Hội chứng niệu đạo là tình trạng kích ứng niệu đạo nguyên nhân không phải do virus hay vi khuẩn, có thể là do mất cân bằng nội tiết tố, tổn thương niệu đạo hoặc là do bệnh lý lây truyền qua đường tình dục.

Niệu đạo là ống nhỏ nối giữa bàng quang và bên ngoài cơ thể chúng ta, có vai trò dẫn nước tiểu và tinh dịch ra bên ngoài.

Các triệu chứng của hội chứng niệu đạo bao gồm các bất thường về đi tiểu, đau bụng hoặc bộ phận sinh dục. 

Phương pháp điều trị bao gồm thuốc và các liệu pháp vật lý trị liệu, liệu pháp tâm lý hoặc phẫu thuật. 

Định nghĩa

Hội chứng niệu đạo còn có thể được gọi bởi các tên khác nhau như:

• Hội chứng tiểu khó.
• Viêm bàng quang không do căn nguyên vi khuẩn.
• Hội chứng đau niệu đạo (UPS).

“Hội chứng đau niệu đạo” là tình trạng đặc trưng bởi cơn đau mạn tính hoặc tái phát khu trú ở niệu đạo. Hội chứng này đôi khi còn được gọi là hội chứng niệu đạo hoặc hội chứng kích thích niệu đạo.

Không giống như nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI), thường liên quan đến nhiễm trùng do vi khuẩn, hội chứng đau niệu đạo thường không liên quan đến nhiễm trùng do vi khuẩn ở đường tiết niệu. Thay vào đó, nó thường được coi là chẩn đoán loại trừ, nghĩa là các nguyên nhân tiềm ẩn khác gây đau niệu đạo, chẳng hạn như UTI, nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục hoặc bất thường về giải phẫu, được loại trừ trước khi đưa ra chẩn đoán hội chứng đau niệu đạo.

Yếu tố nguy cơ

• Viêm nhiễm xuất phát từ thận hoặc viêm bàng quang.
• Sinh con mà không cần rạch giữa âm đạo và hậu môn (rạch tầng sinh môn).
• Bệnh lây truyền qua con đường tình dục.
• Có các bệnh lý đang phải điều trị bằng các thuốc ức chế miễn dịch làm cơ thể bị giảm sức đề kháng, dễ viêm nhiễm.

Nguyên nhân gây ra hội chứng niệu đạo chưa thực sự rõ ràng. Nhưng các nhà nghiên cứu biết rằng nhiễm trùng do vi khuẩn và virus không gây ra hội chứng này.

Các yếu tố sau đây được xem là góp phần gây ra hội chứng niệu đạo, bao gồm:

• Các nguyên nhân khác nhau dẫn đến niệu đạo bị hẹp bất thường.
• Kích thích thêm niệu đạo.
• Sự mất cân bằng nội tiết tố, chẳng hạn như lượng estrogen thấp: Sự dao động nồng độ hormone, đặc biệt là estrogen, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của niệu đạo và các mô xung quanh. Những thay đổi về nồng độ estrogen, chẳng hạn như những thay đổi xảy ra trong thời kỳ mãn kinh, có thể dẫn đến tình trạng mô niệu đạo mỏng và khô (teo âm đạo), có thể góp phần gây ra các triệu chứng của hội chứng đau niệu đạo.
• Chấn thương hoặc thương tích ở vùng chậu: Bất kỳ chấn thương hoặc thương tích nào ở vùng chậu, bao gồm sinh nở, phẫu thuật vùng chậu hoặc chấn thương vật lý, đều có thể dẫn đến viêm và đau niệu đạo.
• Chấn thương niệu đạo.
• Rối loạn chức năng sàn chậu: Rối loạn chức năng của các cơ sàn chậu, các cơ hỗ trợ bàng quang có thể góp phần gây ra hội chứng đau niệu đạo. Các cơ sàn chậu bị căng hoặc hoạt động quá mức (tăng trương lực sàn chậu) hoặc yếu ở các cơ này có thể dẫn đến các triệu chứng như đau vùng chậu hoặc khó chịu khi đi tiểu hoặc quan hệ tình dục.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI): Mặc dù hội chứng đau niệu đạo khác với UTI, UTI tái phát hoặc mạn tính đôi khi có thể góp phần gây ra các triệu chứng khó chịu hoặc đau niệu đạo. 
• Nhiễm trùng liên quan đường tình dục: Các bệnh nhiễm trùng như bệnh chlamydia hoặc bệnh lậu có thể là nguyên nhân đau niệu đạo.
• Co thắt niệu đạo.
• Một số loại thuốc: Một số loại thuốc, chẳng hạn như một số loại thuốc kháng sinh hoặc thuốc có thể gây bí tiểu, có thể làm tăng nguy cơ mắc hội chứng đau niệu đạo.
• Yếu tố tâm lý: Các yếu tố tâm lý như căng thẳng, lo lắng hoặc trầm cảm có thể góp phần vào nhận thức về cơn đau và có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của hội chứng đau niệu đạo. Ngoài ra, những trải nghiệm chấn thương trước đây, chẳng hạn như lạm dụng tình dục, cũng có thể đóng vai trò trong sự phát triển hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng.
• Quan hệ tình dục thô bạo có thể làm chấn thương ở niệu đạo gây đau.

