Ung thư thanh quản chiếm khoảng một phần tư trường hợp ung thư đầu cổ nói chung. Trên toàn thế giới, hàng năm có trên 180.000 trường hợp mắc ung thư thanh quản và khoảng 100.000 trường hợp tử vong. Tại Hoa Kỳ, hàng năm có khoảng 12.600 trường hợp mắc và 3800 trường hợp tử vong do ung thư thanh quản.

Ung thư thanh quản chiếm khoảng một phần tư trường hợp ung thư đầu cổ nói chung

Ung thư thanh quản được chẩn đoán chủ yếu ở nam giới, tỷ lệ mắc cao hơn khoảng 50% ở nam giới người Mỹ gốc Phi, điều này ít nhất một phần phản ánh ảnh hưởng của việc sử dụng thuốc lá và rượu.

Về mô bệnh học của ung thư thanh quản, ung thư biểu mô tế bào vảy chiếm 90 đến 95%, chúng có thể được phân loại là các khối u biệt hóa tốt (hơn 75% sừng hóa), biệt hóa vừa phải (25 đến 75% sừng hóa), và các khối u biệt hóa kém (ít hơn 25% sừng hóa). 

Thanh quản được chia thành ba vùng theo giải phẫu: thượng thanh môn, thanh môn và hạ thanh môn. 

Ung thư thanh môn, ung thư trên thanh môn  và ung thư dưới thanh môn lần lượt chiếm khoảng 2/3, 1/3 và 2% ung thư thanh quản ở Hoa Kỳ và Châu Âu. 

Các khối u của thanh môn  thường có biểu hiện khàn tiếng và thường được chẩn đoán ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, những bệnh nhân bị ung thư thanh quản trên thanh môn và dưới thanh môn, cũng như ung thư hầu họng, thường biểu hiện ở giai đoạn bệnh tiến triển do ít triệu chứng, xu hướng mở rộng cục bộ, và nhiều bạch huyết dẫn đến tỷ lệ cao di căn hạch.

Các phương thức điều trị phổ biến nhất đối với ung thư thanh quản giai đoạn đầu là xạ trị (RT) và phẫu thuật bảo tồn thanh quản (ví dụ: phẫu thuật cắt ngang và cắt mở một phần thanh quản) có thể kèm theo xạ trị bổ trợ. Cả hai phương pháp đều có thể chữa khỏi một tỷ lệ cao bệnh nhân và mang lại kết quả tốt về chức năng. Tuy nhiên, mỗi phương thức điều trị có cách quản lý riêng biệt và khác nhau về các nguy cơ và độc tính tiềm ẩn của nó.

Đối với tất cả bệnh nhân ung thư thanh quản giai đoạn đầu, tỷ lệ sống sót ước tính sau 5 năm theo từng bệnh cụ thể là cao dựa trên các nghiên cứu quan sát (tương ứng> 90 và 80% đối với bệnh giai đoạn I và II). Đối với các vị trí bệnh cụ thể, tỷ lệ sống sót tổng thể 5 năm là thuận lợi nhất đối với ung thư thanh môn (80 đến 91%) nhưng ít thuận lợi hơn đối với ung thư thượng thanh môn (55 đến 75%) và ung thư hạ thanh môn(50 đến 86%).

Tất cả bệnh nhân ung thư thanh quản giai đoạn III và IV nên được thăm khám  bởi nhóm đa ngành có kinh nghiệm trước khi quyết định điều trị. Lựa chọn phương pháp điều trị phụ thuộc vào mức độ và vị trí của khối u, các yếu tố cụ thể của bệnh nhân (ví dụ: tuổi, tình trạng hoạt động, bệnh đi kèm, hỗ trợ tâm lý xã hội), chuyên môn của bác sĩ lâm sàng và sự sẵn có của các dịch vụ phục hồi chức năng. Ưu tiên một chiến lược bảo tồn cơ quan chức năng hơn là phẫu thuật cắt bỏ.

Cho tới ngày nay, nguyên nhân ung thư thanh quản vẫn chưa được hiểu biết rõ ràng,  một số yếu tố góp phần liên quan tới bệnh sinh của bệnh:

Ở những người hút thuốc lá nặng, nguy cơ ung thư tăng gấp nhiều lần so với những người không hút thuốc. Dường như có mối quan hệ giữa liều lượng và phản ứng, như được minh họa bằng các quan sát sau:

- Một nghiên cứu bệnh chứng đã so sánh 605 bệnh nhân ung thư đầu và cổ với 756 bệnh nhân chứng. Nguy cơ tương đối (RR) ở những người sử dụng thuốc lá hiện tại là 6,5. RR tăng theo thời gian hút thuốc và giảm dần sau khi ngừng hút thuốc, không có nguy cơ vượt quá sau 20 năm.

