Khởi phát chuyển dạ thất bại là khi chuyển dạ tiến triển không như mong đợi, khiến quá trình sinh không thể diễn ra một cách tự nhiên. Nguyên nhân chính của tình trạng này thường do cổ tử cung không mở đủ, cơn co tử cung yếu, không đều hoặc do vị trí, kích thước của thai nhi không thuận lợi. Ngoài ra, yếu tố về thể chất của người mẹ, như cổ tử cung không đủ mềm hoặc cấu trúc hẹp của vùng chậu, cũng có thể gây cản trở quá trình sinh.

Một số nghiên cứu cho thấy tỷ lệ khởi phát chuyển dạ thất bại trong các ca sinh thường dao động từ 8% đến 11%. Tỷ lệ này thường cao hơn ở những phụ nữ mang thai lần đầu, những người béo phì, hoặc có tiền sử sinh khó. Khi gặp phải tình trạng này, việc can thiệp y tế để bảo đảm an toàn cho cả mẹ và bé.

Chuyển dạ thất bại dao động từ 8 - 11% trên tổng số các ca sinh

Chuyển dạ thất bại có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, liên quan đến sinh lý của người mẹ, tình trạng thai nhi và các yếu tố tâm lý. Sau đây là một số nguyên nhân chính:

Cơn co tử cung yếu hoặc không đều: cơn co tử cung động lực của quá trình chuyển dạ giúp mở cổ tử cung và thúc đẩy thai nhi di chuyển qua đường sinh. Khi cơn co tử cung rối loạn, cổ tử cung sẽ không mở tốt, dẫn đến việc chuyển dạ không tiến triển.

Cổ tử cung xóa mở không thuận lợi: cổ tử cung cần phải xoá mở hoàn toàn để thai nhi có thể đi qua. Nếu cổ tử cung không xoá mở kịp thời hoặc không tương thích với cơn co tử cung, quá trình chuyển dạ sẽ bị trì hoãn. Một số yếu tố có thể làm cổ tử cung mở chậm, như tình trạng rối loạn hormone hoặc các vấn đề cấu trúc giải phẫu cổ tử cung.

Vị trí thai nhi bất thường: khi thai nhi không ở tư thế đầu chúc xuống mà nằm ngang hoặc quay ngược lại mông ở phía dưới, khiến quá trình chuyển dạ gặp khó khăn. Các vị trí bất thường này khiến thai nhi không di chuyển qua đường sinh một cách dễ dàng, tăng nguy cơ chuyển dạ thất bại. Mổ lấy thai có thể được chỉ định trong các trường hợp này.

Tình trạng thai nhi: những yếu tố liên quan đến thai nhi, như kích thước thai nhi quá lớn hoặc có dấu hiệu suy thai sẽ khiến thai không di chuyển được qua đường sinh, thậm chí không thể tiến hành đẻ thường.

Khung chậu của mẹ không đủ rộng: vùng chậu của người mẹ cần đủ không gian để thai nhi có thể di chuyển ra ngoài. Khi khung chậu quá hẹp, quá trình đi xuống của thai nhi sẽ gặp cản trở. Điều này hay xảy ra với những phụ nữ thừa cân hoặc có tiền sử về các vấn đề liên quan đến cấu trúc vùng chậu.

Tình trạng sức khỏe của mẹ: mẹ béo phì, đái tháo đường thai kỳ hoặc mắc các bệnh lý nhiễm trùng có thể làm cản trở quá trình chuyển dạ. Các bệnh lý này có thể làm giảm sự hiệu quả của các cơn co tử cung. Mặt khác, khi sức khoẻ của mẹ quá yếu sẽ không đủ lực để thúc đẩy em bé ra ngoài.

Tình trạng tâm lý của người mẹ: sự lo âu, căng thẳng hoặc sợ hãi có thể tác động đến quá trình chuyển dạ. Căng thẳng quá mức làm tăng mức độ hormone cortisol trong cơ thể, gây rối loạn hoạt động co bóp của tử cung. Sự hỗ trợ tâm lý trong suốt quá trình chuyển dạ, bao gồm việc thư giãn, động viên tinh thần, giúp tăng cường hiệu quả của chuyển dạ.

Cơn co tử cung là một trong những yếu tố quyết định của chuyển dạ thất bại

Dự phòng từ lúc khởi phát chuyển dạ nhằm giảm thiểu nguy cơ chuyển dạ thất bại, đảm bảo quá trình sinh diễn ra an toàn, thuận lợi cho mẹ và bé. Các biện pháp dự phòng bao gồm đánh giá chính xác tình trạng của mẹ, thai nhi trước khi khởi phát và sử dụng các phương pháp hỗ trợ phù hợp.

