Chức năng của tuyến vú

Tuyến vú là một cơ quan nằm ở vùng ngực, đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất và tiết sữa sau khi sinh con ở phụ nữ. Tuyến vú có ở cả nam và nữ từ khi sinh ra, nhưng chỉ ở nữ giới, tuyến vú mới phát triển đầy đủ trong giai đoạn dậy thì nhờ sự kích thích của hormone estrogen và progesterone. Tuyến vú không chỉ có chức năng sinh học mà còn mang ý nghĩa quan trọng trong thẩm mỹ và đời sống tinh thần của phụ nữ.

Loạn sản vú lành tính là gì?

Loạn sản vú lành tính, hay còn được biết đến với các tên gọi như bệnh sợi bọc tuyến vú, viêm nang tuyến vú mạn tính, hoặc thay đổi sợi bọc tuyến vú, là một trong những tình trạng lành tính khá phổ biến ở phụ nữ. Tỷ lệ mắc loạn sản vú lành tính đứng thứ hai chỉ sau u sợi tuyến vú, cho thấy đây là một tình trạng rất thường gặp ở nữ giới, đặc biệt là trong độ tuổi sinh sản. Mặc dù không phải là ung thư, loạn sản vú lành tính vẫn có thể gây ra nhiều bất tiện và lo lắng cho người bệnh, bởi vì các triệu chứng của nó khá đa dạng và có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày của phụ nữ.

Loạn sản vú lành tính biểu hiện qua nhiều hình thức khác nhau. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể thấy các khối u hoặc nốt cứng trong vú, đôi khi có thể gây cảm giác đau nhức, đặc biệt là trước hoặc trong kỳ kinh nguyệt. Những thay đổi này xảy ra chủ yếu là do sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể, đặc biệt là sự mất cân bằng giữa estrogen và progesterone, có thể dẫn đến sự phát triển bất thường của mô vú.

Tuy loạn sản vú là tình trạng lành tính, nhưng việc xác định đúng tình trạng này là vô cùng quan trọng để có thể quản lý và điều trị kịp thời. Do đó, việc sử dụng các phương pháp chẩn đoán chuyên sâu như siêu âm, nhũ ảnh (chụp X-quang vú) và cộng hưởng từ vú (MRI) là cần thiết. Những phương pháp này giúp bác sĩ đánh giá sự thay đổi trong cấu trúc của vú, xác định các khối u, và phân biệt giữa các tổn thương lành tính và các vấn đề nghi ngờ liên quan đến ung thư vú. Nhờ vào các kỹ thuật chẩn đoán hiện đại, quá trình phát hiện và theo dõi tình trạng loạn sản vú trở nên dễ dàng và chính xác hơn, giúp giảm bớt những lo ngại cho phụ nữ khi gặp phải tình trạng này.

Nguyên nhân chính xác của loạn sản vú lành tính chưa được xác định rõ ràng, nhưng nghiên cứu cho thấy tình trạng này có liên quan đến sự thay đổi nội tiết tố, đặc biệt là sự mất cân bằng giữa estrogen và progesterone. Loạn sản vú thường xuất hiện ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, đặc biệt là từ 30 đến 45 tuổi, và rất ít gặp ở phụ nữ sau mãn kinh.

Các yếu tố có thể góp phần vào việc gây ra loạn sản vú lành tính bao gồm:

• Mất cân bằng nội tiết tố: Estrogen là một hormone quan trọng đối với sự phát triển của tuyến vú, nếu tăng lên quá mức mà không có sự cân bằng với progesterone có thể dẫn đến tình trạng loạn sản vú. Những phụ nữ có rối loạn phóng noãn hay suy hoàng thể có thể gặp phải tình trạng này.
• Tăng prolactin: Nồng độ prolactin quá cao do tuyến yên gây ra cũng có thể góp phần vào sự phát triển của loạn sản vú.
• Các yếu tố khác: Sử dụng một số loại thuốc, suy giáp, hay các tình trạng sức khỏe liên quan đến tuyến giáp cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của loạn sản vú.

Mất cân bằng giữa estrogen và progesteron là một nguyên nhân gây loạn sản vú

• Loạn sản vú lành tính có thể có nhiều triệu chứng khác nhau, những triệu chứng này có thể thay đổi theo chu kỳ kinh nguyệt và thường xuất hiện vào những thời điểm nhất định trong tháng, đặc biệt là trong khoảng thời gian gần kỳ kinh nguyệt. Vì vậy, phụ nữ mắc phải tình trạng này có thể cảm thấy các triệu chứng thay đổi theo từng giai đoạn, gây khó chịu và lo lắng.
• Một trong những triệu chứng điển hình nhất của loạn sản vú là đau vú. Đau vú thường xuyên xảy ra và có sự liên quan rõ rệt đến chu kỳ kinh nguyệt. Cơn đau xuất hiện do sự tăng sinh của mô tuyến vú dưới sự tác động của các hormone estrogen và progesterone. Estrogen có ảnh hưởng trực tiếp đến các ống tuyến trong vú, trong khi progesterone tác động đến mô liên kết của tuyến vú.
• Ngoài đau vú, một triệu chứng khác của loạn sản vú là tiết dịch núm vú, dịch tiết từ núm vú thường có màu xanh hoặc nâu và không có máu. Dịch tiết có thể ở một hoặc cả hai vú, và thường không phải là dấu hiệu của ung thư. Tuy nhiên khi gặp phải triệu chứng này cần thăm khám để xác định nguyên nhân và loại trừ những bệnh lý nghiêm trọng hơn.
• Khối u trong vú là một triệu chứng thường gặp khác của loạn sản vú. Khi tự kiểm tra vú, phụ nữ có thể sờ thấy các khối u nhỏ, đôi khi có thể đau hoặc không đau. Các khối u này có thể thay đổi kích thước, xuất hiện sau đó biến mất và có thể di chuyển dưới da khi sờ nắn. Những khối u này có thể xuất hiện ở một hoặc cả hai vú và có sự thay đổi rõ rệt trong suốt chu kỳ kinh nguyệt, đặc biệt là khi nồng độ hormone thay đổi.
• Một yếu tố khác cũng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của loạn sản vú là các thức uống chứa caffeine. Một số phụ nữ nhận thấy khi uống cà phê hoặc các đồ uống có caffeine khác, triệu chứng loạn sản vú trở nên nặng nề hơn.