- Trong một nghiên cứu bệnh chứng khác, những bệnh nhân hút nhiều hơn một bao thuốc mỗi ngày có nguy cơ ung thư đầu và cổ tăng 13 lần. Tuổi bắt đầu hút thuốc (dưới 18 tuổi) và thời gian hút thuốc (trên 35 tuổi) là những yếu tố nguy cơ cao. Việc ngừng hút thuốc có liên quan đến việc giảm RR đáng kể.

Thuốc là và rượu bia là một trong những yếu tố cao dẫn tới ung thư thanh quản

- Uống rượu một cách độc lập làm tăng nguy cơ ung thư ở đường tiêu hóa trên, mặc dù thường khó tách biệt tác động của hút thuốc và rượu. RR phát triển ung thư đầu và cổ do rượu phụ thuộc vào liều lượng. Ví dụ, một nghiên cứu đã báo cáo nguy cơ ung thư đầu và cổ tăng gấp 5-6 lần khi uống nhiều rượu hơn 50 g / ngày so với ít hơn 10 g / ngày (một ly chứa khoảng 12 g rượu). Uống rượu và hút thuốc lá dường như có tác động tương tác và nhân lên đối với nguy cơ phát triển ung thư đầu và cổ

- Việc sử dụng thuốc phiện có liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư thanh quản. Thuốc phiện là một chất bất hợp pháp có nguồn gốc từ cây anh túc, đặc biệt là từ nước ép của vỏ hạt chưa chín, và chứa nhiều ancaloit. Nghiên cứu đoàn hệ Galeston (GCS) trên 50.045 bệnh nhân ở Iran, sử dụng thuốc phiện có liên quan đến việc tăng nguy cơ phát triển ung thư thanh quản phụ thuộc vào liều lượng.

- Nhiều chất độc nghề nghiệp hoặc môi trường khác đã được nghiên cứu về mối liên hệ tiềm ẩn với ung thư đầu và cổ. Chúng bao gồm chất làm sạch khô perchloroethylene, amiăng, thuốc trừ sâu, sợi bông thủy tinh khoáng nhân tạo (MMMF), hydrocacbon thơm đa vòng, công nhân dệt, công nhân gỗ, nhà sản xuất khí mù tạt, nhựa và sản phẩm cao su, nhà máy lọc naphthalene, etanol, sương mù axit sulfuric, công nhân da và sơn, cơ khí ô tô, công nhân xây dựng (xi măng), nông dân và công nhân kim loại. Formaldehyde được phân loại là chất gây ung thư vào năm 2004 vì nó có liên quan đến ung thư vòm họng và có thể là ung thư khoang mũi và xoang cạnh mũi. SCC của hầu họng, vòm họng, thanh quản và tuyến giáp cũng có liên quan đến việc tiếp xúc với chất độc da cam.

Các triệu chứng liên quan đến ung thư thanh quản phụ thuộc vào vị trí.

Ho là một trong những biểu hiện thường gặp ở ung thư thanh quản

Ung thư thanh môn: Hầu hết ung thư thanh môn xảy ra ở hai phần ba phía trước của dây thanh, một số cũng phát triển ở mép trước dây thanh. Khàn tiếng dai dẳng, thường xuyên là triệu chứng người bệnh than phiền, có xu hướng xảy ra tương đối sớm trong quá trình bệnh và khiến ung thư thanh môn được phát hiện ở giai đoạn sớm hơn so với các bệnh ung thư đầu và cổ khác. Nếu bệnh ở giai đoạn nặng hơn, các triệu chứng có thể bao gồm khó thở, khó nuốt, đau miệng, đau họng, ho mãn tính, ho ra máu và thở khò khè; đau bụng chuyển sang giai đoạn cuối, ho mãn tính, ho ra máu và nói lắp. 

- Ung thư thượng thanh môn, chiếm khoảng một phần ba số ung thư thanh quản, là những khối u ác tính mạnh, giai đoạn đầu dường như không có biểu hiện rõ ràng. Bệnh nhân ung thư thanh quản thường có biểu hiện của bệnh tiến triển, vì vậy khàn tiếng không phải là triệu chứng sớm. Bệnh nhân có thể có các dấu hiệu tắc nghẽn đường thở (thở gấp hoặc khó thở khi gắng sức), khó nuốt, đau và / hoặc nổi hạch di căn.

