Khoáng chất chỉ chiếm 5% trong chế độ ăn uống thông thường của con người nhưng rất cần thiết cho sức khỏe và chức năng bình thường. Chúng thường được phân loại thành các nguyên tố đa lượng, nguyên tố vi lượng và nguyên tố vi lượng thiết yếu, tùy thuộc vào yêu cầu dinh dưỡng của chúng.

Selen (Se) là một yếu tố vi lượng thiết yếu có vai trò trong nhiều chức năng sinh học. Là một thành phần của selenoprotein, selen có vai trò cấu trúc và enzym, trong bối cảnh sau này được biết đến nhiều nhất như một chất chống oxy hóa và chất xúc tác để sản xuất hormone tuyến giáp hoạt động. Selen cần thiết cho hoạt động bình thường của hệ thống miễn dịch và dường như là một chất dinh dưỡng quan trọng trong việc chống lại sự phát triển của độc lực và ức chế sự tiến triển của HIV thành AIDS. Nó cần thiết cho khả năng di chuyển của tinh trùng và có thể làm giảm nguy cơ sẩy thai. Sự thiếu hụt có liên quan đến trạng thái tâm trạng bất lợi. Các phát hiện đã tương đương trong việc liên kết selen với nguy cơ bệnh tim mạch mặc dù các tình trạng khác liên quan đến căng thẳng oxy hóa và viêm đã cho thấy lợi ích của tình trạng selen cao hơn. Ăn nhiều selen có thể làm giảm nguy cơ ung thư. Các thử nghiệm lâm sàng lớn hiện đang được lên kế hoạch để xác nhận hoặc bác bỏ giả thuyết này.

Selen (Se) là một yếu tố vi lượng thiết yếu có vai trò trong nhiều chức năng sinh học

Trong bối cảnh những ảnh hưởng đến sức khỏe này, tình trạng selen thấp hoặc giảm dần ở một số nơi trên thế giới, đặc biệt là ở một số nước châu Âu, là nguyên nhân đáng lo ngại.

Ở động vật sống tự do và con người, selen chủ yếu ở dạng hai axit amin chứa selen: seleno-cysteine và seleno-methionine. Các dạng selen vô cơ được sử dụng trong các chất bổ sung. Hải sản, thận và gan, và thịt là những nguồn cung cấp selen dồi dào. Nước uống thường chứa rất ít selen. Hàm lượng selen trong ngũ cốc và hạt giống có thể thay đổi và phụ thuộc vào hàm lượng selen trong đất và hình thức mà selen có mặt. Do đó, sự thiếu hụt selen đã được xác định ở những nơi đáng chú ý trên thế giới do hàm lượng selen trong đất thấp, chẳng hạn như các vùng núi lửa. Đất chua và phức tạp, thường có sắt hoặc nhôm, cũng làm giảm sự hấp thụ selen của thực vật, như ở nhiều nơi ở Châu Âu.

Các bệnh thiếu hụt ở động vật đã được xác định từ những năm 1950 trên quy mô rộng rãi trong chăn nuôi ở các quốc gia, bao gồm cả Vương quốc Anh, có điều kiện thổ nhưỡng như vậy, ví dụ như suy giảm khả năng sinh sản, suy giảm tăng trưởng và bệnh cơ trắng, bệnh cơ tim chủ yếu ảnh hưởng đến cừu non và bê con.

Chế độ ăn uống của con người cũng dao động từ cao đến thấp tùy theo vùng địa lý. Các bệnh do thiếu selen ở người đã được ghi nhận ở một số vùng: bệnh Keshan, một bệnh cơ tim đặc hữu và bệnh Kashin-Beck, một bệnh viêm khớp biến dạng, lần đầu tiên được xác định ở một khu vực của Trung Quốc, nơi đất có hàm lượng selen cực kỳ thấp. Cả hai điều kiện này được cho là có các yếu tố đồng yếu tố gây bệnh khác..

Thiếu hụt selen nghiêm trọng có liên quan đến rối loạn chức năng cơ xương và bệnh cơ tim và cũng có thể gây rối loạn tâm trạng, suy giảm chức năng miễn dịch và móng tay bị trắng. Bệnh Keshan, một bệnh cơ tim lưu hành ảnh hưởng đến trẻ em và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ở các khu vực của Trung Quốc, có liên quan đến sự thiếu hụt selen. Sự phân bố theo địa lý của bệnh Keshan có liên quan đến chế độ ăn địa phương, gần như không có selen. Rối loạn phản ứng với các chất bổ sung selen.

