Thoái hóa khớp là một bệnh lý xương khớp mạn tính, xảy ra khi sụn khớp dần dần bị tổn thương và phá hủy, khiến các xương trong khớp cọ xát trực tiếp với nhau. Bệnh gây ra những đau đớn, sưng tấy và làm ảnh hưởng lớn tới khả năng vận động của khớp. Thoái hóa khớp thường gặp ở vị trí các khớp chịu nhiều trọng lực, có thể kể tới như khớp gối, khớp háng và cột sống. 

Nguyên nhân gây nên tình trạng thoái hoá khớp có thể là một phần do quá trình lão hoá tự nhiên, nhưng cũng có thể do các nguyên nhân khác như thừa cân, béo phì, chấn thương khớp hoặc các yếu tố di truyền. Bệnh thoái hoá gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc điều trị bao gồm sử dụng thuốc, vật lý trị liệu và trong một số trường hợp nặng, phẫu thuật thay khớp có thể được chỉ định.

Thoái hóa khớp là kết quả của sự tổn thương kéo dài của sụn khớp, với nhiều nguyên nhân gây bệnh, bao gồm:

• Lão hóa: Khi tuổi tác tăng lên, khả năng tái tạo của sụn khớp giảm, dẫn đến sự thoái hóa dần dần.
• Chấn thương khớp: Các chấn thương như gãy xương, trật khớp, bong gân,... có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp ở người bệnh. Nguyên nhân là vì chúng có thể làm tổn thương cấu trúc khớp và sụn.
• Thừa cân, béo phì: Thừa cân, béo phì khiến khớp phải chịu tải trọng lớn hơn, tăng tác động lên sụn khớp và dẫn tới thoái hóa khớp sớm, đặc biệt là khớp gối và khớp hông. 
• Các bệnh lý khác: viêm khớp dạng thấp, gout, các bệnh tự miễn,... cũng là nguyên nhân làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp.
• Lối sống không lành mạnh: Lối sống ít vận động, thiếu tập thể dục và sai tư thế trong thời gian dài có thể góp phần vào sự phát triển của thoái hóa khớp.
• Di truyền: Các nghiên cứu cho thấy nếu trong gia đình có người thân mắc bệnh, thì nguy cơ phát triển bệnh của người đó cũng sẽ cao hơn.

Thoái hóa khớp là bệnh lý mãn tính, biểu hiện bằng tình trạng tổn thương mạn tính ở sụn khớp và mô xương dưới sụn.

Tuỳ thuộc mức độ nghiêm trọng của bệnh, vị trí bị bệnh mà các triệu chứng có thể khác nhau. Dưới đây là một số triệu chứng chính thường gặp của bệnh thoái hoá khớp:

• Đau khớp: Đau khớp là một trong những triệu chứng chính của thoái hoá khớp và là dấu hiệu đầu tiên của bệnh. Đau khớp xảy ra nhiều sau khi vận động và có thể giảm đau khi người bệnh nghỉ ngơi. Tuy nhiên, theo thời gian, cơn đau có thể trở nên kéo dài và xảy ra ngay cả khi không vận động.
• Cứng khớp: Người bệnh có cảm giác cứng khớp, khó khăn khi di chuyển hoặc vận động, thường xảy ra vào buổi sáng sau khi thức dậy hoặc sau khi ngồi lâu. 
• Sưng khớp: Các khớp bị thoái hóa có thể bị sưng (tích tụ dịch viêm trong khớp), thường kèm theo tình trạng viêm do sự bào mòn của sụn khớp. 
• Giảm khả năng vận động: Theo thời gian, khả năng vận động của khớp bị ảnh hưởng, làm cho bệnh nhân gặp khó khăn trong việc đi lại hoặc thực hiện các hoạt động bình thường như leo cầu thang, ngồi xổm,...

Tiếng lạo xạo: Âm thanh lạo xạo hoặc có cảm giác như khớp bị cọ xát khi di chuyển là dấu hiệu của sự mòn sụn và sự tiếp xúc của các xương trong khớp.