- Các khối u dưới thanh môn nguyên phát là không phổ biến. Những khối u này thường không có triệu chứng cho đến khi tiến triển tại chỗ và có xu hướng biểu hiện ở giai đoạn sau.

Tuy nhiên, các khối u nhỏ ở giai đoạn đầu đôi khi có thể xuất hiện kèm theo khàn giọng, khó thở hoặc nói lắp. Mở rộng trực tiếp ngoài thanh quản và xâm lấn sụn là những phát hiện lâm sàng thường gặp . Ung thư dưới thanh môn có tỷ lệ tái phát cục bộ cao và khả năng sống sót kém khi so sánh với ung thư thượng thanh quản và ung thư biểu mô và đòi hỏi một phương pháp điều trị tích cực.

- Biến chứng hay gặp của ung thư: di căn, tử vong

- Chảy máu, hẹp miệng nối hạ họng, rò… là biến chứng thường gặp trong phẫu thuật.

Ung thư thanh quản có thể dẫn tới tử vong

- Giới tính và địa lý: Ung thư thanh quản được chẩn đoán chủ yếu ở nam giới, tỷ lệ mắc cao hơn khoảng 50% ở nam giới người Mỹ gốc Phi.

- Tuổi: Tỷ lệ mắc cao hơn người trung tuổi, tuổi cao.

- Ở những người hút thuốc lá nặng, nguy cơ ung thư tăng gấp nhiều  lần so với những người không hút thuốc.

- Uống rượu làm tăng nguy cơ ung thư đầu và cổ và đặc biệt phụ thuộc vào liều lượng. 

- SCC của hầu họng, vòm họng, thanh quản và tuyến giáp cũng có liên quan đến việc tiếp xúc với chất độc da cam.

Ung thư thanh quản không có dự phòng đặc hiệu.

Người hút thuốc lá có nguy cơ ung thư thanh quản cao gấp nhiều lần so với người không hút

Ở những người hút thuốc lá, nguy cơ ung thư thanh quản tăng gấp nhiều lần so với những người không hút thuốc, chính vì vậy bỏ thuốc lá, không hút thuốc lá là biện pháp phòng bệnh đã được khuyến cáo.

Uống rượu làm tăng nguy cơ ung thư đầu và cổ và đặc biệt phụ thuộc vào liều lượng chính vì vậy hạn chế bia rượu nên được khuyến cáo.

SCC của hầu họng, vòm họng, thanh quản và tuyến giáp cũng có liên quan đến việc tiếp xúc với chất độc da cam nên những người được cho là nhiễm chất độc da cam hoặc những người có bệnh lý mạn tính vùng thanh quản nên thăm khám định kỳ để phát hiện sớm bệnh.

Ung thư thanh quản nếu được chẩn đoán giai đoạn sớm có thể điều trị khỏi. Ung thư thanh môn triệu chứng khàn tiếng thường xuất hiện sớm nên tỷ lệ phát hiện sớm hơn, tỷ lệ điều trị khỏi cao hơn, trong khi các khối u ở vị trí còn lại của thanh quản thường được chẩn đoán ở giai đoạn tiến triển, di căn do các biểu hiện ban đầu khá kín đáo. 

Ung thư thanh quản nếu được chẩn đoán giai đoạn sớm có thể điều trị khỏi

Đánh giá ban đầu về khối u nguyên phát dựa trên tiền sử kỹ lưỡng và kết hợp kiểm tra, sờ nắn, soi gián tiếp hoặc soi thanh quản ống mềm trực tiếp. Đối với những bệnh nhân không có tổn thương thanh quản nhưng có tiền sử nghiện rượu hoặc hút thuốc mạnh, nội soi thanh quản linh hoạt thường được thực hiện để hình dung các tổn thương tiềm ẩn khác và ghi lại khả năng di động của dây thanh.

Chẩn đoán xác định dựa vào sinh thiết khối bất thường làm giải phẫu bệnh.

Một cuộc kiểm tra di căn với hình ảnh thích hợp được khuyến khích cho tất cả các bệnh nhân ung thư đầu và cổ mới được chẩn đoán, đặc biệt chú ý đến sự lan rộng của hạch bạch huyết.

- Đối với những bệnh nhân có khối u ở cổ (hạch cổ di căn) mà không có vị trí nguyên phát sinh thiết chọc hút bằng kim nhỏ (FNA) thường được sử dụng để chẩn đoán mô ban đầu của ung thư.

- Do các kỹ thuật sinh thiết được cải tiến, việc kiểm tra dưới gây mê (EUA) thường được thực hiện nhất để chẩn đoán mô, lập kế hoạch phẫu thuật và tìm kiếm ung thư biểu mô nguyên phát không xác định. EUA có thể đặc biệt hữu ích cho những bệnh nhân có khối u ác tính về thanh quản và hạ họng.

