Giới hạn của khoang miệng bao gồm:

• Phía sau là khẩu cái mềm gồm cân và cơ; phía sau thông với hầu qua eo họng;
• Phía trên là khẩu cái cứng có xương;
• Phía dưới là sàn miệng;
• Phía trước ổ miệng thông với bên ngoài qua khe miệng;
• Hai bên là môi và má.

Bài phân tích này sẽ đi chi tiết vào 2 phần của khẩu cái: khẩu cái cứng và khẩu cái mềm. Trên thực tế khẩu cái cứng thuộc một phần của khoang miệng, còn khẩu cái mềm lại thuộc về cơ quan hầu họng. Có thể hình dung 2 phần này qua mô tả như sau:

• Khẩu cái cứng là một vách ngăn giữa khoang mũi và khoang miệng. Nếu trên khẩu cái có xuất hiện một lỗ hở nhỏ thì đây sẽ trở thành một lối đi mở đường cho khối u di căn từ khoang miệng vào trong khoang mũi do các mạch máu và các dây thần kinh có khả năng đi qua được lỗ này;
• Khẩu cái mềm có chức năng đậy kín đường mũi để thức ăn không bị rơi vào mũi trong quá trình nuốt. Nó còn có vai trò trong phát âm ngôn ngữ của cơ thể.

Dựa vào đặc điểm hình thái của khẩu cái, có thể chia ung thư khẩu cái thành 2 loại:

• Ung thư khẩu cái cứng: hình thành từ phần xương ở trên vòm miệng và là một loại ung thư đầu cổ. Nguyên nhân dẫn tới ung thư này là do các mô xương cấu tạo nên khẩu cái sinh trưởng và nhân lên nhanh chóng, dần dần hội tụ thành khối u và gây tổn thương tại khu vực này. Ở giai đoạn tiến triển nặng hơn, các tế bào ung thư có xu hướng tấn công sang khoang mũi;
• Ung thư khẩu cái mềm: phát triển từ các tế bào bất thường nằm phần phía trên của miệng, đằng sau răng. Dấu hiệu đặc trưng khi mắc phải loại ung thư này là các vết viêm loét, kéo dài lâu ngày không khỏi

Ung thư khẩu cái

Hiện nay nguồn gốc dẫn đến sự phân chia mất kiểm soát  của các tế bào ung thư vẫn chưa được giải đáp, có thể đó là những bất thường đến từ di truyền hoặc do môi trường tác động. Dưới đây là một số nhân tố làm tăng khả năng gây nên các đột biến của tế bào ở khẩu cái:

• Sử dụng thuốc lá: đây là một trong những yếu tố hàng đầu tạo điều kiện cho ung thư phát triển ở khẩu cái. Bất kể loại thuốc lá nào (thuốc lá truyền thống, xì gà, thuốc lá điện tử) đều có một đặc điểm chung là gây hại cho sức khoẻ của con người và khiến chúng ta dễ phải đối mặt với căn bệnh ung thư hơn;

Sử dụng thuốc lá:

• Lạm dụng rượu bia và đồ uống có cồn: nếu vừa nghiện rượu vừa hút thuốc lá thì nguy cơ mắc ung thư khẩu cái sẽ tăng gấp đôi;
• Người nhiễm virus HPV gây u nhú;
• Vệ sinh răng miệng kém khiến cho vi khuẩn dễ xâm nhập và khoang miệng gặp tổn thương viêm nhiễm;
• Người suy dinh dưỡng;
• Hút cần sa;
• Hệ miễn dịch yếu do bị HIV/AIDS, hoặc đang phải điều trị bằng các thuốc ức chế miễn dịch;
• Có thói quen ăn trầu cau: người dân ở khu vực Đông Nam Á có phong tục nhai trầu cau mà không biết rằng hạt của quả cau có chất gây ung thư vòm họng.

