Giải phẫu học tử cung

Tử cung (hay còn gọi là dạ con) là một cơ quan sinh dục có hình cái phếu ngược trong hệ thống cơ quan sinh sản của nữ giới, vị trí của tử cung nằm giữa bàng quang và trực tràng. Tử cung có chức năng nuôi dưỡng và chứa trứng đã thụ tinh cho đến khi phát triển thành bào thai, và nuôi dưỡng thai trong suốt thai kỳ cho đến khi sinh.

Tử cung có chiều dài từ 6 đến 8 cm,độ dày thành tử cung khoảng 2 đến 3 cm .Tử cung có 4 phần chính: phần đáy tử cung nằm ở phía trên, bờ cong rộng và nôi với ống dẫn trứng ở hai đầu; phần thân tử cung phần chính của tử cung, bắt đầu ngay dưới chỗ nối của ống dẫn trứng vào đáy tử cung và kéo dài xuống dưới cho đến khi thành tử cung và khoang tử cung bắt đầu thu hẹp lại; phần eo là phần cổ phễu thấp, hẹp; và phần thấp nhất là vùng cổ tử cung, mở rộng xuống từ eo đất cho đến khi nó mở vào âm đạo . Khoang tử cung mở nối thông với khoang âm đạo tạo  thành một hình ống hay được gọi là ống sinh.

Tử cung có chiều dài từ 6 đến 8 cm,độ dày thành tử cung khoảng 2 đến 3 cm

Thành tử cung được cấu tạo từ ba lớp mô cơ. Các sợi cơ chạy đan chéo vào nhau giữa các mô liên kết của mạch máu, sợi đàn hồi và sợi collagen . Thành tử cung phát triển rộng và trở nên đàn hồi hơn khi thai phát triển bên trong tử cung. Sau khi sinh từ 6 đến 8 tuần, kích thước tử cung trở lại bình thường.

Tử cung của trẻ em nữ khi còn nhỏ thường bé và phát triển nhanh chóng về kích thước và hình dạng khi đến tuổi dậy thì. Sau thời kỳ mãn kinh, suy giảm hoạt động buồng trứng , kích thước tử cung trở nên nhỏ hơn. Từ đây , một số bất thường có thể ảnh hưởng đến tử cung bao gồm nhiễm trùng; Các khối u như: polyp tử cung, u xơ tử cung,…; sa sinh dục,…

Tổng quan về polyp tử cung

Polyp tử cung là những khối u phát triển quá mức từ những lớp cơ ở thành trong của tử cung hoặc Do sự phát triển quá mức của các tế bào trong nội mạc tử cung dẫn đến hình thành các polyp nội mạc tử cung. Polyp thường là những khối u lành tính, nhưng cũng có một số trường hợp có thể phát triển thành ung thư.

Kích thước của polyp tử cung rất đa dạng từ vài mm đến vài cm .Chân polyp có thể là một đế lớn hoặc một cuống mỏng.

Số lượng có thể có một hoặc nhiều polyp trong tử cung. Những khối polyp có thể  nằm trong tử cung , nhưng cũng có khi khối polip phát triển qua ống cổ tử cung vào khoang âm đạo, gọi là polyp cổ tử cung, polyp thành âm đạo. Hay gặp polyp tử cung ở phụ nữ tiền mãn kinh hoặc đã mãn kinh, nhiều trường hợp  phụ nữ trong độ tuổi sinh sản cũng bị polyp tử cung.

Nguyên nhân chính xác gây ra polyp tử cung đến nay vẫn chưa được xác định rõ, nhưng các chuyên gia trong ngành cho rằng sự rối loạn nồng độ hormone Estrogen có thể là một yếu tố. Estrogen đóng vai trò làm dày lớp nội mạc tử cung trong mỗi chu kỳ kinh, nếu lớp nội mạc dày lên bất thường cũng dẫn đến hình thành polyp tử cung.

Ngoài ra, có một số yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành polyp tử cung như:

- Phụ nữ đang tiền mãn kinh hoặc mãn kinh.

Phụ nữ đang tiền mãn kinh hoặc mãn kinh

- Phụ nữ bị huyết áp cao (tăng huyết áp).

- Phụ nữ béo phì

- Phụ nữ đang dùng tamoxifen, một liệu pháp trong điều trị ung thư vú.

Các dấu hiệu và triệu chứng của polyp tử cung bao gồm:

- Ra máu kinh nguyệt không đều, lúc ra lúc không hoặc ra máu kéo dài (gọi là rong kinh - rong huyết).

