U thận lành tính bao gồm các khối u hình thành và phát triển trong phạm vi thận, chúng có thể phát triển với kích thước lớn nhỏ tùy thuộc vào tính chất khối u cũng như yếu tố cơ địa của người bệnh. Hầu hết các khối u thận lành tính đều không đe dọa đến tính mạng người bệnh, tuy nhiên những biểu hiện triệu chứng bất thường có thể xuất hiện gây ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống. Ngoài ra, một số khối u thận lành tính có nguy cơ gây ra biến chứng nguy hiểm hoặc phát triển thành khối u ác tính (ung thư).

U thận lành tính bao gồm các khối u hình thành và phát triển trong phạm vi thận

U tuyến thận chính là loại u thận lành tính thường gặp nhất, bệnh xuất phát từ vùng tuyến thượng thận vì vậy khối u có tác động lớn đến các thay đổi hormone, có khả năng làm tổn hại tới các vùng cơ quan trong hệ thống. Bệnh nhân có nghi ngờ hình thành khối u ở thận cần phải đến bệnh viện để được chẩn đoán và tư vấn phương hướng điều trị phù hợp, tránh trường hợp bệnh chuyển biến nhanh gây biến chứng nghiêm trọng.

Hầu như tất cả mọi người đều có nguy cơ mắc bệnh u thận, tuy nhiên khả năng u thận được chẩn đoán là ác tính rất hiếm gặp. Chính vì vậy, người bệnh cần giữ tâm lý thoải mái khi thăm khám và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, vấn đề sức khỏe sẽ không bị ảnh hưởng quá nhiều nếu bệnh được phát hiện kịp thời.

Các loại u thận lành tính thường gặp

Có 3 loại u thận lành tính thường gặp nhất đó là u tuyến thận, u mạch cơ mỡ thận và u tế bào hạt. Trong số đó trường hợp u thận xuất hiện phổ biến nhất là u tuyến thận.

• U tuyến thận (adenoma): Khối u tuyến thận là thể đặc lành tính, tỷ lệ mắc bệnh u tuyến thận cao hơn gấp nhiều lần so với các loại u thận lành tính khác. Về đại thể, bán kính mỗi khối u khoảng 2cm và nằm tại vùng vỏ bên ngoài thận, có màu xám hoặc vàng nhạt, tách biệt hoàn toàn với thận. Về vi thể, khối u bao gồm các cấu trúc nhú và được chia thành nhiều nhánh, kết hợp với các cấu trúc có hình lá dương xỉ. Các tế bào u tuyến có khả năng phát triển thành dạng tuyến, các ống nhỏ, các dải hoặc các khối tế bào không biệt hóa.
• U tế bào hạt (Oncocytom thận): Đây là loại u thận hiếm gặp thường xảy ra ở nam giới nhiều hơn nữ giới. Oncocytom thận được hình thành từ các tế bào biểu mô lớn (có bào tương hạt ưa eosin hay còn được gọi với tên oncocyte). U tế bào hạt có kích thước lớn (đường kính khoảng 12cm) tuy nhiên rất hiếm khi có dấu hiệu xâm lấn các nhóm mô quanh thận, bao thận hay các đài bể thận. Bên trong khối u thường có màu vàng hoặc nâu nhạt, không có mô hoại tử và trung tâm có sẹo hình sao.
• U mạch cơ mỡ thận: Đây là trường hợp u lành hiếm gặp nhất của u thận, tuy nhiên một số trường hợp bệnh nhân u mạch cơ mỡ thận có xu hướng chuyển biến thành ung thư. Sự hình thành khối u mạch cơ mỡ thận có liên quan đặc biệt đến tình trạng xơ cứng củ (căn bệnh gây động kinh và chậm phát triển trí tuệ). Trường hợp bệnh nhân có khối u mạch cơ trơn thận thường được tư vấn theo dõi bệnh tại nhà và không cần chữa trị.

Nguyên nhân chính gây bệnh u thận chưa được nghiên cứu rõ ràng, tuy nhiên dựa vào tính chất của những trường hợp bệnh nhân đã được chẩn đoán thì các yếu tố sau đây được xem là tác nhân góp phần phát triển khối u ở thận.

• Tất cả mọi người đều có nguy cơ mắc bệnh tuy nhiên những người có độ tuổi từ 20 đến 50 có nguy cơ mắc bệnh cao nhất.
• Nam giới có tỷ lệ bị u thận cao hơn so với nữ giới.
• Những người bị các bệnh liên quan đến rối loạn di truyền có nguy cơ mắc bệnh cao hơn bình thường. Ví dụ như bệnh Von Hippel-Lindau, bệnh xơ hóa thần kinh đệm 1 (NF1), bệnh di truyền đa u tuyến nội tiết type 1 (Multiple Endocrine Neoplasia Type 1, MEN1), hội chứng polyp gia đình (Familial adenomatous Polyposis),...
• Bệnh nhân có tiền sử mắc các bệnh về thận mà không được điều trị triệt để có nguy cơ xuất hiện khối u thận.
• Sử dụng các loại thuốc ức chế monoamin oxidase hoặc các chất kích thích như cocaine, amphetamines sẽ có nguy cơ cao bị u tuyến thượng thận.
• Chế độ ăn uống, chế độ sinh hoạt không lành mạnh cũng sẽ làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh về thận và hình thành khối u ở thận.