Dấu hiệu nhận biết nếu mắc ung thư khẩu cái cứng

Không giống như những loại ung thư thuộc vùng đầu cổ khác, khi bị ung thư khẩu cái cứng tấn công, bệnh nhân có thể cảm nhận được rõ các triệu chứng bất thường, bao gồm:

• Trên vòm miệng xuất hiện các vết loét và nếu khối u phát triển không ngừng, những vết loét này bắt đầu chảy máu;
• Thay đổi giọng nói;
• Đau nhức quanh răng, răng có dấu hiệu lung lay;
• Hơi thở hôi;
• Nuốt khó;
• Cử động hàm bị hạn chế;
• Có một khối u ở cổ: trường hợp này rất có thể khối u đã lan sang các hạch bạch huyết ở cổ.

Các biểu hiện trên cũng có khả năng đang phản ánh một bệnh lý khác mà không phải là ung thư khẩu cái cứng. Do vậy để tránh nhầm lẫn và có phương án điều trị kịp thời, người bệnh cần đi khám để được chẩn đoán sớm nhất.

Ung thư khẩu cái mềm có các biểu hiện như thế nào?

Các triệu chứng dưới đây có thể đang cảnh báo nguy cơ bệnh nhân bị ung thư khẩu cái mềm:

• Gặp khó khăn khi nói và nuốt;
• Hơi thở có mùi;

Hơi thở có mùi

• Vùng miệng và vùng họng chảy máu;
• Cảm thấy đau ở miệng, đặc biệt là khi nuốt thức ăn;
• Răng lung lay;
• Các vết loét trắng xuất hiện trong miệng lâu ngày không khỏi;
• Sụt cân không rõ nguyên nhân;
• Các hạch có triệu chứng sưng nề, sờ vào thấy đau;
• Đau tai.

Các biểu hiện trên cũng có khả năng đang phản ánh một bệnh lý khác mà không phải là ung thư khẩu cái cứng. Do vậy để tránh nhầm lẫn và có phương án điều trị kịp thời, người bệnh cần đi khám để được chẩn đoán sớm nhất.

• Không nên trở thành khách hàng thân thiết của các hãng thuốc lá;
• Hạn chế uống rượu bia. trong trường hợp vừa nghiện thuốc lá vừa uống nhiều rượu bia thì cần tham khảo lời khuyên từ bác sĩ để cai;

Hạn chế uống rượu bia

• vệ sinh răng miệng thường xuyên và đúng cách. Nếu bị viêm amidan thì cần đi khám và điều trị triệt để;
• Ăn uống lành mạnh, lựa chọn những thực phẩm chứa chất chống oxy hoá;
• Thường xuyên tập thể dục nâng cao thể chất;
• Đi khám sức khoẻ ít nhất 6 tháng/lần. Đặc  biệt là khi xuất hiện những dấu hiệu bất thường cảnh báo ung thư khẩu cái thì cần đi khám để được chẩn đoán và điều trị sớm nhất có thể

Cơ hội điều trị thành công sẽ càng cao nếu bệnh nhân được chẩn đoán sớm. Để khẳng định được bệnh cần dựa trên thăm khám lâm sàng và các kết quả xét nghiệm cận lâm sàng. Chẳng hạn như nếu một người gặp các dấu hiệu điển hình như các vết tổn thương dạng loét trong khoang miệng kéo dài hơn 2 tuần nhưng không khỏi, trong miệng có những u cục, nốt sần và chảy máu tự nhiên thì cần đi khám ngay. 

Những chẩn đoán cận lâm sàng kèm theo bao gồm:

Kiểm tra khẩu cái và sinh thiết:

Bác sĩ sẽ tiến hành quan sát  khoang miệng của bệnh nhân bằng một chiếc gương hoặc có thể là một ống soi nhỏ, cấu tạo linh hoạt. Khi nghi ngờ những khu vực bất thường, bác sĩ sẽ sinh thiết lấy một mẫu mô nhỏ và chuyển tới phòng thí nghiệm để kiểm tra dưới kính hiển vi. Kỹ thuật này có tác dụng giúp xác định xem khối u đó có dấu vết của ung thư hay không.

Các loại xét nghiệm hình ảnh:

Chụp X-quang:

Mục đích của chụp X-quang là nhằm kiểm tra xem mức độ lan rộng và khả năng di căn của khối u liệu đã tới các cơ quan khác hay chưa. Phương pháp chụp X-quang chỉnh hình giúp ghi lại hình ảnh của toàn bộ khu vực hàm trên và hàm dưới, bác sĩ có thể quan sát được từ tai này sang tai kia và thăm dò khối u đã xâm lấn vào các mô xương hàm hay chưa. 

