Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nằm ở giữa cổ, phía trên xương đòn và phía dưới thanh quản, tổ chức này có hình dạng như một con bướm. Khối u tuyến giáp hình thành bởi tác động tăng sinh bất thường của các tế bào, các khối u có lớp bao bọc bên ngoài rắn và chứa đầy chất lỏng bên trong. Hầu hết trường hợp phát hiện có khối u tuyến giáp đều là lành tính, rất hiếm khi xuất hiện ung thư.

Khối u tuyến giáp lành tính thường không ảnh hưởng đến tình hình sức khỏe người bệnh, không gây ra bất kỳ triệu chứng bất thường gì cho tới khi khối u phát triển quá lớn hoặc có dấu hiệu chèn ép lên các tổ chức xung quanh. Chính vì vậy, đã có rất nhiều trường hợp bệnh nhân vô tình được chẩn đoán u tuyến giáp khi kiểm tra sức khỏe (một vài trường hợp khối u phát triển lớn có thể nhận biết bằng mắt thường).

Khối u tuyến giáp lành tính

Khối u tuyến giáp lành tính có thể xuất hiện ở dạng u tuyến, u nang, viêm tuyến giáp hoặc các nốt tăng sản. Tình trạng xuất hiện u tuyến giáp thường bắt gặp ở nữ giới nhiều hơn nam giới.

Có rất nhiều yếu tố tác động làm tăng nguy cơ hình thành các khối u tuyến giáp, tuy nhiên các nhóm yếu tố chính sau đây được xem là những nguyên nhân điển hình nhất:

• Thừa hoặc thiếu i-ốt: Lượng i-ốt hợp lý mà mỗi người trưởng thành nên tiêu thụ trong một ngày là khoảng 150mg, mức i-ốt tiêu thụ quá ít hoặc quá nhiều đều có thể là yếu tố ảnh hưởng đến tuyến giáp. Nếu tiêu thụ quá ít i-ốt thì nguy cơ bị suy giáp, còn tiêu thụ quá nhiều i-ốt sẽ gặp phải tình trạng cường giáp. Các bệnh lý về tuyến giáp có thể hình thành, bao gồm cả trường hợp xuất hiện khối u.
• Mô tuyến giáp tăng sinh quá mức: Các tế bào trong tuyến giáp có dấu hiệu tăng sinh quá mức sẽ dẫn tới tình trạng tích tụ tạo thành khối u, tuy nhiên trường hợp tăng sinh tế bào chỉ tạo ra khối u tuyến giáp lành tính chứ không hình thành lên ung thư.
• Mắc bệnh viêm tuyến giáp mạn tính: Viêm tuyến giáp nếu không được phát hiện và điều trị triệt để có thể sẽ dẫn tới tình trạng viêm mạn tính. Bệnh nhân bị viêm tuyến giáp mạn tính có nguy cơ xuất hiện bướu giáp nhân, các hoạt động của tuyến giáp hầu hết sẽ bị suy giảm (nhược giáp).
• Nang giáp: Các nang chứa dịch hình thành là do sự thoái hóa của các u tuyến. Đa số các trường hợp u nang tuyến giáp sẽ là lành tính, nhưng cũng có một số trường hợp hình thành thể ác tính.
• Bướu giáp đa nhân: Bướu giáp (hay bướu cổ) có thể phát triển do rối loạn tuyến giáp hoặc thiếu i-ốt. Bướu giáp có thể hình thành với nhiều khối u khác nhau phát triển cùng lúc vì vậy được gọi là bướu giáp đa nhân.

Ngoài ra, một số yếu tố khác có thể tác động ảnh hưởng đến quá trình phát triển khối u tuyến giáp như thói quen ăn uống, sinh hoạt, yếu tố bệnh lý vùng cơ quan có liên quan, tác động từ môi trường sống,...

Triệu chứng phát bệnh của u tuyến giáp có thể biểu hiện khác nhau ở từng đối tượng và tùng loại khối u. Một số bệnh nhân không xuất hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào hoặc chỉ xuất hiện ở mức độ nhẹ khó phát hiện. Cũng có những bệnh nhân bị ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng vì các triệu chứng bệnh xuất hiện rầm rộ, thậm chí phát triển nặng hơn theo thời gian.

Các triệu chứng u tuyến giáp lành tính thường gặp nhất là:

• Cảm nhận có khối u (bướu) ở vùng cổ hoặc nhìn thấy có nốt sưng lên ở cổ.
• Có cảm giác co thắt bên trong cổ họng và gặp khó khăn trong việc nuốt thức ăn.
• Thường xuyên bị đau họng không rõ nguyên nhân
• Xuất hiện các cơn ho khan hoặc ho có đờm
• Hơi thở bị suy giảm
• Thay đổi giọng nói bất thường do thanh quản bị ảnh hưởng gây khàn tiếng.
• Rối loạn tiêu hóa, rối loạn giấc ngủ, rối loạn kinh nguyệt,...
• Đổ mồ hôi nhiều, hay bị chuột rút ở chân tay.
• Sụt cân nhanh
• Đau đầu, chóng mặt, nhịp tim nhanh,...

