ nước mãn tính, lớp da bị phá vỡ, gây loét quanh mắt cá chân, tự lành mà không cần can thiệp y tế.
• C6: Loét tiến triển: Loét không thể lành nếu không được chăm sóc vết thương chuyên khoa. Điều trị y tế là cần thiết.

Các cấp độ suy giãn tĩnh mạch theo theo tiêu chuẩn CEAP

Nguyên nhân (Etiological):

• E0: Suy giãn tĩnh mạch nguyên phát (không rõ nguyên nhân).

• P1: Suy van tĩnh mạch.
• P2: Bệnh lý tĩnh mạch sâu.

Mục tiêu điều trị giãn tĩnh mạch là giảm đau, mỏi chân, cải thiện lưu thông máu và ngăn ngừa các biến chứng, cụ thể:

Thay đổi lối sống có thể giúp giảm bớt triệu chứng giãn tĩnh mạch, bao gồm:

• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục giúp cải thiện lưu thông và giảm áp lực lên các tĩnh mạch. Tuy nhiên cần chọn loại hình tập luyện phù hợp: Nên chọn những bài tập nhẹ nhàng, tránh áp lực lên chân, như bơi lội, đạp xe, yoga... Tập luyện đều đặn: Nên tập luyện thường xuyên, ít nhất 30 phút mỗi ngày, để đạt hiệu quả tốt nhất. Nên dừng tập và nghỉ ngơi khi cảm thấy chân đau nhức
• Chế độ ăn uống: chế độ ăn lành mạnh, giàu chất xơ, giảm lượng muối và chất béo.
• Giảm cân: Giảm cân giúp giảm áp lực lên các tĩnh mạch trong chân.
• Tránh đứng hoặc ngồi trong thời gian dài: Nên đứng dậy và di chuyển cơ thể khoảng 5-10 mỗi giờ để tránh máu ứ đọng trong chân, đi bộ nhẹ nhàng, vận động nhẹ nhàng bàn chân và mắt cá chân. Nếu phải ngồi làm việc trong thời gian dài, nên thay đổi tư thế thường xuyên, ngồi thẳng lưng, không khoanh chân, đặt một chiếc gối nhỏ dưới chân để nâng cao chân. Có thể thực hiện một số bài tập đơn giản tại chỗ, như nâng chân, xoay cổ chân, co duỗi chân. Sử dụng ghế ngồi có chức năng nâng đỡ: Nên sử dụng những chiếc ghế có chức năng nâng đỡ lưng và đệm ngồi êm ái, giúp giảm áp lực lên lưng và chân.
• Mang tất y khoa: tất y khoa giúp nâng đỡ các tĩnh mạch trong chân và cải thiện lưu thông máu. (Độ nén của tất y khoa giúp nâng đỡ các tĩnh mạch, giảm áp lực lên van tĩnh mạch, hỗ trợ máu lưu thông dễ dàng hơn, giúp đẩy máu về tim hiệu quả hơn). Tuy nhiên, tất y khoa chỉ là giải pháp hỗ trợ, không thể chữa khỏi giãn tĩnh mạch
• Nâng cao chân: Nâng cao chân lên cao hơn mức tim khi nghỉ ngơi có thể giúp cải thiện lưu thông máu. Khi nằm nghỉ: Nằm nghiêng, nâng chân lên cao hơn tim khoảng 15-20 cm, đặt một chiếc gối dưới chân. Khi ngồi nghỉ: Ngồi trên ghế, nâng chân lên cao hơn tim, đặt chân lên một chiếc ghế nhỏ hoặc một chồng sách. Khi tập luyện, nên thực hiện những động tác giúp nâng cao chân như nâng chân lên cao, di chuyển chân lên xuống...

Thuốc: Bác sĩ có thể kê toa thuốc để giảm đau, mỏi chân và cải thiện lưu thông máu, ví dụ như:

• Giảm đau, sưng viêm: Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen, naproxen.
• Giảm sưng phù: Thuốc lợi tiểu.
• Cải thiện lưu thông máu: Thuốc tăng cường lưu thông máu như diosmin, hesperidin.
• Điều trị cục máu đông: Thuốc tan cục máu đông.