Chụp vi tính cắt lớp - CT: 

Chụp CT cho phép hiển thị một cách chi tiết những hình ảnh với các góc độ khác nhau của cấu tạo khoang miệng và cổ. Hệ thống chụp vi tính cắt lớp gồm có:

• Màn hình vi tính kết nối với máy chụp X-quang;
• Thuốc nhuộm: đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch để làm nổi bật cấu trúc mô phim và các cơ quan của cơ thể.

Chụp cộng hưởng từ MRI: 

Kỹ thuật này còn được biết đến với tên gọi là chụp cộng hưởng từ hạt nhân, bao gồm các thiết bị như máy sử dụng sóng vô tuyến, nam châm và máy tính nhằm tạo nên những hình ảnh cụ thể của cấu tạo miệng và họng.

Các xét nghiệm hình ảnh khác:

• Chụp PET/CT cũng là một phương pháp mới và được áp dụng khá phổ biến trong công tác chẩn đoán cũng như hỗ trợ kiểm soát ung thư khu vực miệng - hàm - mặt;
• Siêu âm: giúp phát hiện và quan sát các dấu hiệu di căn xa của ung thư vào gan

Nguyên tắc và mục tiêu trong việc điều trị ung thư khẩu cái là:

• Tiêu diệt triệt căn bệnh ung thư;
• Giữ gìn, duy trì được chức năng của miệng và bảo toàn tính thẩm mỹ;
• Ngăn chặn khả năng tái phát ung thư.

Các biện pháp điều trị chính:

- Phẫu thuật:

Đối với những bệnh nhân ung thư khẩu cái cứng thì đây là phương pháp hay được áp dụng, chủ yếu là để cắt bỏ khối u và cả những mô xương đã bị huỷ hoại xung quanh.

Trường hợp khối u có kích thước nhỏ, khu vực vừa phẫu thuật sẽ được khâu lại. Nếu khối u lớn và vùng phẫu thuật không thể khâu lại thì cần phải che bằng một bộ phận giả (gần giống răng giả) để lấp đầy lỗ hở vòm miệng. Khi khối u đã lan rộng và gây bệnh sang các hạch bạch huyết thì các hạch này cũng cần phải được loại bỏ.

Đối với những bệnh nhân ung thư khẩu cái cứng thì đây là phương pháp hay được áp dụng

- Phương pháp xạ trị:

Biện pháp này tận dụng sức mạnh của các tia xạ để xoá bỏ sự tồn tại của các tế bào ung thư và ngăn chặn chúng tiếp tục sinh sôi nảy nở. 

- Hóa trị liệu:

Dựa trên các nguyên nhân dẫn tới ung thư khẩu cái, hoá trị có thể được chỉ định thực hiện trong các trường hợp như:

• Kết hợp cùng với xạ trị nếu bệnh nhân không thể phẫu thuật;
• Sử dụng sau khi phẫu thuật nhằm ngăn ngừa khả năng tái phát của ung thư;
• Trì hoãn sự tăng trưởng của khối u và kiểm soát, giảm nhẹ các triệu chứng nếu ung thư không còn cơ hội được chữa khỏi.

- Biện pháp hóa – xạ trị:

Biện pháp này cho phép kết hợp giữa xạ trị và hoá trị, áp dụng đối với các bệnh nhân ở giai đoạn trung bình và ung thư tiến triển để bảo tồn các chức năng của khẩu cái mềm.

- Điều trị phục hồi chức năng:

Khi mắc ung thư khẩu cái thì bệnh nhân sẽ gặp khó khăn khi nói và nuốt. Vì vậy cần có các biện pháp giúp phục hồi, cải thiện các chức năng ở những cơ quan bị tổn thương do ung thư, bao gồm:

• Trị liệu nuốt;
• Trị liệu ngôn ngữ, phát âm;
• Tư vấn về chế độ ăn kiêng;

- Tập vật lý trị liệu sau khi xạ trị hoặc phẫu thuật.