Đau đầu, chóng mặt, nhịp tim nhanh,...

Khối u tuyến giáp lành tính có thể gây ra rất nhiều triệu chứng đa dạng khác nhau, tuy nhiên không phải đối tượng nào cũng sẽ có tất cả những triệu chứng được nếu trên. Chỉ cần xuất hiện một vài dấu hiệu nhận biết bệnh cũng nền tìm tới bác sĩ để được hỗ trợ điều trị.

Bệnh nhân được khuyến cáo nên đến bệnh viện thăm khám khi xuất hiện các triệu chứng như sau:

• Xuất hiện khối u lớn ở vùng cổ có thể sờ thấy được hoặc bị khó thở, khó nuốt thường xuyên. Mặc dù chưa xuất hiện thêm bất kỳ triệu chứng đi kèm nào thì người bệnh cũng cần đến bệnh viện để chẩn đoán bệnh.
• Đến bệnh viện khi có dấu hiệu cường giáp: Nhịp tim nhanh, mạnh, khó ngủ, yếu cơ, sụt cân, hay cáu gắt,...
• Đến bệnh viện khám u tuyến giáp khi có dấu hiệu bị suy giáp: Khô da, trí nhớ kém, lạnh người, táo bón, hay lo âu muộn phiền,...

U tuyến giáp lành tính có thể không đe dọa tính mạng người bệnh nhưng có thể gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống người bệnh.

Khối u tuyến giáp phát triển lớn hơn sẽ chèn ép lên thực quản làm cản trở quá trình hấp thụ thức ăn, khó nuốt, đau nhức khó chịu,...

Khối u tuyến giáp phát triển lớn hơn sẽ chèn ép lên thực quản làm cản trở quá trình hấp thụ thức ăn, khó nuốt, đau nhức khó chịu,...

Khối u chèn ép lên dây thanh quản sẽ làm thay đổi giọng nói khiến bệnh nhân khó nói chuyện, giọng bị khàn.

Khối u phát triển quá lớn trồi lên bề mặt da cổ gây mất thẩm mỹ, làm cản trở khi vận động hoặc sinh hoạt cá nhân.

Tình trạng bị viêm tuyến giáp hay rối loạn chức năng hoạt động của tuyến giáp sẽ xảy ra thường xuyên hơn, nếu khối u không được xử lý sớm và triệt để.

Mặc dù u tuyến giáp lành tính không đe dọa tính mạng người bệnh, tuy nhiên trường hợp ung thư tuyến giáp thì có thể. Hầu hết bệnh nhân có khối u tuyến giáp đều là lành tính nhưng vẫn có những trường hợp tiến triển thành ung thư. Theo thống kê, có tới ⅕ bệnh nhân bị ung thư tuyến giáp có tiền sử mắc các bệnh lý về tuyến giáp (bao gồm cả trường hợp u lành tuyến giáp).

U tuyến giáp có thể xuất hiện ở bất kỳ độ tuổi nào, cả nam và nữ đều có nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên, dựa vào các thống kê bệnh lý và tính chất của bệnh mà các chuyên gia đã chỉ ra được những nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn bình thường như sau:

• Nữ giới có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn nam giới, đối tượng mắc bệnh có thể gặp ở nhiều lứa tuổi, tỉ lệ cao nhất là những người lớn tuổi.
• Những bệnh nhân có hệ miễn dịch yếu kém dẫn tới tình trạng rối loạn nội tiết tố, nguy cơ hình thành các bệnh lý về tuyến giáp cao.
• Những bệnh nhân có tiền sử mắc bệnh về tuyến giáp sẽ có nguy cơ cao phát triển các khối u tuyến giáp.
• Bệnh nhân có tiền sử điều trị bệnh với phương pháp xạ trị hoặc phẫu thuật có tác động đến tuyến giáp thì khả năng cao sẽ có u tuyến giáp.
• Một số nghiên cứu cho thấy u tuyến giáp có thể là do yếu tố di truyền, vì vậy nếu người thân trong gia đình có tiền sử bị u tuyến giáp thì khả năng bạn mắc bệnh cũng rất cao.
• Những người có tiếp xúc với bức xạ hoặc làm việc trong môi trường thử nghiệm hạt nhân sẽ có nguy cơ bị u tuyến giáp cao hơn bình thường.

Một số loại thuốc kháng virus hoặc thuốc ức chế miễn dịch có thể là nguyên nhân dẫn tới sự hình thành các khối u tuyến giáp.

