• Lão hóa da là một quá trình sinh lý tự nhiên của cơ thể, xảy ra do sự kết hợp giữa các yếu tố bên trong (nội sinh) và yếu tố bên ngoài (ngoại sinh). Quá trình này làm giảm dần khả năng tái tạo và phục hồi của làn da, dẫn đến các dấu hiệu như nếp nhăn, da chảy xệ, khô sạm, xuất hiện nám, đồi mồi, lỗ chân lông to, mất độ đàn hồi.
•  Lão hóa da không chỉ gây ảnh hưởng đến ngoại hình mà còn có thể ảnh hưởng đến tâm lý, khiến nhiều người trở nên tự ti, lo lắng, mất đi sự tự tin trong giao tiếp và cuộc sống hàng ngày.
• Theo nghiên cứu, quá trình lão hóa da bắt đầu từ tuổi 25–30, khi lượng collagen và elastin trong cơ thể giảm dần, tốc độ sản xuất tế bào mới chậm lại, đồng thời các tác nhân từ môi trường bên ngoài như tia cực tím, ô nhiễm, chế độ sinh hoạt không khoa học cũng góp phần thúc đẩy quá trình lão hóa diễn ra nhanh hơn.
• Việc hiểu đúng về lão hóa da, các yếu tố tác động và cách chăm sóc phù hợp sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ làn da, làm chậm quá trình lão hóa, duy trì làn da khỏe mạnh và tươi trẻ lâu dài.

Biểu hiện da bị lão hóa ở vùng trán, mắt, má và môi

Quá trình lão hóa da xảy ra do hai nhóm nguyên nhân chính:

• Nguyên nhân nội sinh (bên trong):

• Suy giảm collagen, elastin: Từ tuổi 25, mỗi năm lượng collagen giảm khoảng 1%, dẫn đến sự suy giảm độ đàn hồi và săn chắc của da. Elastin cũng giảm, khiến da trở nên lỏng lẻo, dễ chảy xệ.
• Gốc tự do: Gốc tự do được sinh ra trong quá trình chuyển hóa của cơ thể có khả năng gây tổn thương các tế bào da, làm đứt gãy sợi collagen, elastin, thúc đẩy quá trình lão hóa.
• Telomere ngắn dần: Telomere là phần cuối của nhiễm sắc thể, giúp bảo vệ DNA. Theo thời gian, telomere ngắn lại dẫn đến sự lão hóa tế bào và giảm khả năng tái tạo tế bào mới.
• Suy giảm nội tiết tố: Đặc biệt là estrogen ở nữ giới, khi nội tiết tố suy giảm sẽ làm giảm độ ẩm, độ dày của da, khiến da khô hơn, dễ xuất hiện nếp nhăn và giảm khả năng phục hồi.

• Nguyên nhân ngoại sinh (bên ngoài):

• Tác động của tia cực tím (UV): Là nguyên nhân hàng đầu gây lão hóa da sớm (photoaging), phá hủy collagen, elastin, gây rối loạn sắc tố da, nám, tàn nhang.
• Ô nhiễm môi trường: Khói bụi, hóa chất, ô nhiễm không khí làm tăng gốc tự do, thúc đẩy quá trình lão hóa da.
• Chế độ sinh hoạt không lành mạnh: Thức khuya, stress kéo dài, hút thuốc lá, rượu bia, ăn uống thiếu chất, ăn nhiều đường, dầu mỡ đều thúc đẩy lão hóa da.
• Chăm sóc da sai cách: Không tẩy trang, rửa mặt không đúng cách, lạm dụng mỹ phẩm, không sử dụng kem chống nắng khiến da dễ bị tổn thương, nhanh lão hóa.

Chăm sóc da không đúng cách khiến da bị lão hóa

Biểu hiện lão hóa da xuất hiện rõ rệt nhất ở những vùng thường xuyên tiếp xúc ánh nắng như mặt, cổ, tay:

• Nếp nhăn: Xuất hiện ở vùng khóe mắt, trán, rãnh mũi má, khóe miệng, cằm.
• Da khô, sạm màu, thô ráp: Da mất độ ẩm, dễ bong tróc, thiếu sức sống.
• Da chảy xệ: Da mất độ đàn hồi, săn chắc, dễ chảy xệ, xuất hiện má chảy, cằm xệ.
• Rối loạn sắc tố: Xuất hiện nám, tàn nhang, đồi mồi, đốm trắng nhỏ ở tay, chân.
• Lỗ chân lông to: Da giảm độ săn chắc, lỗ chân lông giãn rộng.
• Giãn mạch dưới da, dễ bầm tím: Do thành mạch yếu, dễ vỡ.
• Da nhạy cảm, dễ kích ứng.