Chế độ ăn uống, chế độ sinh hoạt không lành mạnh cũng sẽ làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh về thận

• Tăng huyết áp là triệu chứng bệnh điển hình của bệnh nhân u tuyến thận lành tính. Cơn tăng huyết áp có thể tăng cao tới 280 mmHg/140 mmHg, và thường xuất hiện đột ngột. Trường hợp người bệnh thường xuyên bị tăng huyết áp thì các đợt bộc phát sẽ có thể tăng cao kịch phát gây nguy hiểm cho người bệnh. Hiện tượng mất nước sẽ kéo theo tình trạng rối loạn điện giải, mệt mỏi, trụy mạch,...

Tăng huyết áp là triệu chứng bệnh điển hình của bệnh nhân u tuyến thận lành tính

• Nhịp tim nhanh bất thường, đôi lúc có thể lên tới 140 -180 lần/phút.
• Da dẻ xanh xao, thường xuyên đổ mồ hôi, cơ thể ớn lạnh.
• Xuất hiện các cơn đau đầu không rõ nguyên nhân, kèm theo triệu chứng buồn nôn hoặc khó thở.
• Ngoài ra, một vài trường hợp người bệnh còn xuất hiện triệu chứng táo bón, sút cân, tâm lý hay lo lắng, bồn chồn,...

Không phải lúc nào bệnh nhân có khối u thận cũng biểu hiện các triệu chứng được nêu trên, thậm chí có trường hợp không xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào. Hầu hết các trường hợp bệnh nhân u thận gặp phải các vấn đề về tâm lý như quá lo lắng hoặc căng thẳng đầu óc, áp lực công việc, stress,... thì sẽ xuất hiện các triệu chứng bệnh như trên. Ngoài ra, phụ nữ đang mang thai hoặc những người làm việc vất vả thì khả năng bệnh biểu hiện các triệu chứng rõ rệt hơn, thậm chí nghiêm trọng hơn.

Hầu hết các khối u thận lành tính đều không gây hại nhiều đến sức khỏe người bệnh hay đe dọa tính mạng. Tuy nhiên, một số trường hợp các khối u thận có dấu hiệu phát triển với kích thước lớn đặc biệt hoặc bị ảnh hưởng từ các bệnh lý nền có liên quan thì những triệu chứng bệnh sẽ xuất hiện với mức độ nghiêm trọng hơn.

U thận lành tính phổ biến nhất là loại u tuyến thận, các biến chứng nặng có thể xuất hiện như:

• Các cơn tăng huyết áp nếu xuất hiện thường xuyên và đạt tới kịch phát thì khả năng cao sẽ gây tổn thương đến hệ thống tim mạch. Một số bệnh lý nguy hiểm có thể xảy ra như bệnh suy thận, suy tim, tình trạng rối loạn nước - điện giải, xuất huyết, trụy mạch,...
• Các tuyến thượng thận có vai trò hỗ trợ sản sinh hormone vì vậy nếu khối u xuất hiện ở tuyến thượng thận thì khả năng cao bệnh nhân sẽ gặp phải các vấn đề về sinh dục như giảm ham muốn tình dục, chất lượng tinh trùng kém có thể dẫn tới vô sinh nếu bệnh không được xử lý kịp thời.
• Một số triệu chứng bệnh về tâm lý có dấu hiệu tương đồng với bệnh trầm cảm có thể xuất hiện: các triệu chứng căng cơ, cơ thể mệt mỏi, chuột rút, chán ăn, sụt cân,...
• Thận có vai trò quan trọng trong nhiều hệ thống vận hành cơ thể, do vậy khi xuất hiện khối u tuyến thượng thận thì các cơ quan tổ chức có liên quan đều bị ảnh hưởng tới chức năng hoạt động thông thường.
• U thận lành tính có thể chuyển biến thành ung thư (cực kỳ hiếm).

Trước khi tiến hành thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán u thận, các bác sĩ sẽ thăm khám các triệu chứng lâm sàng trước nhằm xác định nguy cơ có u thận hay không. Ngoài ra, bác sĩ cũng cần thêm thông tin các bệnh lý nền hiện có của bệnh nhân và các yếu tố tác động có ảnh hưởng đến bệnh.