• Sử dụng chất kích ứng mãn tính: Tiếp xúc lâu dài với các chất kích ứng như nước hoa, xà phòng hoặc một số sản phẩm chăm sóc cá nhân ở vùng sinh dục có thể gây kích ứng niệu đạo và gây ra các triệu chứng.
• Viêm mạn tính như viêm niệu đạo. Tình trạng viêm này có thể là kết quả của nhiều yếu tố, bao gồm kích ứng từ các chất gây kích ứng hóa học như xà phòng hoặc thuốc diệt tinh trùng, phản ứng dị ứng hoặc tình trạng tự miễn dịch.
• Nhạy cảm thần kinh: Các dây thần kinh ở niệu đạo có thể trở nên quá nhạy cảm, dẫn đến tăng cảm giác đau. Sự quá nhạy cảm này có thể liên quan đến tình trạng kích ứng hoặc viêm mạn tính ở niệu đạo, rối loạn chức năng sàn chậu hoặc các yếu tố khác.
• Viêm bàng quang kẽ: Đây là tình trạng viêm mạn tính đặc trưng bởi đau bàng quang và số lần đi tiểu nhiều hơn bình thường. 
• Bệnh viêm vùng chậu (PID): Bệnh có thể dẫn đến tình trạng viêm và sẹo ở các cơ quan vùng chậu, bao gồm cả niệu đạo, gây đau.

Mặc dù hội chứng niệu đạo có những điểm tương đồng với nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI), nhưng nó thường không có vi khuẩn trong nước tiểu, điều này phân biệt nó với UTI. Ngoài ra, các triệu chứng của hội chứng niệu đạo có thể trùng lặp với các triệu chứng của các tình trạng khác ảnh hưởng đến đường tiết niệu hoặc vùng chậu, khiến việc chẩn đoán và điều trị trở nên khó khăn. Các triệu chứng của hội chứng niệu đạo có thể bao gồm:

• Tiểu máu.
• Tiểu khó thậm chí bí tiểu: Cảm giác này thường khu trú ở niệu đạo.
• Tiểu gấp: Bệnh nhân có thể cảm thấy buồn tiểu đột ngột và dữ dội, đôi khi dẫn đến khó nhịn tiểu cho đến khi vào được nhà vệ sinh.
• Đi tiểu thường xuyên, tiểu đêm nhiều lần: Có thể có tần suất đi tiểu tăng lên, bệnh nhân cảm thấy cần đi tiểu thường xuyên hơn bình thường (tiểu nhiều lần). 
• Đau khi giao hợp: Đau hoặc khó chịu khi giao hợp cũng thường gặp ở những người mắc hội chứng niệu đạo.
• Khó chịu ở vùng chậu: Một số người mắc hội chứng niệu đạo có thể cảm thấy khó chịu hoặc đau ở vùng chậu, thường tập trung quanh niệu đạo.