Thoái hóa khớp, đặc biệt là khi không được điều trị kịp thời và hiệu quả, có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân: 

• Hạn chế chức năng vận động: Khi khớp bị thoái hóa, sụn khớp dần bị hư hỏng, khiến các xương cọ xát vào nhau gây đau đớn và giảm khả năng vận động của khớp.
• Biến dạng khớp: Thoái hóa khớp có thể dẫn đến sự biến dạng của khớp, đặc biệt là ở các khớp như đầu gối, khớp háng và bàn tay. Sự hình thành gai xương và biến đổi hình dạng của khớp có thể làm cho khớp mất đi sự linh hoạt bình thường, dẫn đến tình trạng lệch khớp.
• Đau mạn tính: Nếu không điều trị kịp thời, cơn đau có thể trở nên mạn tính, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân. 
• Khả năng phục hồi hạn chế: Khi thoái hóa khớp tiến triển đến mức độ nghiêm trọng, việc phục hồi trở nên khó khăn hơn, thậm chí là không thể. Mặc dù phẫu thuật thay khớp có thể cải thiện tình trạng đau đớn và phục hồi chức năng vận động, nhưng quá trình phục hồi sau phẫu thuật cũng có thể gặp khó khăn và cần thời gian dài.

Một số đối tượng có nguy cơ cao mắc thoái hóa khớp, bao gồm:

• Người cao tuổi: Thoái hóa khớp chủ yếu xảy ra ở người từ 50 tuổi trở lên, đặc biệt là khi quá trình lão hóa khiến sụn khớp suy giảm.
• Người béo phì: Những người có trọng lượng cơ thể quá cao (thừa cân, béo phì) sẽ tạo áp lực lớn lên các khớp, làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp. 
• Người có tiền sử chấn thương khớp: Những người từng gặp chấn thương như gãy xương, trật khớp, bong gân,... sẽ làm tăng khả năng thoái hóa khớp.
• Người có yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh, nguy cơ mắc bệnh ở những người thân sẽ cao hơn.
• Những người có lối sống ít vận động: Thiếu hoạt động thể chất và không duy trì cơ bắp mạnh mẽ có thể dẫn đến sự yếu dần của cơ và khớp, gây thoái hóa.

Khớp gối là vị trí có nguy cơ cao bị thoái hoá khớp

Phòng ngừa thoái hóa khớp là việc áp dụng những biện pháp nhằm làm chậm quá trình tổn thương sụn khớp và duy trì chức năng khớp, có thể kể tới như:

• Giảm cân và duy trì trọng lượng hợp lý: Giảm cân giúp giảm bớt áp lực lên các khớp, từ đó giúp bảo vệ sụn và giảm nguy cơ phát triển bệnh.
• Tập thể dục thường xuyên: Đi bộ, bơi lội, hoặc yoga... là các bài tập thể dục nhẹ nhàng, giúp duy trì sự linh hoạt của khớp và cải thiện sức mạnh cơ bắp.
• Tránh chấn thương khớp: Cần tránh các hoạt động gây ra chấn thương khớp hoặc có thể làm tổn thương sụn như tập luyện thể thao mạnh mà không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng hoặc không sử dụng dụng cụ hỗ trợ thích hợp.
• Ăn uống đủ chất dinh dưỡng: Cung cấp đầy đủ vitamin D, canxi và các chất dinh dưỡng khác giúp duy trì sức khỏe của xương và sụn. Đồng thời, bổ sung thực phẩm giàu omega-3 giúp giảm viêm và bảo vệ khớp.
• Giữ thói quen tư thế tốt: Ngồi, đứng và làm việc với tư thế đúng giúp giảm áp lực lên khớp, đặc biệt là khớp cột sống và khớp gối.
• Điều trị sớm các bệnh lý về khớp: Các bệnh lý như viêm khớp hoặc các chấn thương khớp nếu được điều trị kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa thoái hóa khớp phát triển nặng hơn.
• Kiểm soát các bệnh lý nền: Các bệnh lý như tiểu đường, bệnh tim mạch có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp, do đó việc kiểm soát và điều trị các bệnh này là rất quan trọng.

Thông qua việc thu thập thông tin tiền sử, bệnh sử, khám lâm sàng và thực hiện các cận lâm sàng, bác sĩ sẽ xác định tình trạng tổn thương sụn khớp và mức độ của bệnh:

Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng như đau khớp, cứng khớp, hạn chế vận động, thời gian xuất hiện triệu chứng và yếu tố gây đau (như hoạt động thể chất).

Bác sĩ kiểm tra khớp để đánh giá tình trạng sưng, đau và tầm vận động khớp. Đồng thời, bác sĩ sẽ kiểm tra các dấu hiệu, nghiệm pháp đánh giá tổn thương khớp như dấu hiệu lạo xạo, cọ xát,...

Cận lâm sàng

X-quang: Đây là cận lâm sàng phổ biến nhất để chẩn đoán bệnh lý thoái hóa khớp. X-quang giúp phát hiện các dấu hiệu như tổn thương sụn, hẹp khe khớp, hình thành gai xương hoặc các thay đổi khác của khớp.