- Các nghiên cứu hình ảnh (chụp cắt lớp vi tính [CT], chụp cộng hưởng từ [MRI], chụp cắt lớp phát xạ positron [PET] và PET / CT tích hợp) rất quan trọng để đánh giá mức độ thâm nhiễm cục bộ, sự tham gia của các hạch bạch huyết khu vực và sự hiện diện của di căn xa hoặc khối u nguyên phát thứ hai. 

Theo định nghĩa, bệnh nhân ung thư thanh quản giai đoạn đầu có khối u giai đoạn I hoặc II mà không có bằng chứng về sự xâm lấn sụn tuyến giáp hoặc liên quan đến hạch bạch huyết. Bệnh nhân ung thư thanh quản giai đoạn đầu được điều trị bằng cách sử dụng các phương pháp điều trị tại chỗ với mục tiêu điều trị tối ưu tối đa hóa cả kết quả chức năng thanh quản (bao gồm khả năng nuốt, bảo vệ đường thở và chất lượng giọng nói) và khả năng sống sót.

Phương thức điều trị phổ biến nhất đối với ung thư thanh quản giai đoạn đầu là xạ trị (RT) và phẫu thuật

Nhiều yếu tố khác ảnh hưởng đến việc lựa chọn phương pháp điều trị ban đầu bao gồm những điều sau đây:

- Kích thước, mức độ và vị trí của khối u

- Chức năng thanh quản

- Tuổi bệnh nhân và các bệnh đi kèm, lựa chọn của bệnh nhân

- Chức năng phổi và nuốt

- Chuyên môn và kinh nghiệm của bác sĩ lâm sàng

Các phương thức điều trị phổ biến nhất đối với ung thư thanh quản giai đoạn đầu là xạ trị (RT) và phẫu thuật bảo tồn thanh quản (ví dụ: phẫu thuật cắt ngang và cắt mở một phần thanh quản) có thể kèm theo xạ trị bổ trợ. Cả hai phương pháp đều có thể chữa khỏi một tỷ lệ cao bệnh nhân và mang lại kết quả tốt về chức năng. Tuy nhiên, mỗi phương thức điều trị có cách quản lý riêng biệt và khác nhau về các nguy cơ và độc tính tiềm ẩn của nó.

Ung thư thanh môn nguyên phát:

Đối với bệnh nhân ung thư thanh môn giai đoạn đầu, điều trị tiêu chuẩn là phương pháp bảo tồn thanh quản với vi phẫu laser chuyển tiếp - transoral laser microsurgery (TLM)  hoặc xạ trị (RT), vì cả hai phương pháp đều mang lại hiệu quả điều trị ung thư và kết quả sống sót tương tự . 

Phẫu thuật - Đối với những bệnh nhân có tổn thương nông và lựa chọn phẫu thuật, chúng tôi cung cấp phương pháp vi phẫu laser xuyên vùng (TLM) để giảm thiểu việc cắt bỏ dây thanh âm và tối đa hóa kết quả chất lượng giọng nói. Đối với những người yêu cầu cắt bỏ nhiều hơn, RT được ưu tiên hơn là phẫu thuật cắt thanh quản mở.

- Đối với những bệnh nhân chọn RT, liệu pháp bức xạ hình ảnh ba chiều (3D-CRT) với liệu pháp xạ  trị hướng dẫn bằng hình ảnh (IGRT) là tiêu chuẩn; tuy nhiên, việc sử dụng liệu pháp trị xạ điều biến cường độ (IMRT) với trường RT nhỏ hơn (để dành cho dây thanh quản và động mạch cảnh không được giải phóng bên cạnh) đang trở nên phổ biến hơn.

- Đối với những người có hạch cổ âm tính về mặt lâm sàng, điều trị chọn lọc ở cổ không được chỉ định, vì rất hiếm khi xảy ra các hạch vùng.

U thượng thanh môn nguyên phát:

Đối với bệnh nhân ung thư thượng thanh môn giai đoạn đầu, chúng tôi cung cấp liệu pháp ban đầu bằng RT hoặc phẫu thuật cắt bỏ. Tuy nhiên, không giống như ung thư thanh môn, các đợt tái phát có thể khó cứu vãn hơn do sự tiến triển đồng thời của khối u, khả năng di căn hạch.

- Đối với bệnh nhân chọn RT, IMRT với IGRT là tiêu chuẩn. 