Các triệu chứng có thể xuất hiện ở bệnh nhân nam giới mắc hội chứng niệu đạo như:

• Tinh dịch có máu.
• Niệu đạo có dịch tiết bất thường.
• Xuất tinh đau.
• Sưng vùng bìu.

Các triệu chứng có thể xuất hiện ở bệnh nhân nữ giới mắc hội chứng niệu đạo như cảm giác đau hoặc khó chịu ở vùng âm hộ.

Người mắc hội chứng niệu đạo có thể tiểu gấp

Những thay đổi trong lối sống có thể góp phần làm giảm triệu chứng hội chứng niệu đạo, bao gồm:

• Tránh tiêu thụ các thực thực phẩm có tính axit cao.
• Tập yoga giúp thư giãn cơ bắp.
• Ăn nhiều trái cây và rau quả tươi.
• Tăng lượng nước uống.
• Hạn chế tiêu thụ đồ uống có cồn, cà phê.
• Hạn chế căng thẳng quá mức.
• Tránh mặc đồ lót làm từ nilon, có thể lựa chọn chất liệu cotton.
• Sau khi đi tiểu nên lau cơ quan sinh dục từ trước ra sau.
• Mặc quần không quá bó.
• Tránh sử dụng chất tẩy rửa và xà phòng có mùi.
• Nếu có bệnh lây truyền qua đường tình dục cần điều trị sớm và dứt điểm.

Uống đủ nước giúp phòng ngừa các bệnh lý tiết niệu

Chẩn đoán xác định

Chẩn đoán hội chứng đau niệu đạo có thể là một thách thức và thường liên quan đến việc đánh giá toàn diện để loại trừ các nguyên nhân tiềm ẩn khác gây đau và khó chịu ở niệu đạo, chẳng hạn như nhiễm trùng đường tiết niệu, nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục, rối loạn chức năng bàng quang hoặc bất thường về giải phẫu, phải được loại trừ trước khi đưa ra chẩn đoán hội chứng niệu đạo.

Mặc dù không có xét nghiệm cụ thể nào để chẩn đoán chắc chắn hội chứng đau niệu đạo, nhưng các bác sĩ tiết niệu thường áp dụng phương pháp tiếp cận có hệ thống để đánh giá và chẩn đoán tình trạng bệnh. Dưới đây là các bước để chẩn đoán hội chứng niệu đạo:

• Tiền sử bệnh án: Bác sĩ khai thác tiền sử bệnh án chi tiết, bao gồm thông tin về các triệu chứng của bệnh nhân, thời điểm bắt đầu, thời gian kéo dài và mức độ nghiêm trọng. Khai thác tiền sử bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu, hoạt động tình dục, phẫu thuật vùng chậu hoặc các tình trạng bệnh lý liên quan khác trước đây.
• Khám thực thể: Có thể tiến hành khám sức khỏe để đánh giá bất kỳ dấu hiệu viêm, kích ứng hoặc đau ở vùng sinh dục và vùng chậu. Bác sĩ tiến hành khám vùng chậu để đánh giá sức khỏe của các cơ sàn chậu và các cấu trúc xung quanh.
• Xét nghiệm nước tiểu để sàng lọc các tình trạng sức khỏe thông thường, bao gồm nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Cấy nước tiểu.
• Xét nghiệm dịch âm đạo trong trường hợp cần loại trừ viêm âm đạo do vi khuẩn, nhiễm trùng nấm và bệnh lây truyền qua đường tình dục..
• Ở bệnh nhân nữ cần loại trừ ung thư cổ tử cung bằng xét nghiệm ví dụ như PAP.
• Siêu âm bàng quang, siêu âm thận hoặc siêu âm vùng chậu để loại trừ u nang, khối u và các tình trạng khác.
• Cắt lớp vi tính hệ tiết niệu để đánh giá đường tiết niệu trên.
• Nội soi bàng quang.
• Chụp cộng hưởng từ vùng chậu để phân biệt viêm bàng quang kẽ.

Xét nghiệm nước tiểu giúp ích trong chẩn đoán hội chứng niệu đạo

Chẩn đoán phân biệt

• Ung thư bàng quang.
• Viêm kẽ bàng quang.
• Ung thư cổ tử cung.