Đánh giá trước khởi phát chuyển dạ: trước khi quyết định khởi phát chuyển dạ, cần đánh giá đầy đủ tình trạng sức khỏe của mẹ và thai nhi để dự đoán khả năng thành công.

Chuẩn bị cổ tử cung: nếu cổ tử cung chưa đủ mềm hoặc chưa mở có thể sử dụng các biện pháp làm mềm cổ tử cung trước khi khởi phát:

Prostaglandin (ví dụ: Misoprostol hoặc Dinoprostone): được sử dụng để làm mềm và mỏng cổ tử cung, tăng hiệu quả khởi phát.

Bóng Foley: là một dụng cụ cơ học được đưa vào cổ tử cung để tạo áp lực và kích thích cổ tử cung mở.

Kích thích cơn co tử cung: sử dụng oxytocin để khởi phát hoặc tăng cường cơn co tử cung dựa theo sự đánh giá và chỉ định của bác sĩ.

 Theo dõi sát trong quá trình chuyển dạ: theo dõi chặt chẽ cơn co tử cung, tiến triển của cổ tử cung và sức khỏe của sản phụ, thai nhi trong suốt quá trình khởi phát. Sử dụng thiết bị monitor sản khoa để đánh giá tim thai và cơn co tử cung, đảm bảo không có dấu hiệu bất thường.

Tăng cường giáo dục sức khỏe tiền sản: hướng dẫn mẹ về chế độ ăn uống, luyện tập, và quản lý cân nặng hợp lý trong thai kỳ để giảm nguy cơ khởi phát thất bại. Đồng thời, cung cấp thông tin đầy đủ về các phương pháp khởi phát chuyển dạ và hẹn thăm khám định kỳ để bác sĩ lựa chọn thời điểm khởi phát chuyển dạ phù hợp cho từng sản phụ.

Đánh giá kỹ lưỡng trước khởi phát chuyển dạ giúp giảm tỷ lệ chuyển dạ thất bại

Chẩn đoán chuyển dạ thất bại là một vấn đề lâm sàng quan trọng trong sản khoa. Để chẩn đoán chính xác, các bác sĩ cần xem xét nhiều yếu tố liên quan đến sự tiến triển của cổ tử cung, cơn co tử cung, vị trí của thai nhi và thời gian chuyển dạ.

Cổ tử cung chậm tiến triển: quá trình mở cổ tử cung là yếu tố quan trọng nhất trong việc xác định sự tiến triển của chuyển dạ. Cổ tử cung cần mở rộng dần dần từ 0 đến 10 cm:

Giai đoạn đầu: cổ tử cung mở từ 0 đến 6 cm. Trong giai đoạn này, trung bình cổ tử cung sẽ mở khoảng 0,5 cm mỗi giờ đối với phụ nữ mang thai lần đầu. Nếu cổ tử cung mở chậm hơn hoặc không tiến triển cần có xử trí kịp thời để hỗ trợ chuyển dạ.

Giai đoạn tích cực: cổ tử cung mở từ 6 cm đến 10 cm. Tốc độ mở cổ tử cung lý tưởng là khoảng 1cm mỗi giờ đối với phụ nữ sinh con so. Nếu cổ tử cung không mở đủ, đặc biệt khi tốc độ mở giảm dưới 0,5 cm mỗi giờ trong hơn 4 giờ, có thể xác định là chuyển dạ thất bại.

Rối loạn cơn co tử cung: cơn co tử cung thay đổi theo các pha của quá trình chuyển dạ.

Ở giai đoạn đầu, cơn co có thể xuất hiện không đều, tần suất không cố định, khoảng 5-20 phút một lần và kéo dài từ 30 đến 45 giây. Mục tiêu giúp cổ tử cung mở chậm từ 0 đến 6 cm, người mẹ có thể làm quen với cơn co và chuẩn bị cho pha tích cực.

Giai đoạn tiếp theo, các cơn co tử cung xuất hiện đều đặn hơn và có tần suất cao hơn. Tần số cơn co có thể vào khoảng 3-5 phút một lần, và thời gian mỗi cơn kéo dài khoảng 45-60 giây, giúp mở hết cổ tử cung.

Giai đoạn đẩy thai, các cơn co tử cung thường xuất hiện mỗi 2-3 phút và kéo dài 60-90 giây. Sự mạnh mẽ và đều đặn của các cơn co là yếu tố then chốt giúp đẩy thai nhi qua đường sinh. Có bất cứ rối loạn nào trong quá trình này cũng có thể khiến chuyển dạ thất bại.

Vị trí bất thường của thai nhi: chẩn đoán chuyển dạ thất bại khi xác định thai nhi có ngôi thế bất thường (ngôi ngang, ngôi mông,..) và không thể di chuyển qua khung chậu.

