Hồng ban nút (EN) là một dạng tổn thương viêm da phổ biến, gây ra các nốt đỏ, đau đớn chủ yếu ở chi dưới và dưới gối. Tình trạng này có thể kéo dài và gây ra những biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách. Mặc dù nguyên nhân gây bệnh không phải lúc nào cũng rõ ràng, nhưng hồng ban nút có thể liên quan đến các bệnh lý nền, thuốc điều trị, hoặc phản ứng quá mẫn. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, biện pháp chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa hồng ban nút.

- Nhiễm trùng: Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây hồng ban nút là nhiễm trùng, đặc biệt là do vi khuẩn hoặc virus. Nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A (streptococcus) có thể gây hồng ban nút sau khi mắc bệnh như viêm họng. Ngoài ra, nhiễm trùng lao, viêm gan, hay các bệnh nhiễm trùng virus như herpes cũng có thể là tác nhân khởi phát bệnh.

- Bệnh lý tự miễn và viêm mạch: Các bệnh lý tự miễn, như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, hay bệnh Crohn, cũng có thể gây ra phản ứng hồng ban nút. Hệ miễn dịch trong những trường hợp này tấn công các mô khỏe mạnh, dẫn đến viêm và nổi các nốt đỏ trên da.

- Thuốc điều trị: Một số loại thuốc có thể là nguyên nhân gây ra hồng ban nút dưới dạng phản ứng quá mẫn. Các thuốc như thuốc kháng sinh (penicillin), thuốc tránh thai, thuốc trị tăng huyết áp, và các thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) có thể là tác nhân gây bệnh. Khi cơ thể phản ứng quá mức với thuốc, các tổn thương viêm sẽ xuất hiện trên da.

- Yếu tố di truyền: Mặc dù không phải lúc nào cũng rõ ràng, yếu tố di truyền cũng có thể đóng vai trò trong việc tăng nguy cơ mắc hồng ban nút. Những người có tiền sử gia đình mắc các bệnh như viêm khớp dạng thấp hay lupus dễ mắc phải bệnh này hơn.

- Yếu tố môi trường và thói quen sinh hoạt: Các yếu tố môi trường như căng thẳng kéo dài, chế độ ăn uống không lành mạnh, hoặc tiếp xúc với các chất kích thích có thể làm tăng nguy cơ mắc hồng ban nút. Đặc biệt, tình trạng stress có thể làm hệ miễn dịch suy yếu, khiến cơ thể dễ bị viêm nhiễm và nổi các nốt đỏ.

- Nguyên nhân chưa rõ: Trong một số trường hợp, nguyên nhân gây hồng ban nút không thể xác định rõ ràng. Điều này có thể xảy ra khi không có mối liên hệ rõ ràng với các yếu tố nhiễm trùng, thuốc men hay bệnh lý nền. Những trường hợp này thường được phân loại là hồng ban nút vô căn.

Nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A (streptococcus) là một trong những nguyên nhân gây bệnh

- Các nốt đỏ, đau trên da: Triệu chứng điển hình của hồng ban nút là sự xuất hiện của các nốt đỏ, căng phồng và có thể gây đau đớn. Các nốt này thường có kích thước từ nhỏ đến lớn, và thường xuất hiện ở vùng mặt duỗi của 2 cẳng chân, mặc dù có thể gặp ở các khu vực khác của cơ thể.

- Sưng và viêm: Các nốt đỏ không chỉ có màu sắc đặc trưng mà còn sưng tấy. Vùng da xung quanh các nốt viêm có thể trở nên mềm và dễ bị đau khi chạm vào.

- Cảm giác đau nhức: Một trong những triệu chứng đáng chú ý của hồng ban nút là cảm giác đau nhức hoặc căng tức tại các vùng da bị ảnh hưởng. Cơn đau này có thể gây khó chịu, đặc biệt là khi di chuyển hoặc chạm vào các vùng bị tổn thương.

- Sốt nhẹ hoặc mệt mỏi: Bệnh nhân có thể cảm thấy mệt mỏi, có triệu chứng sốt nhẹ hoặc cảm giác không khỏe trong suốt thời gian bị viêm. Tuy nhiên, đây không phải là triệu chứng chủ yếu mà có thể xuất hiện kèm theo các tổn thương trên da.