Đau vú, đặc biệt đau theo chu kì là triệu chứng thường gặp trong loạn sản vú lành tính

Để xác định chính xác loạn sản vú lành tính, bên cạnh thăm khám và hỏi các triệu chứng lâm sàng, bác sĩ có thể sử dụng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh, bao gồm siêu âm vú, chụp nhũ ảnh và cộng hưởng từ (MRI). Các phương pháp này sẽ giúp phân loại tổn thương vú, xác định mức độ nghiêm trọng của tình trạng này, và loại trừ khả năng ung thư vú.

• Siêu âm vú: Siêu âm giúp xác định sự hiện diện của các khối u nang hoặc đa nang trong vú. Mô tuyến vú có thể phản âm mạnh, đồng nhất hoặc không đồng nhất tùy thuộc vào mức độ tổn thương.
• Chụp nhũ ảnh (Mammography): Nhũ ảnh có thể giúp phát hiện các vùng rối loạn cấu trúc trong vú, như nốt hoặc khối u. Cũng giống như siêu âm, nhũ ảnh giúp phân loại tổn thương vú theo hệ thống ACR BI-RADS (từ BI-RADS 2 là lành tính đến BI-RADS 5 là nghi ngờ ác tính).
• Chụp cộng hưởng từ (MRI) vú: MRI rất hữu ích trong các trường hợp mô vú đặc, khi mà các tổn thương không rõ ràng qua nhũ ảnh. Đây là phương pháp giúp phát hiện tổn thương khó phân biệt do tăng sản mô đệm sợi.
• Sinh thiết vú: Sinh thiết là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất để xác định tình trạng mô vú, đặc biệt khi có dấu hiệu nghi ngờ về ung thư.

Chụp nhũ ảnh là một phương tiện giúp tầm soát và chẩn đoán các tổn thương ở vú

Loạn sản vú lành tính là một tình trạng phổ biến ở phụ nữ, thường không cần điều trị nếu không có triệu chứng và không ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bệnh nhân. Những trường hợp này có thể chỉ cần theo dõi và kiểm tra định kỳ để đảm bảo bệnh không tiến triển đến các mức độ cao hơn.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, loạn sản vú lành tính có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hoặc ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Các triệu chứng như đau vú kéo dài, tiết dịch núm vú, hoặc các khối u lớn có thể khiến người bệnh cảm thấy khó chịu, lo lắng và ảnh hưởng đến tinh thần, tâm lý. Khi đó việc điều trị là cần thiết để giảm bớt sự khó chịu và ngăn ngừa các biến chứng tiềm ẩn.

Phương pháp điều trị được áp dụng sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và phân loại tổn thương theo BI-RADS

Phân loại theo ACR : BI-RADS 1 đến 3

Không có triệu chứng: Theo dõi định kỳ, khám mỗi 3-6 tháng.

Nang to, đau: Chọc hút nang và giải áp.

Đau vú:

• Tư vấn và hỗ trợ giảm stress.
• Giảm cân nếu có thừa cân.
• Hạn chế các chất chứa methylxanthine như trà, cà phê, chocolate, thuốc lá.
• Bổ sung vitamin A, E, C, canxi, và magnesium.
• Sử dụng thuốc giảm đau như acetaminophen hoặc NSAIDs.
• Điều trị nội tiết (nếu cần).

Phân loại theo ACR: BI-RADS 4 đến 5

Sinh thiết.

Xác định chẩn đoán qua giải phẫu bệnh lý .

Sinh thiết vú được chỉ định khi có nghi ngờ nguy cơ ác tính

Tiên lượng và nguy cơ ung thư vú

Loạn sản vú lành tính có thể tăng nguy cơ ung thư vú trong một số trường hợp nhất định. Các yếu tố mô học sẽ tiên đoán mức độ nguy cơ ung thư như sau:

• Hóa sợi mô đệm đơn thuần: Nguy cơ ung thư vú là rất thấp, chỉ khoảng 0,8%.
• Tăng sản ống tuyến và tiểu thùy điển hình: Nguy cơ ung thư vú có thể tăng lên, với tần suất khoảng 2,4%.
• Tăng sản không điển hình: Nguy cơ ung thư vú có thể lên đến 5% đối với phụ nữ bình thường, và lên tới 11% đối với phụ nữ có yếu tố nguy cơ cao.

Dù loạn sản vú lành tính không phải là ung thư, nhưng vẫn cần phải theo dõi định kì chặt chẽ và điều trị kịp thời để đảm bảo sức khỏe lâu dài. Tất cả phụ nữ cần được tư vấn và chăm sóc sức khỏe định kỳ để có thể phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, giảm thiểu nguy cơ mắc phải các bệnh lý nghiêm trọng.