- Ra máu giữa chu kỳ kinh nguyệt.

- Máu kinh ra quá nhiều.

Máu kinh ra quá nhiều có thể là triệu chứng của polyp tử cung

- Chảy máu âm đạo sau khi mãn kinh.

- Vô sinh.

Tuy nhiên cũng có một số phụ nữ chỉ ra rất ít máu (vài giọt ) hoặc có những người thì không có triệu chứng gì chỉ được phát hiện tình cờ khi đi khám phụ khoa hoặc khám vì vô sinh - muộn con.

Nếu chị em phụ nữ có bất kỳ các dấu hiệu như trên, cần đến khám bác sỹ chuyên khoa để được phát hiện sớm polyp tử cung và có phương pháp điều trị phù hợp nhất.

- Vô sinh: khi khối polyp nằm trong buồng tử cung hoặc cổ tử cung sẽ cản trở việc di chuyển của tinh trùng thâm nhập vào sâu bên trong tử cung, lên vòi trứng để thụ tinh với trứng. Hoặc  nếu trứng được thụ tinh sẽ khó khăn trong việc làm tổ tại buồng tử cung.

Khi khối polyp nằm trong buồng tử cung hoặc cổ tử cung dễ gây vô sinh

- Ung thư (polyp tiền ung thư): Polyp tử cung phần đa là những khối u lành tính. Nhưng có thể một vài trường hợp, polyp chuyển thành ác tính. Do đó, phụ nữ cần phải định kỳ thăm khám để theo dõi sự phát triển của polyp.

Hiện tại, chưa có phương pháp phòng ngừa nào có hiệu quả. Điều quan trọng là phụ nữ nên thăm khám phụ khoa định kỳ. Đặc biệt là đối với những phụ nữ có những yếu tố nguy cơ cao như: béo phì, huyết áp cao hoặc dùng tamoxifen để điều trị ung thư vú có thể làm tăng khả năng phát triển polyp. 

Điều quan trọng là phụ nữ nên thăm khám phụ khoa định kỳ

Polyp tử cung cũng có thể tái phát  sau khi điều trị và có thể cần điều trị bổ sung.

Để chẩn đoán polyp tử cung bác sĩ sẽ hỏi bạn về tiền sử kinh nguyệt, bao gồm: thời gian kinh nguyệt của kéo dài bao lâu và tần suất có kinh nguyệt, các triệu chứng bất thường xảy ra trong chu kỳ kinh chẳng hạn như ra máu quá nhiều trong những ngày có kinh nguyệt hoặc ra máu giữa các kỳ kinh. Ngoài ra, bác sỹ cũng sẽ hỏi bạn có gặp khó khăn gì trong việc mang thai hay không.

Bác sỹ sẽ thực hiện thăm khám phụ khoa để kiểm tra những thay đổi bất thường ở đường sinh dục của bạn, phát hiện polyp cổ tử cung hay polyp âm đạo. Và có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm kiểm tra phục vụ cho việc chẩn đoán và điều trị như: soi dịch âm đạo kiểm tra viêm nhiễm đường sinh dục, xét nghiệm sàng lọc tế bào ung thư cổ tử cung, HPV,…

Các phương pháp thăm dò được sử dung để chẩn đoán polyp tử cung:

- Siêu âm qua ngả âm đạo; bác sỹ sử dụng một thiết bị cầm tay, mỏng được gọi là đầu dò siêu âm được đưa vào trong âm đạo của bạn, thiết bị đó sẽ phát ra sóng âm thanh và thu về những hình ảnh ở nhiều mặt cắt về tử cung, bao gồm cả buồng trứng 2 bên. Bác sĩ có thể xác định được đó là các khối u ở tử cung hay là khối u phát triển từ vùng mô nội mạc tử cung bị dày lên bất thường.

- Siêu âm bơm nước buồng tử cung: đây là một thủ thuật liên quan có thể được thực hiện sau khi siêu âm qua ngã âm đạo, cần phân biệt giữa polyp và những khối bất thường nằm ngay trong buồng tử cung như- nhân xơ tử cung. Một lượng nước muối sinh lý  được đưa vào tử cung thông qua một ống thông mỏng gọi là catheter. Chất lỏng làm cho buồng tử cung mở rộng, kết hợp với siêu âm qua ngả âm đạo cung cấp hình ảnh rõ ràng hơn về bất kỳ sự phát triển nào trong buồng tử cung trong quá trình siêu âm.