Phẫu thuật: Trong trường hợp giãn tĩnh mạch nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để loại bỏ hoặc sửa chữa các tĩnh mạch bị giãn. Các phương pháp phẫu thuật phổ biến bao gồm:

• Phẫu thuật cắt bỏ tĩnh mạch: Loại bỏ tĩnh mạch bị giãn, được áp dụng với trường hợp suy tĩnh mạch nông.
• Phẫu thuật nội soi: Sử dụng dụng cụ nội soi để loại bỏ hoặc sửa chữa tĩnh mạch bị giãn.
• Phẫu thuật laser: Sử dụng laser để đốt các tĩnh mạch bị giãn, đây là phương pháp tiên tiến ít can thiệp và biến chứng, được áp dụng ở những bệnh viện chuyên môn cao.
• Phẫu thuật sóng vô tuyến: Sử dụng sóng vô tuyến để đốt các tĩnh mạch bị giãn.

Điều trị không phẫu thuật:

• Sclerotherapy: Tiêm thuốc gây tổn thương và xơ hóa tĩnh mạch bị giãn để làm cho tĩnh mạch co và đóng lại.
• Liệu pháp nén ép: Sử dụng các thiết bị nén ép để nâng đỡ các tĩnh mạch và cải thiện lưu thông máu.

Tất y khoa hỗ trợ bệnh nhân suy giãn tĩnh mạch

Các câu hỏi thường gặp liên quan đến bệnh lý giãn tĩnh mạch

1. Giãn tĩnh mạch có nguy hiểm không?

Giãn tĩnh mạch thường không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng có thể gây đau đớn, khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Trong một số trường hợp, giãn tĩnh mạch có thể gây ra các biến chứng như viêm tĩnh mạch, loét tĩnh mạch, thrombophlebitis hoặc xuất huyết.

2. Có thể tự điều trị giãn tĩnh mạch tại nhà?

Thay đổi lối sống và sử dụng các biện pháp điều trị tại nhà có thể giúp giảm bớt triệu chứng giãn tĩnh mạch, nhưng không thể chữa khỏi bệnh. Nếu bạn bị giãn tĩnh mạch, hãy liên hệ với bác sĩ để được thăm khám và điều trị phù hợp.

3. Giãn tĩnh mạch có chữa khỏi được không?

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của giãn tĩnh mạch, bạn có thể được điều trị khỏi hoặc kiểm soát được tình trạng. Thay đổi lối sống và các phương pháp điều trị như sclerotherapy, laser hoặc phẫu thuật có thể giúp chữa khỏi hoặc kiểm soát giãn tĩnh mạch.

4. Giãn tĩnh mạch có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản?

Giãn tĩnh mạch thường không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, giãn tĩnh mạch ở vùng chậu có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

5. Giãn tĩnh mạch có thể lây truyền không?

Giãn tĩnh mạch không phải là một bệnh truyền nhiễm. Giãn tĩnh mạch thường là kết quả của sự kết hợp giữa các yếu tố di truyền và lối sống.

Tóm lại, giãn tĩnh mạch là một tình trạng phổ biến ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của nhiều người. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp điều trị và phòng ngừa là rất quan trọng để kiểm soát và ngăn ngừa tình trạng này. Thay đổi lối sống, sử dụng các biện pháp điều trị hiệu quả và theo dõi sức khỏe thường xuyên là những cách hiệu quả để kiểm soát giãn tĩnh mạch và đảm bảo sức khỏe lâu dài.

MEDLATEC ứng dụng phương pháp laser điều trị suy tĩnh mạch

MEDLATEC là đơn vị y tế tư nhân tiên phong triển khai phương pháp điều trị suy giãn tĩnh mạch chi dưới bằng phương pháp đốt laser tĩnh mạch với đội ngũ các chuyên gia hàng đầu. Để được tư vấn kỹ hơn cũng như đặt lịch khám, quý khách có thể liên hệ với Hệ thống Y tế MEDLATEC qua số đường dây nóng 1900 56 56 56.