- Kèm theo các triệu chứng của bệnh lý nền: Nếu hồng ban nút là biểu hiện của một bệnh lý nền (như viêm khớp, lupus, hay nhiễm trùng), các triệu chứng liên quan đến bệnh lý nền đó cũng có thể xuất hiện, như đau khớp, mệt mỏi kéo dài, hoặc triệu chứng viêm khác.

Ảnh bệnh nhân hồng ban nút đến khám tại bệnh viện MEDLATEC

- Viêm khớp: Một trong những biến chứng phổ biến nhất của hồng ban nút là viêm khớp. Các nốt đỏ viêm có thể ảnh hưởng đến các khớp, đặc biệt là các khớp ở chân và bàn chân, gây ra tình trạng đau nhức, sưng tấy và khó di chuyển. 

- Sẹo và vết thâm: Sau khi các nốt hồng ban nút giảm đi và biến mất, chúng có thể để lại sẹo hoặc vết thâm trên da, đặc biệt là ở những người có làn da nhạy cảm hoặc khi bệnh nhân có thói quen chà xát vết tổn thương. 

- Biến chứng viêm tĩnh mạch: Viêm mạch có thể dẫn đến sự tổn thương của các mạch máu, gây giảm lưu thông máu, từ đó có thể làm tổn thương các mô hoặc cơ quan liên quan. Đây là một biến chứng nghiêm trọng cần được điều trị kịp thời.

- Rối loạn chức năng hô hấp: Trong những trường hợp hồng ban nút là dấu hiệu của bệnh lý nền như viêm phổi hay lao, bệnh có thể gây ra các vấn đề hô hấp, làm suy giảm khả năng thở và dẫn đến khó thở. Những người có hồng ban nút kèm theo triệu chứng hô hấp cần phải được theo dõi và điều 

- Tổn thương thận: Trong một số ít trường hợp, hồng ban nút có thể dẫn đến tổn thương thận và ảnh hưởng đến chức năng thận nếu không được điều trị kịp thời.

- Phụ nữ: Phụ nữ có xu hướng mắc hồng ban nút nhiều hơn nam giới. Điều này do các yếu tố hormone hoặc tình trạng sức khỏe của phụ nữ, đặc biệt là trong giai đoạn mang thai hoặc khi sử dụng thuốc tránh thai. 

- Người mắc bệnh tự miễn: Những người bị các bệnh lý tự miễn, chẳng hạn như lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp, bệnh Crohn, hoặc viêm mạch có nguy cơ cao bị hồng ban nút. Các bệnh tự miễn làm hệ miễn dịch tấn công các mô khỏe mạnh của cơ thể, khiến làn da dễ bị viêm nhiễm và nổi các nốt đỏ.

- Người có tiền sử mắc các bệnh nhiễm trùng: Hồng ban nút thường xảy ra sau khi mắc các bệnh nhiễm trùng, đặc biệt là nhiễm trùng liên cầu khuẩn nhóm A (ví dụ như viêm họng), viêm gan, lao, hay nhiễm trùng do virus như herpes simplex hoặc virus Epstein-Barr. 

- Người sử dụng thuốc điều trị lâu dài: Một số loại thuốc, đặc biệt là kháng sinh (như penicillin), thuốc tránh thai, thuốc điều trị tăng huyết áp, hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) có thể là tác nhân kích thích gây ra phản ứng viêm, dẫn đến hồng ban nút. Những người sử dụng các loại thuốc này thường xuyên có nguy cơ cao gặp phải tình trạng này.

- Người có yếu tố di truyền: Những người có gia đình bị các bệnh lý tự miễn hay viêm khớp dạng thấp dễ mắc bệnh này hơn.

- Người bị căng thẳng kéo dài: Căng thẳng tâm lý và các yếu tố stress có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ phản ứng với các tác nhân gây viêm, bao gồm cả hồng ban nút. Những người sống trong môi trường căng thẳng hoặc có lối sống không lành mạnh có thể dễ bị mắc bệnh.

- Người có chế độ ăn uống và lối sống không lành mạnh: Một chế độ ăn uống thiếu dinh dưỡng, không cân bằng, và lối sống ít vận động có thể làm suy yếu hệ miễn dịch và tăng nguy cơ mắc các bệnh viêm da như hồng ban nút. Việc tiêu thụ nhiều thực phẩm chứa chất béo không tốt, đồ ăn chế biến sẵn, và thiếu vitamin là yếu tố nguy cơ tiềm ẩn.