Bệnh nhân phát hiện có các biểu hiện triệu chứng nghi ngờ có khối ở cổ sẽ được tiến hành thực hiện các xét nghiệm kiểm tra khối u là lành tính hoặc ác tính, sau đó sẽ lựa chọn phương hướng điều trị phù hợp. Trước khi tiến hành các xét nghiệm, bệnh nhân sẽ được thăm khám các triệu chứng có liên quan đồng thời tìm hiểu tiền sử bệnh lý nhằm tìm kiếm thêm thông tin hữu ích cho việc lựa chọn phương pháp chẩn đoán.

Một số xét nghiệm thường được chỉ định thực hiện chẩn đoán u tuyến giáp lành tính như sau:

• Xét nghiệm chức năng tuyến giáp: Xét nghiệm định lượng thyroxin (loại hormone tuyến giáp) và hormone kích thích tuyến giáp. Phương pháp này nhằm mục đích kiểm tra chất lượng hoạt động của tuyến giáp đồng thời phát hiện các bệnh lý có liên quan đến tuyến giáp.
• Siêu âm: Bác sĩ có thể chẩn đoán có khối u tuyến giáp thông qua quá trình siêu âm. Bên cạnh đó, kích thước khối u, hình dạng và tính chất khối u cũng được xác định (u nang hay u rắn, bướu đơn hoặc bướu đa nhân). Siêu âm cũng bổ trợ cho quá trình tiến hành sinh thiết.

Bác sĩ có thể chẩn đoán có khối u tuyến giáp thông qua quá trình siêu âm.

• Sinh thiết: Sinh thiết là biện pháp chính xác nhất trong việc kiểm tra các tế bào khối u là lành tính hay ác tính. Ngoài ra, sinh thiết tế bào còn cho thấy tính chất của khối u, hỗ trợ quá trình lựa chọn phương hướng điều trị phù hợp.

Một số phương pháp chẩn đoán khác cũng có thể được bác sĩ chỉ định thực hiện nhằm củng cố thêm độ chính xác của chẩn đoán đồng thời kiểm tra các tổn thương có thể xảy ra: Xạ hình tuyến giáp (đánh giá mức độ hoạt động của khối u), chụp cộng hưởng từ hoặc CT scan (đánh giá tính chất của khối u).

U tuyến giáp lành tính trong một số trường hợp chưa có dấu dấu hiệu gây ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh thì có thể theo dõi ở nhà mà không cần điều trị. Tuy nhiên, người bệnh cần phải thăm khám tuyến giáp định kỳ theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa nhằm phát hiện kịp thời những rủi ro có thể gặp phải như xuất hiện biến chứng nguy hiểm, khối u phát triển quá lớn, khối u tiến triển thành ung thư,...

• Liệu pháp hormone tuyến giáp: Đối với những trường hợp có khối u tuyến giáp chưa phát triển quá lớn (khoảng 2-3 cm) thì liệu pháp này có thể được áp dụng điều trị. Thuốc điều trị hormone tuyến giáp thường được sử dụng là levothyroxine, đây là loại thuốc dạng viên có chức năng bổ trợ sản sinh hormone tuyến giáp (thyroxine). Phương pháp này nhằm mục đích tăng lượng hormone tuyến giáp để giảm lượng hormone kích thích phát triển mô tuyến giáp, cải thiện tình trạng tăng sinh tuyến giáp.
• Phẫu thuật loại bỏ khối u: Phẫu thuật thường được chỉ định thực hiện khi khối u phát triển lớn hơn 4cm hoặc các triệu chứng bệnh gây ra ảnh hưởng nhiều đến thực quản, hô hấp hoặc các mạch máu. Ngoài ra, trường hợp bệnh nhân có bướu đa nhân lớn cũng sẽ được chỉ định phẫu thuật.
• Chọc hút dịch từ khối u: Trường hợp khối u tuyến giáp chứa chất lỏng thì sẽ được chỉ định chọc hút dịch ra khỏi cơ thể, khoảng 50% các khối u đã được hút dịch sẽ tiêu biến dần sau một vài lần thực hiện. Phương pháp này thực hiện dễ dàng và có kết quả ngay, tuy nhiên khả năng tái phát bệnh khá cao vì không thể loại bỏ hoàn toàn các yếu tố gây bệnh. Phương pháp này có thể kết hợp thực hiện với liệu pháp hormone nhằm tăng hiệu quả điều trị.

Theo dõi điều trị bệnh

• Kỹ thuật đốt sóng cao tần: Đây là phương pháp xử lý u tuyến giáp lành tính hiệu quả cao nhất nhưng đòi hỏi kỹ thuật xử lý cao. Phương pháp này thực hiện với mục đích loại khối u bằng nhiệt mà không cần phẫu thuật, tác dụng của nhiệt sẽ làm kích thước khối u nhỏ lại và dần tiêu biến. Phương pháp này có quá trình thực hiện khá dài (khoảng 1 năm sẽ diệt được hơn 90%) tuy nhiên hiệu quả điều trị sẽ diễn ra rất tốt, đảm bảo an toàn và tính thẩm mỹ.