• Chẩn đoán u thận lành tính thông qua hình ảnh: Chụp cắt lớp vi tính (CT scan), chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp positron (PET) có thể được chỉ định thực hiện nhằm tầm soát các khối u. Vị trí, kích thước và tính chất khối u đều có thể được xác định tương đối chính xác.

Chụp cộng hưởng từ (MRI)

• Xét nghiệm sinh hóa máu và nước tiểu: Phương pháp này nhằm xác định nồng độ các hormone tuyến thận có sự thay đổi bất thường hay không, khả năng có khối u hình thành tại thận là loại u gì. Trong trường hợp khối u được xác định có nguy cơ ung thư thì sẽ được chỉ định thực hiện sinh thiết nhằm tìm kiếm tế bào ung thư trong khối u.
• Xét nghiệm di truyền: Mặc dù hầu hết các khối u thận lành tính đều phát triển một cách tình cờ, không phải do đột biến gen. Tuy nhiên, các xét nghiệm di truyền vẫn được thực hiện nhằm kiểm tra nguyên nhân làm tăng nguy cơ hình thành khối u như hội chứng polyp gia đình (Familial adenomatous Polyposis) hay bệnh di truyền đa u tuyến nội tiết type 1 (Multiple Endocrine Neoplasia Type 1, MEN1). Đây là 2 căn bệnh điển hình có nguy cơ dẫn tới sự hình thành các khối u ở thận.
• Khám lâm sàng và chụp x-quang nhằm kiểm tra tổn thương xương và hệ thần kinh. Xét nghiệm máu có thể được thực hiện để đo các chỉ số Canxi, Vitamin D, Photpho nhằm đánh giá mức độ thiếu hụt để phối hợp điều trị mang lại hiệu quả cao nhất.

Người bệnh u thận lành tính có cần phẫu thuật không?

Khối u tuyến thượng thận là khối u lành tính không đe dọa đến tính mạng người bệnh, tuy nhiên hầu hết những trường hợp bệnh nhân có u thận đều bị ảnh hưởng bởi các triệu chứng bệnh khó chịu, thậm chí xuất hiện các biến chứng nguy hiểm. Biện pháp phẫu thuật loại bỏ khối u sẽ giúp người bệnh giảm thiểu tối đa các triệu chứng bệnh nghiêm trọng đồng thời hạn chế nguy cơ khối u lành chuyển biến thành ung thư.

Trường hợp trẻ em được chẩn đoán có khối u ở thận thường hiếm gặp nhưng nếu có thì rất nguy hiểm. Các biểu hiện đau bụng, đau nhức xương, xuất hiện tổn thương trên bề mặt da,... khiến người bệnh rất khó chịu. Ngoài ra, những bệnh nhân trẻ tuổi mà đã đã hình thành khối u và có xuất hiện triệu chứng bệnh thì khả năng ung thư sẽ cao hơn ở người lớn. Chính vì vậy, đối với trường hợp có khối u thận ở trẻ em thì phương pháp phẫu thuật loại bỏ các khối u sẽ được ưu tiên thực hiện sớm. Mục đích phẫu thuật nhằm loại bỏ toàn bộ khối u gây ra các biểu hiện khó chịu cho người bệnh, hạn chế những thay đổi hormon có thể gây vô sinh và loại trừ nguy cơ chuyển biến ung thư.

Các phương pháp điều trị u thận lành tính:

• Phẫu thuật cắt bỏ khối u: Hiện nay phương pháp mổ nội soi u tuyến thượng thận được xem là biện pháp điều trị u thận hiệu quả nhất. Khối u tuyến thượng thận nằm sau trong vùng phúc mạc, nằm giữa thận, gan và một số mạch máu lớn vì vậy việc thực hiện phương pháp này đòi hỏi kỹ thuật cao. Bác sĩ có kỹ thuật chuyên môn cao, kinh nghiệm nhiều cũng cần phải kết hợp với các thiết bị y tế tiên tiến mới có thể thực hiện được ca phẫu thuật này thành công.

Phẫu thuật cắt bỏ khối u

• Phẫu thuật là phương pháp chính điều trị u thận, tuy nhiên trước khi thực hiện phương pháp này người bệnh cần được xử lý điều hòa huyết áp. Bệnh nhân u thận có nguy cơ cao bị tăng huyết áp đột ngột, sẽ rất nguy hiểm nếu trong quá trình phẫu thuật người bệnh bị tăng huyết áp. Chính vì vậy, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh dùng thuốc điều chỉnh một loại hormone có tên adrenaline nhằm ngăn chặn nguy cơ tăng huyết áp. Thuốc chẹn Alpha và beta là hai loại thuốc được chỉ định cho bệnh nhân sử dụng trước phẫu thuật từ 7-10 ngày nhằm cân bằng huyết áp. Đồng thời chế độ ăn uống cho người bệnh cũng cần được tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa nhằm hỗ trợ quá trình điều hòa huyết áp và cải thiện triệu chứng bệnh.