Acid ascorbic, hay còn gọi là Vitamin C, là một loại vitamin hòa tan trong nước có vai trò quan trọng trong nhiều chức năng sinh lý của cơ thể. Đây là một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp bảo vệ tế bào khỏi sự tổn hại do gốc tự do, đồng thời tham gia vào các quá trình chuyển hóa của cơ thể như tổng hợp collagen, hấp thu sắt và duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh. Ngoài ra Vitamin C đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra collagen, carnitine, hormone và các axit amin. Chất dinh dưỡng này còn rất cần thiết cho sự khỏe mạnh của hệ xương và mạch máu, giúp vết thương nhanh lành và hỗ trợ quá trình phục hồi khi bị bỏng.

Vitamin C không thể tự sản xuất trong cơ thể, vì vậy, con người phải cung cấp vitamin này từ các nguồn thực phẩm hoặc bổ sung từ bên ngoài. Acid ascorbic có mặt chủ yếu trong các loại trái cây và rau củ tươi như cam, chanh, ớt chuông, dâu tây, và bông cải xanh.

Acid Ascorbic có nhiều trong các loại hoa quả như cam, chanh…

Thiếu vitamin C có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt là bệnh Scurvy. Để hiểu rõ hơn, chúng ta cần tìm hiểu nguyên nhân của tình trạng thiếu vitamin C và những đối tượng dễ bị thiếu hụt.

 Nguyên nhân thiếu Acid Ascorbic

• Chế độ ăn thiếu vitamin C: Một trong những nguyên nhân chính của việc thiếu vitamin C là chế độ ăn uống không đủ các thực phẩm giàu vitamin này. Những người có chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt hoặc tiêu thụ ít rau quả tươi có nguy cơ thiếu vitamin C cao. Nhất là trong các trường hợp có các bệnh lý như sốt, rối loạn tiêu hóa, cường giáp, phẫu thuật, bỏng…..khi đó nhu cầu vitamin C của cơ thể tăng cao nếu không được bổ sung đúng cách người bệnh sẽ bị thiếu vitamin C.
• Tiêu thụ rượu và thuốc lá thường xuyên: Những người hút thuốc hoặc uống rượu thường xuyên cũng có thể bị thiếu vitamin C do những thói quen này làm tăng sự oxy hóa trong cơ thể và giảm khả năng hấp thu vitamin C.

Những người hút thuốc hoặc uống rượu nhiều có thể bị thiếu Acid Ascorbic

• Bệnh lý liên quan đến rối loạn hấp thu: Các bệnh lý như rối loạn hấp thu hoặc bệnh tiêu hóa (như bệnh celiac hoặc bệnh Crohn) có thể cản trở khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng, trong đó bao gồm cả vitamin C từ thực phẩm.
• Mang thai và cho con bú: Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú cần một lượng vitamin C lớn hơn để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi và sản xuất sữa. Nếu không bổ sung đủ, họ có thể bị thiếu vitamin C.
• Lão hóa: Khi tuổi tác tăng lên, khả năng hấp thu và sử dụng vitamin C trong cơ thể có thể giảm, dẫn đến tình trạng thiếu hụt.

Thiếu vitamin C có thể gây ra một loạt các triệu chứng nhẹ đến nghiêm trọng, tùy thuộc vào mức độ thiếu hụt và thời gian kéo dài của tình trạng này.

Triệu chứng sớm

• Mệt mỏi: Một trong những triệu chứng ban đầu của thiếu vitamin C là cảm giác mệt mỏi và kiệt sức dù không làm việc quá sức. Ngoài ra người bệnh còn có thể thấy uể oải, cáu kỉnh, giảm cân, đau cơ mơ hồ.
• Vết thương lâu lành: Vitamin C có vai trò quan trọng trong quá trình lành vết thương. Khi thiếu vitamin C, các vết thương sẽ lâu lành và dễ bị nhiễm trùng hơn.
• Chảy máu nướu: Một triệu chứng phổ biến của thiếu vitamin C là chảy máu nướu và viêm nướu răng. Điều này có thể gây đau đớn và khó chịu khi ăn hoặc đánh răng.
• Vết bầm tím, xuất huyết dễ hình thành: Khi thiếu vitamin C, cơ thể sẽ không thể sản xuất collagen đầy đủ, dẫn đến các mạch máu dễ bị vỡ và hình thành vết bầm tím trên cơ thể.