- Người mắc bệnh ung thư hoặc đang điều trị ung thư: Những bệnh nhân mắc bệnh ung thư hoặc đang trong quá trình điều trị (như hóa trị) có hệ miễn dịch suy yếu, làm tăng nguy cơ mắc hồng ban nút. 

- Để phòng ngừa hồng ban nút, người bệnh cần chú ý đến việc duy trì một chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh, tránh các yếu tố có thể gây kích ứng da như thuốc hoặc các tác nhân dị ứng. Việc kiểm soát các bệnh lý nền và tránh căng thẳng quá mức cũng rất quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh.

- Hồng ban nút là một tình trạng viêm da có thể gây ra đau đớn và khó chịu, nhưng với sự chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát được. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng để giảm nguy cơ mắc phải. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng của bệnh, đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ để được hỗ trợ. Hãy luôn chú ý đến sức khỏe của mình và áp dụng những biện pháp chăm sóc đúng đắn để bảo vệ làn da.

- Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các nốt đỏ trên da, đặc biệt là các nốt sưng, đau ở chi dưới (vùng trước của cẳng chân và dưới gối). Các đặc điểm của tổn thương da, chẳng hạn như kích thước, hình dáng, sự đau đớn, và sự biến mất dần của các nốt đỏ, sẽ giúp bác sĩ đưa ra kết luận sơ bộ về bệnh lý.

- Tiền sử bệnh lý: Bao gồm các bệnh lý nền (như viêm khớp dạng thấp, lupus, hay các bệnh tự miễn khác), tiền sử nhiễm trùng (như viêm họng, nhiễm trùng do liên cầu khuẩn), hay việc sử dụng thuốc (kháng sinh, thuốc tránh thai, NSAIDs, v.v.). Các thông tin này sẽ giúp xác định nguyên nhân có thể gây hồng ban nút.

- Xét nghiệm công thức máu: Giúp phát hiện tình trạng viêm nhiễm hoặc nhiễm trùng có thể là nguyên nhân gây bệnh.

- Định lượng các yếu tố viêm (như CRP): Các chỉ số viêm này có thể giúp bác sĩ xác định mức độ viêm trong cơ thể.

- Xét nghiệm phân để loại trừ nhiễm khuẩn

- X-quang ngực: Nếu nghi ngờ hồng ban nút có liên quan đến các bệnh lý nhiễm trùng như lao hoặc bệnh phổi, bác sĩ có thể yêu cầu chụp x-quang ngực để kiểm tra sự hiện diện của bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trong phổi.

- Siêu âm khớp: Nếu bệnh nhân có triệu chứng đau khớp kèm theo hồng ban nút, việc siêu âm khớp có thể giúp phát hiện dấu hiệu viêm khớp hoặc các biến chứng liên quan.

- Sinh thiết da: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu sinh thiết da để xác định chính xác chẩn đoán và loại trừ các bệnh lý da khác có triệu chứng tương tự. Sinh thiết da sẽ giúp phân tích mô da dưới kính hiển vi và xác định các dấu hiệu viêm, sự hiện diện của tế bào viêm hoặc các thay đổi mô học liên quan đến hồng ban nút.

- Xét nghiệm vi sinh: Để tìm kiếm nguyên nhân nhiễm trùng, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm vi sinh từ các tổn thương da để kiểm tra sự hiện diện của vi khuẩn hoặc virus gây nhiễm trùng, đặc biệt là liên cầu khuẩn nhóm A. Nếu phát hiện nhiễm trùng, việc điều trị nguyên nhân sẽ là phần quan trọng trong việc kiểm soát bệnh.

Chẩn đoán phân biệt

- Viêm da dị ứng hoặc viêm da tiếp xúc

- Bệnh vảy nến

- Bệnh giang mai

- U mạch máu hoặc u mỡ dưới da

Khám lâm sàng là bước đầu tiên để xác định liệu bệnh nhân có bị hồng ban nút không

Điều trị triệu chứng:

- Thuốc giảm đau và kháng viêm: Các thuốc NSAIDs (thuốc chống viêm không steroid) như ibuprofen hoặc naproxen thường được sử dụng để giảm đau, sưng và viêm tại các nốt đỏ. Thuốc này giúp làm giảm triệu chứng của hồng ban nút và cải thiện tình trạng đau đớn do viêm. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần phải tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ như loét dạ dày hoặc các vấn đề tim mạch.