Quy trình chăm sóc da chống lão hóa đúng cách

Các bước chăm sóc da chống lão hóa

• Bước 1: làm sạch

• Rửa mặt ngày 2 lần bằng sữa rửa mặt là đủ. Nếu da quá dầu có thể thêm một lần nữa vào buổi trưa. Rửa mặt bằng sữa rửa mặt quá nhiều lần trong ngày làm da dễ tổn thương. Để sạch hơn có thể dùng tẩy trang trước bước rửa mặt. Tuy nhiên, nếu có sữa rửa mặt tốt, bước tẩy trang buổi sáng không giúp ích thêm nhiều.

• Bước 2: toner

• Toner giúp sạch sâu hơn, cân bằng pH. Toner cũng cần vài phút để thấm vào da, đợi một chút trước khi chuyển sang bước tiếp theo.

• Bước 3: essence
• Bước 4: serum 

• Serum có nhiều loại khác nhau tùy vào mục đích: serum vitamin C, serum HA, serum niacinamide (B3), serum b5... Khi bôi nhiều serum cùng lúc nên tuân thủ theo nguyên tắc: pH thấp, lỏng bôi trước. Chỉ cần vài giọt serum (3 - 5 giọt) để bôi hết mặt. Bạn có thể “vỗ vỗ” nhẹ vào mặt để serum thấm nhanh hơn. Serum cần vài phút để thấm hết, nên chờ một chút trước khi sang bước tiếp.

• Bước 5: dưỡng ẩm 

• Nên chọn dưỡng ẩm nhẹ (gel, lotion hoặc kem nhẹ). Nếu da dầu có thể chỉ cần dùng toner dưỡng ẩm, serum dưỡng ẩm để thay thế kem dưỡng ban ngày.
• Có thể bôi dưỡng ẩm phối hợp với chống nắng để tạo hiệu quả kép.

• Bước 6: kem mắt
• Bước 7: chống nắng (cho ban ngày)

• Chú ý bôi đủ lượng chống nắng lúc ban đầu 

• Bước 8: trang điểm ( cho ban ngày)

• Có thể chống lại tình trạng lão hóa da bằng 4 quy tắc khi bôi mỹ phẩm

• Quy tắc 1: Bước làm sạch trước tiên tẩy trang rửa mặt. Mặt nạ rửa có tác dụng làm sạch nên sử dụng trước serum trong khi mặt nạ tầm để dưỡng ẩm sau serum.
• Quy tắc 2: Sản phẩm nào nhẹ hơn thì bôi trước do mỹ phẩm nhẹ thì hấp thu qua da nhanh hơn. Theo nguyên tắc này thứ tự các bước chăm sóc da như sau: toner, essence, serum, ampoule, kem dưỡng ẩm... Nếu kem mắt nặng hơn (hay nhờn hơn) dưỡng ấm thì bôi kem dưỡng trước. Nếu sử dụng 2 loại serum cùng lúc thì loại nào nhẹ hơn bôi trước. 
• Quy tắc 3: Mỹ phẩm hay thuốc nào có độ pH thấp thì bôi trước. pH của BHA thường thấp hơn AHA, vitamin C nên BHA bôi trước. pH vitamin C thấp hơn niacinamide nên serum vitamin C bôi trước serum niacinamide.
• Quy tắc 4: Sản phẩm ưa nước bôi cùng ưa nước, thân dầu bôi cùng sản phẩm ưa dầu. Nguyên tắc này để đảm bảo thuốc bôi không bị vón cục khi bôi gần nhau.

Chăm sóc da chống lão hóa

• Lão hoá là do kết hợp yếu tố nội sinh và ngoại sinh, trong đó môi trường sống, đặc biệt là ánh nắng đóng vai trò quan trọng.
• Làn da lão hoá biểu hiện bằng các nếp nhăn, vết đồi mồi, đốm trắng nhỏ trên da…
• Kiên trì 3 bước chăm da cơ bản: rửa mặt, dưỡng ẩm, chống nắng sẽ giúp chậm quá trình lão hoá. Uống đủ nước, ngủ đủ, ăn uống khoa học giúp da trẻ lâu hơn.
• Bôi retinoids, vitamin C, yếu tố tăng trưởng sớm vừa có tác dụng điều trị và dự phòng lão hoá. - Có nhiều phương pháp trẻ hoá, mỗi biện pháp đều có ưu nhược điểm riêng.

• Khám lâm sàng:
  Bác sĩ sẽ quan sát các dấu hiệu lâm sàng trên da như nếp nhăn, sắc tố, độ đàn hồi, độ ẩm, mức độ chảy xệ để đánh giá mức độ lão hóa.