Mệt mỏi có thể là triệu chứng của thiếu Acid Ascorbic

Triệu chứng nghiêm trọng

• Scurvy (Chứng thiếu vitamin C nặng): Khi tình trạng thiếu vitamin C kéo dài mà không được điều trị, có thể phát triển thành bệnh Scurvy, một bệnh lý nghiêm trọng gây ra các triệu chứng như mệt mỏi nặng, đau khớp, viêm loét lợi, mất răng, tóc xoăn, và chảy máu dưới da.
• Rối loạn chức năng miễn dịch của cơ thể: Vitamin C có vai trò quan trọng trong việc duy trì hệ thống miễn dịch. Thiếu vitamin C làm giảm khả năng chống lại các bệnh nhiễm trùng.
• Suy yếu cơ bắp và xương: Collagen là một thành phần có vai trò quan trọng trong cấu tạo của cơ bắp và xương, không thể được tổng hợp đầy đủ khi thiếu vitamin C, dẫn đến sự suy yếu của cơ bắp và xương.

• Người ăn chay hoặc ăn kiêng nghiêm ngặt: Những người ăn chay không bổ sung đủ vitamin C từ các sản phẩm động vật có thể gặp nguy cơ thiếu hụt nếu không bổ sung đủ từ thực vật.
• Người già: Khả năng hấp thu vitamin C của cơ thể giảm dần theo tuổi tác, vì vậy người cao tuổi thường dễ bị thiếu vitamin C.
• Người có thói quen hút thuốc lá và uống rượu: Thuốc lá và rượu có thể làm giảm sự hấp thu vitamin C và tăng nhu cầu của cơ thể đối với loại vitamin này.
• Phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú: Phụ nữ mang thai và cho con bú cần nhiều vitamin C hơn, vì vậy họ cần phải chú ý bổ sung đầy đủ lượng vitamin này.

Để ngăn ngừa thiếu vitamin C, bạn cần xây dựng một chế độ ăn uống cân đối và bổ sung đầy đủ các nhóm thực phẩm giàu vitamin này. Ngoài ra, nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao như người hút thuốc, phụ nữ mang thai hoặc người cao tuổi, bạn nên thảo luận với bác sĩ về việc bổ sung vitamin C trong khẩu phần ăn hàng ngày.

• Chẩn đoán thiếu vitamin C thường được thực hiện lâm sàng dựa vào các triệu chứng như thay đổi trên da hoặc nướu và các yếu tố nguy cơ liên quan. Việc xác định tình trạng này có thể được hỗ trợ bởi xét nghiệm. Một xét nghiệm phổ biến là tổng phân tích tế bào máu ngoại vi, thường phát hiện tình trạng thiếu máu. Các chỉ số về chảy máu, đông máu và thời gian prothrombin thường không thay đổi.
• Chụp X-quang xương có thể giúp xác định bệnh Scurvy (Scorbut) ở trẻ em, nhưng không có giá trị chẩn đoán đối với người lớn. Những thay đổi rõ rệt sẽ xuất hiện ở phần cuối của các xương dài, đặc biệt là ở vùng đầu gối. Trong giai đoạn sớm, hình ảnh teo có thể xuất hiện, với các bè xương bị mất khiến xương có hình ảnh mờ như tấm kính. Xương vỏ có thể bị mỏng đi, và đường sụn có thể có sự vôi hóa không đều (được gọi là đường trắng của Fraenkel) khi nhìn ở hành xương. Một vùng loãng hoặc vết nứt tuyến tính song song với đường vôi hóa có thể xuất hiện như một khuyết điểm tam giác ở mép ngoài của xương, nhưng dấu hiệu này có tính chất đặc trưng. Đầu xương có thể bị nén lại, và khi xuất huyết dưới màng xương, sự vôi hóa có thể làm cho màng xương phồng lên.
• Về xét nghiệm cận lâm sàng, việc đo nồng độ axit ascorbic trong máu có thể được thực hiện tại các cơ sở nghiên cứu, với mức bình thường dưới 0,6 mg/dL (dưới 34 mcmol/L). Mức thấp hơn 0,2 mg/dL (dưới 11 mcmol/L) là dấu hiệu của thiếu vitamin C. Việc đo nồng độ axit ascorbic trong lớp màng bạch cầu-tiểu cầu của máu ly tâm không phổ biến và chưa được chuẩn hóa. Ở người lớn, bệnh Scorbut cần được phân biệt với các bệnh lý như viêm khớp, các rối loạn xuất huyết, viêm nướu và tình trạng thiếu dinh dưỡng protein-năng lượng. Bệnh nang tóc sừng hóa với sự xung huyết hoặc xuất huyết cũng có thể gây nhầm lẫn. Các triệu chứng như chảy máu nướu, xuất huyết kết mạc, và các đốm xuất huyết hoặc bầm máu thường không đặc hiệu.