- Chườm ấm: Chườm ấm tại các khu vực bị tổn thương có thể giúp giảm sự khó chịu và cải thiện tuần hoàn máu, đồng thời làm dịu cơn đau. Thực hiện chườm ấm từ 10-15 phút vài lần trong ngày để cảm thấy dễ chịu hơn.

Điều trị nguyên nhân gây bệnh:

Nếu hồng ban nút là triệu chứng của một bệnh lý nền như nhiễm trùng hoặc bệnh tự miễn, điều trị nguyên nhân sẽ giúp kiểm soát tình trạng viêm da.

- Kháng sinh: Nếu nguyên nhân là nhiễm trùng do vi khuẩn, đặc biệt là nhiễm trùng liên cầu khuẩn nhóm A, thuốc kháng sinh sẽ tiêu diệt vi khuẩn và ngăn ngừa các biến chứng. Các kháng sinh phổ biến thường được sử dụng bao gồm penicillin hoặc amoxicillin.

- Điều trị bệnh lý nền: Nếu hồng ban nút liên quan đến các bệnh lý tự miễn hoặc viêm khớp dạng thấp, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc điều trị các bệnh lý này. Ví dụ:

- Thuốc chống viêm steroid như prednisolone có thể được sử dụng để kiểm soát tình trạng viêm nếu hồng ban nút là triệu chứng của bệnh tự miễn hoặc viêm khớp.

- Thuốc ức chế miễn dịch như methotrexate hoặc azathioprine có thể được sử dụng trong những trường hợp bệnh nhân có bệnh tự miễn nghiêm trọng hoặc mạn tính.

- Điều trị viêm khớp: Trong những trường hợp hồng ban nút kèm theo viêm khớp, các thuốc như NSAIDs hoặc corticosteroids có thể giúp kiểm soát tình trạng viêm khớp và giảm các triệu chứng của bệnh.

Điều trị hỗ trợ:

- Bổ sung các loại vitamin: Việc bổ sung vitamin A, C và E có thể hỗ trợ quá trình làm lành vết thương và phục hồi da. Ngoài ra, một chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh sẽ giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và giảm viêm trong cơ thể.

- Nghỉ ngơi hợp lý: Căng thẳng và mệt mỏi có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của hồng ban nút. Bệnh nhân nên nghỉ ngơi đầy đủ, tránh stress và thực hiện các biện pháp thư giãn như yoga, thiền, hoặc các bài tập nhẹ nhàng để giảm thiểu các yếu tố tác động tiêu cực đến sức khỏe.

Điều trị tại chỗ:

- Kem hoặc thuốc mỡ corticosteroid: Các loại kem corticosteroid (như hydrocortisone) có thể được chỉ định để giảm viêm tại chỗ cho các nốt đỏ và làm dịu sự khó chịu do hồng ban nút gây ra. Tuy nhiên, cần sử dụng thuốc này theo sự chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ như mỏng da.

Điều trị trong trường hợp nặng hoặc kéo dài:

- Điều trị bằng thuốc kháng viêm mạnh: Trong các trường hợp nặng, khi hồng ban nút không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường, bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng viêm mạnh như biologic agents (ví dụ như adalimumab, etanercept) để giảm viêm và kiểm soát bệnh.

- Điều trị bằng liệu pháp quang học (UV): Trong một số trường hợp, liệu pháp quang học (sử dụng tia cực tím) có thể được áp dụng để điều trị tình trạng viêm da kéo dài hoặc mạn tính. Phương pháp này thường được áp dụng khi các biện pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả.

Phẫu thuật: 

- Nếu có các tổn thương nghiêm trọng hoặc kéo dài không đáp ứng với điều trị, bác sĩ có thể xem xét phẫu thuật để loại bỏ những tổn thương da hoặc điều trị các biến chứng liên quan.

Nếu có nhu cầu khám hồng ban nút quý khách hàng có thể liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 của Hệ thống Y tế MEDLATEC để được giải đáp chi tiết và hướng dẫn đặt lịch nhanh chóng.