Chế độ ăn được khuyến nghị (RDA) cho selen là 20 mcg / ngày đối với trẻ nhỏ, tăng lên 55 mcg / ngày đối với người lớn

Selen trong chế độ ăn có sinh khả dụng cao (> 50%). Seleno-methionine được hấp thu tích cực ở ruột non theo con đường hấp thụ methionine. Con đường hấp thụ của seleno-cysteine vẫn chưa được biết. Selen vô cơ (trong chất bổ sung) được hấp thu thụ động ở tá tràng. Sự hấp thụ selen dường như không phụ thuộc vào trạng thái selen của cá nhân và có thể không được kiểm soát.

Trong cơ thể sống, selen là một thành phần của protein seleno. Seleno-methionine được kết hợp vào protein thay cho methionine và dường như đóng vai trò như một kho dự trữ. Seleno-cysteine là dạng selen hoạt động được tìm thấy trong protein. Nó được hấp thụ trực tiếp từ chế độ ăn uống, được tổng hợp từ seleno-methionine, hoặc được tổng hợp bằng cách thay thế trực tiếp dư lượng oxy trên serine trong khi nó được liên kết với một tRNA cụ thể. Seleno-cysteine và seleno-methionine được dị hóa để giải phóng selen. Con đường bài tiết chính của selen là nước tiểu.

Một số bệnh lý đường ruột cũng ảnh hưởng tới tiêu hóa và hấp thu selen

Nguyên nhân thiếu hụt Selen chủ yếu là do cung cấp không đủ. Ngoài ra một số bệnh lý đường ruột cũng ảnh hưởng tới tiêu hóa và hấp thu selen.

Một số trường hợp thiếu selen ở người dùng TPN mãn tính đã được báo cáo với bệnh cơ tim và rối loạn chức năng cơ xương. Một báo cáo trường hợp mô tả sự thiếu hụt selen ở một đứa trẻ bị tăng mất selen do bệnh bạch huyết, mặc dù đã bổ sung đầy đủ selen trong TPN.

Có bằng chứng cho thấy việc thiếu hụt selen ít hơn có thể gây ra những hậu quả bất lợi đối với khả năng mắc bệnh và duy trì sức khỏe tối ưu. Tình trạng selen thấp có thể góp phần vào căn nguyên của quá trình bệnh nhưng trong một số trường hợp, nó có thể là kết quả của chính tình trạng bệnh và có thể làm trầm trọng thêm sự tiến triển của bệnh (ví dụ, nhiễm HIV). Những khó khăn này phần lớn được khắc phục trong các nghiên cứu dịch tễ học tiền cứu, đặc biệt khi những năm đầu theo dõi không được phân tích và trong các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng về việc bổ sung selen.

Thiếu hụt selen nghiêm trọng có liên quan đến rối loạn chức năng cơ xương và bệnh cơ tim và cũng có thể gây rối loạn tâm trạng, suy giảm chức năng miễn dịch và móng tay bị trắng.

Bệnh Keshan, một bệnh cơ tim lưu hành ảnh hưởng đến trẻ em và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ở các khu vực của Trung Quốc, có liên quan đến sự thiếu hụt selen. Sự phân bố theo địa lý của bệnh Keshan có liên quan đến chế độ ăn địa phương, gần như không có selen.

Có một số dấu hiệu cho thấy selen quan trọng đối với não: bổ sung selen làm giảm cơn động kinh khó chữa ở trẻ em; nồng độ selen trong huyết tương thấp ở người cao tuổi có liên quan đáng kể đến tình trạng lão hóa và tăng tốc độ suy giảm nhận thức; và nồng độ selen trong não ở bệnh nhân Alzheimer chỉ bằng 60% so với nhóm chứng.

Trong một số nghiên cứu, tình trạng selen thấp có liên quan đến tỷ lệ trầm cảm và các trạng thái tâm trạng tiêu cực khác như lo lắng, bối rối và thù địch cao hơn đáng kể. Ngược lại với những phát hiện này, chế độ ăn nhiều selen hoặc bổ sung selen dường như giúp cải thiện tâm trạng.

- Miễn dịch: Thiếu selen ảnh hưởng tới khả năng miễn dịch của cơ thể, đặc biệt miễn dịch qua trung gian tế bào, tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Thiếu selen ảnh hưởng tới khả năng miễn dịch của cơ thể

Sự thiếu hụt selen có liên quan đến sự xuất hiện, độc lực hoặc sự tiến triển của bệnh của một số bệnh nhiễm vi rút: HIV… Cung cấp đầy đủ selen giúp hạn chế tiến triển viêm gan B, C thahf ug thư gan.