Cung cấp vitamin C qua chế độ ăn uống

Điều trị thiếu vitamin C đầu tiên và đơn giản nhất là tăng cường vitamin C thông qua chế độ ăn uống hàng ngày. Các thực phẩm giàu vitamin C bao gồm:

• Trái cây: Cam, quýt, bưởi, dâu tây, kiwi, mâm xôi, và đu đủ đều là những nguồn cung cấp vitamin C phong phú.
• Rau củ: Bông cải xanh, ớt chuông đỏ, cải bó xôi và khoai tây là những thực phẩm có hàm lượng vitamin C cao.
• Các loại quả mọng: Dâu tằm, quả việt quất và quả mâm xôi cũng là những nguồn giàu vitamin C.

Chế độ ăn có vai trò quan trọng trong điều trị thiếu Acid Ascorbic

Bổ sung Acid Ascorbic

Nếu bạn gặp khó khăn trong việc cung cấp đủ vitamin C qua chế độ ăn uống, bổ sung vitamin C qua các viên uống hoặc thực phẩm chức năng có thể là lựa chọn hợp lý. Tuy nhiên, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu sử dụng bất kỳ loại bổ sung nào để tránh sử dụng quá liều sẽ gây ra nhiễm độc vitamin C.

Điều trị các bệnh lý nền là nguyên nhân gây thiếu Acid Ascorbic

Trong trường hợp thiếu vitamin C là kết quả của các bệnh lý khác, việc điều trị những bệnh lý này là rất quan trọng. Chẳng hạn, nếu bệnh Crohn hoặc Celiac đang ảnh hưởng đến khả năng hấp thu vitamin C, bạn cần điều trị và kiểm soát các bệnh lý này để phục hồi sức khỏe.

Thiếu Acid Ascorbic (vitamin C) không chỉ gây ra các triệu chứng nhẹ như mệt mỏi và chảy máu nướu mà còn có thể dẫn đến những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như bệnh Scurvy. Việc bổ sung đủ vitamin C qua chế độ ăn uống là cách đơn giản và hiệu quả nhất để ngăn ngừa và điều trị tình trạng thiếu hụt vitamin này. Hãy đảm bảo rằng bạn đang cung cấp đủ vitamin C cho cơ thể thông qua các nguồn thực phẩm tự nhiên hoặc bổ sung từ các sản phẩm chức năng, để duy trì sức khỏe và năng lượng mỗi ngày.

Hy vọng bài viết này sẽ hữu ích cho bạn trong việc hiểu rõ hơn về vấn đề thiếu vitamin C và cách phòng ngừa, điều trị hiệu quả.

Tất cả các thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, để có thể hiểu rõ hơn và đánh giá chính xác xem bạn có bị thiếu acid ascorbic hay không, bạn nên đến các cơ sở y tế như Bệnh viện đa khoa MEDLATEC để được thăm khám, xét nghiệm và tư vấn đầy đủ, điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nặng không mong muốn. Liên hệ số điện thoại tổng đài của Hệ thống y tế MEDLATEC 1900 56 56 56 để đặt lịch khi bạn có nhu cầu nhé!