- Nội soi buồng tử cung: phương pháp này được sử dụng vừa để chẩn đoán vừa là phương pháp điều trị polyp tử cung. 

Nội soi buồng tử cung được sử dụng vừa để chẩn đoán vừa là phương pháp điều trị polyp tử cung. 

Trong thủ thuật này, bác sĩ sẽ đưa một ống dài, mỏng có gắn kính viễn vọng chiếu sáng (hysteroscope) qua âm đạo và cổ tử cung vào buồng tử cung. Ống soi tử cung giúp bác sĩ kiểm tra được hình thái bên trong tử cung. Nội soi buồng tử cung là phương tiện hữu ích trong phẫu thuật cắt bỏ polyp tử cung.

- Sinh thiết nội mạc tử cung: Đây là một thủ thuật, bác sỹ có thể sử dụng một ống thông hút bên trong buồng tử cung để thu thập các mảnh nội mạc trong buồng tử cung để gửi giải phẫu bệnh để xem có bất thường nào không. Kỹ thuật sinh thiết nội mạc tử cung có thể chẩn đoán được polyp tử cung, nhưng nhiều trường hợp kỹ thuật này lại bỏ sót polyp.

- Nạo buồng tử cung: được thực hiện trong phòng mổ, thủ thuật này có thể vừa chẩn đoán vừa điều trị polyp. Bác sĩ sử dụng một dụng cụ cầm tay bằng kim loại được gọi là thìa nạo để thu thập mảnh mô từ bên trong của tử cung. Dụng cụ nạo có một vòng nhỏ ở đầu cho phép bác sĩ nạo mô hoặc polyp. Mô hoặc polyp được cắt bỏ có thể được gửi đến phòng thí nghiệm để xét nghiệm nhằm xác định xem có tế bào ung thư hay không.

Có thể bác sỹ không cần điều trị cho bạn nếu polyp nhỏ và không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Việc cần làm của bạn, là theo dõi sự phát triển của polyp và các triệu chứng bất thường qua khám phụ khoa định kỳ.

Tuy nhiên, các polyp cần được điều trị nếu chúng gây chảy máu nhiều trong kỳ kinh nguyệt, hoặc nếu chúng bị nghi ngờ là tiền ung thư hoặc ung thư. Hoặc chúng gây ra các vấn đề trong thai kỳ, chẳng hạn như sảy thai hoặc dẫn đến vô sinh ở phụ nữ muốn mang thai. Nếu một polyp được phát hiện ở phụ nữ sau khi mãn kinh, nó nên được cắt bỏ.

Theo dõi sự phát triển của polyp và các triệu chứng bất thường qua khám phụ khoa định kỳ.

Các phương pháp điều trị bao gồm:

- Thuốc: Thuốc giúp điều chỉnh sự cân bằng nội tiết tố, chẳng hạn như progestin hoặc chất chủ vận hormone giải phóng gonadotropin, có thể được sử dụng như một phương pháp điều trị tạm thời. Điều trị bằng thuốc chỉ có tác dụng làm giảm các triệu chứng. Tuy nhiên, sau khi ngừng thuốc các triệu chứng có thể lại bị tái phát.

- Nội soi tử cung: Như đã trình bày ở trên, nội soi tử cung là phương páp vừa giúp chẩn đoán vừa cũng có thể được sử dụng như một phương pháp điều trị. Khi điều trị, bác sĩ sẽ đưa các dụng cụ phẫu thuật dưới sự chỉ đường của ống soi tử cung để cắt bỏ khối polyp.

- Nạo buồng tử cung: Thủ thuật này có thể được thực hiện đồng thời trong quá trình nội soi tử cung. Trong khi sử dụng ống soi tử cung để quan sát bên trong tử cung, bác sĩ sẽ dùng dụng cụ nạo chuyên dụng để nạo lớp niêm mạc và loại bỏ bất kỳ khối polyp nào. Các polyp được lấy ra được xét nghiệm giải phẫu bệnh để xác định xem chúng là lành tính hay ung thư. Kỹ thuật này có hiệu quả đối với các polyp nhỏ.

- Phẫu thuật cắt tử cung: chỉ được sử dụng nếu không thể cắt bỏ polyp gây ra biến chứng chảy máu mà áp dụng các phương pháp như- nội soi tử cung hoặc nạo buồng tử cung không hiệu quả hoặc nếu polyp là ung thư. Đây là một phẫu thuật lớn, nến bác sỹ sẽ cân nhắc rất kỳ và giải thích trước khi thực hiện.