Thai nhi quá lớn: khi thai nhi có cân nặng quá lớn (thường trên 4000 gam) hoặc các kích thước cơ thể thai nhi không tương xứng với khung chậu mẹ có thể dẫn đến chuyển dạ thất bại và cần phải mổ lấy thai.

Khung chậu của mẹ không đủ rộng: khi khung chậu của mẹ hẹp hoặc có bất thường giải phẫu, cùng với kích thước thai nhi không tương xứng, có thể xác định chuyển dạ thất bại.

Thời gian chuyển dạ kéo dài: chuyển dạ thất bại cũng có thể được xác định dựa trên thời gian chuyển dạ kéo dài mà không có sự tiến triển.

Giai đoạn đầu: thường kéo dài từ 6 đến 12 giờ đối với phụ nữ mang thai lần đầu. Đối với phụ nữ đã sinh con, giai đoạn này có thể rút ngắn và kéo dài từ 4 đến 8 giờ.

Giai đoạn tích cực: có thể kéo dài từ 4 đến 6 giờ đối với phụ nữ sinh con đầu tiên và 2 đến 4 giờ đối với phụ nữ sinh con rạ, tùy theo sự tiến triển của chuyển dạ.

Giai đoạn đẩy thai: đối với phụ nữ sinh con so, thời gian có thể kéo dài từ 1 đến 2 giờ. Với phụ nữ mang thai từ lần 2 trở đi, giai đoạn này thường ngắn hơn và có thể chỉ từ 15 phút đến 1 giờ.

Khi thời gian chuyển dạ vượt quá các mốc trên cần nghĩ đến chuyển dạ thất bại và cần có xử trí kịp thời.

Các yếu tố khác: liên quan đến sức khoẻ của mẹ, tình trạng thai nhi hay bất cứ lý do nào ảnh hưởng đến dấu hiệu sinh tồn của mẹ và em bé đều bắt buộc dừng cuộc chuyển dạ tự nhiên để có can thiệp y tế.

Thời gian chuyển dạ kéo dài có thể dẫn đến chuyển dạ thất bại

Xử trí chuyển dạ thất bại là rất cần thiết để đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi. Phương pháp xử trí khác nhau dựa theo nguyên nhân gây ra chuyển dạ thất bại.

Các biện pháp can thiệp chính:

Kích thích cơn co tử cung:

+ Oxytocin: sử dụng oxytocin để tăng cường các cơn co tử cung nếu cơn co quá yếu hoặc không đều. Đây là một loại hormone kích thích cơ tử cung, giúp tăng tần suất và cường độ co bóp của tử cung.

+ Prostaglandin: giúp làm mềm cổ tử cung và kích thích chuyển dạ.

Điều chỉnh ngôi thai: nếu thai nhi có ngôi bất thường, bác sĩ có thể thử các biện pháp như xoa nắn thai nhi, nội xoay thai. Các phương pháp này thường ít hiệu quả và cần thực hiện bởi người có kinh nghiệm.

Bấm ối: là một biện pháp y tế được sử dụng trong xử trí chuyển dạ thất bại, khi cổ tử cung đã mở (thường từ 4-5 cm trở lên), ngôi thai thuận, không có dấu hiệu nhiễm trùng nhưng chuyển dạ không tiến triển hoặc cơn co tử cung chưa đủ mạnh. Bấm ối giúp kích thích cơn co tử cung, giảm sự cản trở của nước ối tạo điều kiện cho cổ tử cung mở rộng hơn.

Sử dụng thuốc giảm đau và hỗ trợ tâm lý: trong trường hợp người mẹ cảm thấy mệt mỏi hoặc lo lắng, việc sử dụng thuốc giảm đau hoặc các biện pháp hỗ trợ tinh thần (như động viên, cung cấp thông tin) có thể giúp mẹ thoải mái hơn, cải thiện quá trình chuyển dạ.

Phẫu thuật lấy thai: khi chuyển dạ không tiến triển dù đã áp dụng các biện pháp can thiệp hoặc tình trạng của mẹ, thai nhi có dấu hiệu xấu đi, mổ lấy thai là một lựa chọn cuối cùng để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.

Trên đây là các thông tin cần thiết về khởi phát chuyển dạ thất bại. Để chẩn đoán và điều trị hiệu quả, bệnh nhân cần đến thăm khám tại cơ sở y tế uy tín, có bác sĩ chuyên khoa. Hệ thống phòng khám, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC với hệ thống trang thiết bị hiện đại và đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm luôn sẵn sàng hỗ trợ bệnh nhân. Để đặt lịch khám hoặc lịch xét nghiệm, bệnh nhân vui lòng gọi đến hotline 1900 56 56 56 của MEDLATEC để được hỗ trợ 24/7.