Sau khi đã đưa ra chẩn đoán hội chứng niệu đạo, bác sĩ cần tiến hành điều trị ngay cho người bệnh để giảm sự khó chịu vì các triệu chứng đau cũng như rối loạn về đi tiểu:

Thay đổi lối sống

• Tránh các chất gây kích ứng tiềm ẩn: Bệnh nhân có thể được khuyên tránh sử dụng xà phòng có tính tẩy mạnh, các sản phẩm có mùi thơm hoặc các chất gây kích ứng tiềm ẩn khác ở vùng sinh dục có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng.

• Uống đủ nước: Uống nhiều nước có thể giúp pha loãng nước tiểu và giảm kích ứng niệu đạo cũng như hạn chế nhiễm khuẩn tiết niệu.
• Rèn luyện bàng quang: Một số bệnh nhân có thể được hưởng lợi từ các kỹ thuật rèn luyện bàng quang để giúp cải thiện chức năng bàng quang và giảm tình trạng tiểu gấp và tiểu thường xuyên.

Vật lý trị liệu sàn chậu

Bao gồm các bài tập, kỹ thuật thủ công và phản hồi sinh học để cải thiện sức mạnh, tính linh hoạt và sự phối hợp của các cơ sàn chậu. Điều này có thể đặc biệt có lợi cho những bệnh nhân bị rối loạn chức năng sàn chậu dẫn đến hội chứng đau niệu đạo.

Liệu pháp hành vi và tâm lý

Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) hoặc các hình thức trị liệu tâm lý khác có thể hữu ích cho những bệnh nhân mắc hội chứng niệu đạo, đặc biệt nếu các yếu tố tâm lý như căng thẳng hoặc lo lắng góp phần gây ra các triệu chứng của họ.

Liệu pháp hormon

Đối với phụ nữ sau mãn kinh có các triệu chứng liên quan đến tình trạng thiếu hụt estrogen, liệu pháp thay thế hormone (HRT) hoặc liệu pháp estrogen tại chỗ (như kem estrogen âm đạo) có thể giúp cải thiện sức khỏe của mô niệu đạo và làm giảm các triệu chứng.

Liệu pháp thay thế

Một số bệnh nhân có thể thấy dễ chịu hơn khi áp dụng các liệu pháp bổ sung và thay thế như châm cứu, yoga hoặc các kỹ thuật thư giãn. Mặc dù các phương pháp này có thể không điều trị trực tiếp nguyên nhân cơ bản của hội chứng đau niệu đạo, nhưng chúng có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe tổng thể.

Thuốc

• Giảm đau: Ví dụ như ibuprofen hoặc acetaminophen có thể giúp làm giảm cảm giác khó chịu liên quan đến hội chứng đau niệu đạo.
• Thuốc chống co thắt: Thuốc làm giãn cơ đường tiết niệu, chẳng hạn như oxybutynin hoặc tolterodine, có thể được kê đơn để giảm tình trạng tiểu gấp và tiểu nhiều lần.
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng hoặc thuốc chống co giật: Những loại thuốc này có thể giúp làm giảm cơn đau liên quan đến thần kinh và cải thiện các triệu chứng ở một số bệnh nhân.

Can thiệp phẫu thuật

Trong những trường hợp khi phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả và các triệu chứng nghiêm trọng vẫn tiếp diễn, có thể cân nhắc can thiệp phẫu thuật như điều biến thần kinh hoặc tiêm độc tố botulinum vào cơ sàn chậu.

Kết luận

Hội chứng niệu đạo là một bệnh lý thường gặp trong chuyên khoa tiết niệu. Căn bệnh này chẩn đoán khá khó khăn vì bác sĩ cần loại trừ nhiều nguyên nhân bất thường tại hệ tiết niệu, sinh dục trước đó để đưa ra chẩn đoán cuối cùng. Duy trì một lối sống lành mạnh và khám sức khỏe định kỳ sẽ giúp phòng ngừa hoặc phát hiện sớm căn bệnh này để điều trị kịp thời tránh ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh

Quý khách hàng nếu nghi ngờ bản thân đang mắc hội chứng niệu đạo có thể liên hệ đặt lịch kiểm tra sức khỏe tại MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56