• Soi da (Skin Analysis):
  Dùng các thiết bị hiện đại để đo độ ẩm, độ đàn hồi, mật độ collagen, tình trạng sắc tố, độ dày của da để đánh giá chi tiết.

• Đánh giá yếu tố nguy cơ:
  Hỏi về thói quen sinh hoạt, chế độ ăn uống, tình trạng sức khỏe, nội tiết tố, tiền sử bệnh lý, mức độ tiếp xúc ánh nắng.

Việc chẩn đoán chính xác giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp với từng tình trạng và mức độ lão hóa da.

a) Chăm sóc da cơ bản tại nhà

3 bước chống lão hóa nền tảng: Rửa mặt – Dưỡng ẩm – Chống nắng

• Rửa mặt: Ngày 2 lần với sữa rửa mặt dịu nhẹ, phù hợp loại da, giúp làm sạch bụi bẩn, bã nhờn, tránh bít tắc lỗ chân lông.
• Dưỡng ẩm: Bôi kem dưỡng ẩm ngay sau rửa mặt giúp duy trì độ ẩm, phục hồi hàng rào bảo vệ da.
• Chống nắng: Bôi kem chống nắng SPF 30+ hàng ngày, kể cả khi trời râm mát hoặc ngồi trong văn phòng.

 b) Lối sống lành mạnh

• Uống đủ nước: 2–2,5 lít nước mỗi ngày.
• Chế độ ăn uống khoa học: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu chất chống oxy hóa (trà xanh, bơ, dầu oliu, cá hồi).
• Tập thể dục đều đặn: Giúp tuần hoàn máu, cung cấp oxy cho tế bào da.
• Ngủ đủ giấc (7–8 tiếng/ngày): Giúp da phục hồi, sản sinh collagen.
• Hạn chế stress, tránh thức khuya.

 c) Hoạt chất chống lão hóa

• Retinoids (Retinol, Tretinoin): Giúp tăng sản sinh collagen, làm giảm nếp nhăn.
• Vitamin C: Chống oxy hóa, làm sáng da, kích thích sản xuất collagen.
• Vitamin E, Vitamin B3 (Niacinamide): Giúp cải thiện độ đàn hồi, dưỡng ẩm, chống lão hóa.
• AHA/BHA: Loại bỏ tế bào chết, tái tạo da, hỗ trợ giảm sạm nám.
• Hyaluronic Acid (HA): Cấp ẩm, giúp da căng bóng, đàn hồi hơn.
• Peptide: Hỗ trợ sản sinh collagen, giảm nếp nhăn.

 d) Các phương pháp trẻ hóa da tại phòng khám

• Peel da hóa học: Sử dụng AHA, BHA, TCA giúp loại bỏ tế bào chết, kích thích tái tạo da.
• Laser trẻ hóa da: Kích thích tăng sinh collagen, cải thiện sắc tố.
• Tiêm Botox: Giúp giảm nếp nhăn động (trán, khóe mắt).
• Filler: Làm đầy nếp nhăn, rãnh sâu, cải thiện tình trạng da chảy xệ.
• PRP (huyết tương giàu tiểu cầu): Sử dụng máu tự thân để kích thích tái tạo da.
• Mesotherapy: Tiêm trực tiếp HA, vitamin, peptide vào da giúp cấp ẩm, trẻ hóa da, hiệu quả duy trì 2 - 4 tuần.
• RF, HIFU, căng chỉ collagen: Giúp nâng cơ, săn chắc da, cải thiện nếp nhăn.
• Phẫu thuật thẩm mỹ: Áp dụng với trường hợp da chảy xệ nhiều, không đáp ứng phương pháp khác.

 e) Viên uống hỗ trợ chống lão hóa

• Collagen thuỷ phân (collagen peptide), với liều 2.5g – 5g/ngày cần uống 4 – 8 tuần để đạt hiệu quả tốt nhất.
• Viên uống cấp nước chứa HA cũng có nhiều bằng chứng giúp giảm nhăn, làm da mềm hơn.
• Thuốc cân bằng nội tiết: phytoestrogens là loại oestrogen có nguồn gốc từ thực vật, trong đó isoflavones (có trong đậu nành) hay được sử dụng nhất.
• Bổ sung chất chống oxy hóa: vitamin A, vitamin E, vitamin C, glutathione, coenzyme Q10, poly leucotomos, selen, đồng, kẽm...
• Trong chống lão hoá, các loại thuốc uống chỉ có tác dụng bổ trợ vì hiệu quả thấp. Trong các thuốc uống thì collagen thuỷ phân và viên uống chứa HA có nhiều bằng chứng khoa học nhất giúp giảm nhăn, chống mất nước