- Sinh sản: Sảy thai vô căn đã được chứng minh là có liên quan đến sự thiếu hụt selen trong thực hành thú y. Selen cần thiết cho khả năng sinh sản của nam giới, cần thiết cho quá trình sinh tổng hợp testosterone và sự hình thành và phát triển bình thường của tinh trùng. Động vật được cho ăn chế độ ăn uống thiếu selen cho thấy những bất thường về cấu trúc trong phần giữa của tinh trùng có liên quan đến khả năng vận động kém và xu hướng đuôi bị đứt ra do đó làm giảm cơ hội thụ tinh.

Viêm tuyến giáp: Bổ sung selen có thể làm giảm hoạt động viêm ở bệnh nhân viêm tuyến giáp tự miễn và có thể làm giảm nguy cơ viêm tuyến giáp sau sinh ở những bệnh nhân dương tính với kháng thể peroxidase tuyến giáp (TPO).

Bệnh tim mạch: Selen có thể bảo vệ chống lại bệnh tim mạch. Về cơ sở lý thuyết, chặn sự kết tập tiểu cầu, bổ sung Se sẽ bảo vệ khỏi bệnh xơ vữa động mạch.

Các tình trạng viêm nhiễm hoặc stress oxy hóa khác: Selen hoạt động như một chất chống oxy hóa và chống viêm. Bất kỳ tình trạng nào liên quan đến tăng căng thẳng, tăng oxy hóa hoặc viêm nhiễm đều có thể bị ảnh hưởng bởi nồng độ selen, có thể xảy ra trong trường hợp viêm khớp dạng thấp, viêm tụy và hen suyễn.

Ung thư: Các nghiên cứu dịch tễ học từ những năm 1970 đã cung cấp bằng chứng về mối liên hệ nghịch giữa lượng selen và tỷ lệ tử vong do ung thư. Trong các nghiên cứu tiền cứu được công bố vào những năm 1980 và đầu những năm 1990 liên quan đến từ 8000 đến 11 000 cá nhân, tình trạng selen thấp có liên quan đến việc tăng đáng kể nguy cơ mắc ung thư và tỷ lệ tử vong. Nguy cơ cao hơn từ hai lần đến sáu lần ở nhóm có nồng độ selen trong huyết thanh thấp, điều này thể hiện rõ ràng ở nam giới.

Thiếu hụt selen nghiêm trọng có liên quan đến rối loạn chức năng cơ xương và bệnh cơ tim và cũng có thể gây rối loạn tâm trạng, suy giảm chức năng miễn dịch và móng tay bị trắng. Bệnh Keshan, một bệnh cơ tim lưu hành ảnh hưởng đến trẻ em và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ở các khu vực của Trung Quốc, có liên quan đến sự thiếu hụt selen.

- Địa lý: Vùng địa lý có hàm lượng selen thấp trong đất ví dụ như Đông Âu và Châu Phi . Các vùng như Tây Bắc, Đông Bắc, Đông Nam có mức độ selen thấp hơn vùng khác của Hòa Kỳ. Đất chua và phức tạp, thường có sắt hoặc nhôm, cũng làm giảm sự hấp thụ selen của thực vật, như ở nhiều nơi ở Châu Âu.

- Bệnh lý: Người nhiễm HIV, bệnh lý ruột ngắn, bệnh Crohn, xơ gan… làm giảm nống độ selen.

Người bị xơ gan làm giảm nống độ selen

- Siberia Nga và Trung Quốc ở trẻ em mắc bệnh Kashin-Beck, ở Trung Quốc ở bệnh nhân mắc bệnh Keshan có tỷ lệ thiếu selen cao.

Chế độ ăn được khuyến nghị cho selen là 20 mcg / ngày đối với trẻ nhỏ, tăng lên 50 mcg / ngày đối với người lớn là an toàn.

Chẩn đoán thiếu selen cần kết hợp nhiều yếu tố: địa lý, biểu hiện lâm sàng. Một số trường hợp đo hoạt tính peroxidase glutathione hoặc selen huyết tương.

Nồng độ selen rất hẹp giữa mức độ thiếu hụt, bình thường và ngộ độc. Vì vậy rất thận trọng trong việc điều trị bổ sung selen.

Chế độ ăn được khuyến nghị cho selen là 20 mcg / ngày đối với trẻ nhỏ, tăng lên 50 mcg / ngày đối với người lớn là an toàn. Một số trường hợp khác như phụ nữ có thai, cho con bú, HIV lượng selen được cung cấp cao hơn.

Chế độ ăn được khuyến nghị cho selen là 20 mcg / ngày đối với trẻ nhỏ

Bổ sung selen qua thực phẩm là 1 biện pháp an toàn.

Những những đối tượng thiếu sele trầm trọng, bổ sung selen bằng đường uống có thể sử dụng, dưới dạng selenomethionin hoặc selenite. Tùy từng trường hợp cụ thể, selen có thê được bổ sung tăng lên 100 mcg / ngày đường uống.