MRI (Cộng hưởng từ): MRI có thể cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về các mô mềm, sụn và dây chằng, giúp bác sĩ đánh giá mức độ tổn thương sụn và các cấu trúc xung quanh khớp.

Siêu âm: Có thể dùng để phát hiện tình trạng viêm trong khớp hoặc tình trạng dịch khớp bất thường.

Xét nghiệm máu: Mặc dù không thể chẩn đoán trực tiếp thoái hóa khớp, nhưng xét nghiệm máu có thể giúp chẩn đoán phân biệt các nguyên nhân khác gây đau khớp.

Nội soi khớp: Trong một số trường hợp, nếu các phương pháp trên không đủ để chẩn đoán, bác sĩ có thể đề nghị nội soi khớp. Đây là phương pháp xâm lấn tối thiểu để trực tiếp quan sát bên trong khớp và đánh giá mức độ tổn thương.

X-quang chẩn đoán thoái hóa khớp

Thoái hóa khớp không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng việc điều trị có thể làm giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Điều trị thoái hóa khớp nhằm mục đích giảm đau, cải thiện chức năng khớp và ngăn ngừa tình trạng tổn thương khớp trở nên nặng hơn:

Điều trị bảo tồn 

• Thuốc giảm đau: Có thể dùng các thuốc giảm đau để làm giảm triệu chứng đau do thoái hoá khớp ( paracetamol, NSAIDs,...).
• Vật lý trị liệu: Chương trình vật lý trị liệu giúp cải thiện sự linh hoạt của khớp, tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp và giảm đau. Các bài tập kéo giãn, tăng cường sức mạnh cơ bắp và phục hồi chức năng khớp.
• Sử dụng dụng cụ hỗ trợ khớp: Các thiết bị hỗ trợ như nẹp khớp, miếng đệm khớp, hoặc các dụng cụ chỉnh hình có thể giúp giảm đau và bảo vệ khớp trong khi vận động.
• Tiêm corticosteroid: Tiêm corticoid vào khớp giúp giảm viêm và đau trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, việc tiêm quá nhiều có thể gây hại cho sụn khớp, vì vậy chỉ được sử dụng khi cần thiết và dưới sự giám sát của bác sĩ.
• Tiêm hyaluronic acid: Đây là chất lỏng có tính chất giống như dịch khớp, giúp bôi trơn và giảm đau ở khớp. Tiêm hyaluronic acid có thể giúp cải thiện sự vận động của khớp và giảm cảm giác đau.

Điều trị phẫu thuật

Trong trường hợp bệnh thoái hoá khớp nặng, các phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả, phẫu thuật có thể được chỉ định nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân:

• Nội soi khớp: Nội soi giúp bác sĩ can thiệp vào khớp để loại bỏ các mô bị tổn thương, cải thiện chức năng khớp mà không cần phẫu thuật mở.
• Phẫu thuật thay khớp (phẫu thuật thay khớp toàn phần hoặc bán phần): Nếu tình trạng thoái hóa khớp nghiêm trọng và không còn cách nào khác để giảm đau, phẫu thuật thay khớp có thể là giải pháp. Phẫu thuật này thay thế khớp bị hư hại bằng một khớp giả (khớp nhân tạo).

Điều trị bổ sung 

• Thực phẩm chức năng: Một số loại thực phẩm chức năng chứa glucosamine, chondroitin, hoặc omega-3 có thể hỗ trợ giảm viêm và duy trì sức khỏe sụn khớp.
• Châm cứu: Châm cứu là một trong những phương pháp điều trị không dùng thuốc của y học cổ truyền. Châm cứu giúp giảm đau và cải thiện chức năng khớp ở một số người bệnh.

Tùy vào tình trạng sức khỏe cụ thể, bác sĩ sẽ chọn phương pháp điều trị phù hợp nhất để giúp giảm đau, cải thiện chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh thoái hóa khớp.

Phát hiện sớm và điều trị bệnh lý thoái hoá khớp là điều quan trọng nhằm bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa biến chứng bệnh. Để cải thiện tình trạng bệnh, người bệnh nên chủ động thăm khám tại các cơ sở y tế để được hỗ trợ và tư vấn tốt nhất. 

Chuyên khoa Cơ Xương Khớp thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC là địa chỉ y tế uy tín mà Quý khách có thể lựa chọn thăm khám. Để đặt lịch khám tại hệ thống Y tế MEDLATEC, đừng ngần ngại liên hệ ngay 1900 56 56 56 để được hỗ trợ.