- Đối với một số bệnh nhân có khả năng di chuyển dây thanh tốt chọn phẫu thuật, chúng tôi đề xuất phương pháp phẫu thuật xâm lấn tối thiểu (với đánh giá trước phẫu thuật về khả năng nuốt và dự trữ phổi) thay vì cắt thanh quản trên thanh
quản mở (độ 2C).

Đối với những người không phải là ứng cử viên cho phẫu thuật cắt ngang xâm lấn tối thiểu (ví dụ, những người có tổn thương T2 lớn hơn và / hoặc suy giảm khả năng vận động của dây thanh âm), chúng tôi cung cấp phẫu thuật cắt thanh quản mở hoặc RT phân đoạn.

Đối với những người có các hạch cổ âm tính về mặt lâm sàng, chúng tôi khuyên bạn nên điều trị chọn lọc cổ hai bên. Bệnh nhân nhận RT cho khối u nguyên phát cũng nên được điều trị bằng RT cổ tự chọn, trong khi những bệnh nhân được phẫu thuật cho khối u nguyên phát cũng nên được điều trị bằng phẫu thuật bóc tách cổ theo giai đoạn hoặc RT cổ tự chọn sau phẫu thuật.

Ung thư dưới thanh môn:

Đối với những bệnh nhân có khối u dưới thanh quản giai đoạn đầu, chúng tôi cung cấp xạ trị điều biến liều IMRT dưới hướng dẫn hình ảnh IGRT, thay vì phẫu thuật cắt thanh quản ban đầu, vì phương pháp này mang lại cơ hội tốt nhất để bảo tồn thanh quản và không ảnh hưởng lâu dài. Với cách tiếp cận này, ước tính tỷ lệ sống sót sau 5 năm không mắc bệnh và tổng thể là 71 và 86% đối với bệnh ở giai đoạn I và 42 và 50% đối với bệnh ở giai đoạn II [ 12 ]. Bệnh nhân bị bệnh tái phát sau RT ban đầu thường được điều trị bằng phẫu thuật cắt thanh quản cứu cánh.

Đối với những người có hạch cổ âm tính về mặt lâm sàng, chúng tôi khuyên bạn nên điều trị chọn lọc cổ hai bên. Bệnh nhân nhận RT cho khối u nguyên phát cũng nên được điều trị bằng RT hạch tự chọn, trong khi những bệnh nhân được phẫu thuật khối u nguyên phát cũng nên được điều trị bằng bóc tách hạch trước khí quản và hai bên, có hoặc không có RT cổ sau phẫu thuật.

Ung thư thanh quản giai đoạn giai đoạn III và IV cần được khám bởi một nhóm đa ngành có kinh nghiệm trong điều trị ung thư đầu và cổ. Lựa chọn phương pháp điều trị phụ thuộc vào mức độ và vị trí của khối u, các yếu tố cụ thể của bệnh nhân (ví dụ: tuổi, tình trạng hoạt động, bệnh đi kèm, hỗ trợ tâm lý xã hội), chuyên môn của bác sĩ lâm sàng và sự sẵn có của các dịch vụ phục hồi chức năng.

Đối với hầu hết các bệnh nhân có tình trạng hoạt động tốt bị ung thư thanh quản hoặc hạ họng tiến triển tại chỗ (giai đoạn III hoặc IV), chúng tôi khuyến nghị một chiến lược bảo tồn cơ quan chức năng hơn là phẫu thuật cắt bỏ (độ 1B ). Phương pháp tiếp cận tiết kiệm nội tạng có thể cho phép bảo tồn thanh quản nhưng không mang lại lợi thế sống sót so với phương pháp cắt thanh quản toàn bộ.

- Hóa trị đồng thời, hóa trị liệu cảm ứng sau đó là xạ trị (RT) đơn thuần và liệu pháp tuần tự (tức là hóa trị liệu cảm ứng sau đó hóa trị đồng thời) đều được sử dụng như các kỹ thuật bảo tồn cơ quan chức năng. 

- Hóa xạ trị đồng thời có thể thích hợp hơn cho những bệnh nhân phù hợp về mặt y tế, và liệu pháp cảm ứng có thể mang lại lợi ích cho những bệnh nhân có nguy cơ di căn xa tương đối cao, chẳng hạn như những bệnh nhân có bệnh hạch tiến triển. 

- Cắt một phần thanh quản và phẫu thuật xâm lấn tối thiểu có thể là những lựa chọn, đặc biệt là những bệnh nhân có khối u nguyên phát tương đối nhỏ. RT hậu phẫu thường được yêu cầu trong những trường hợp này.

- Đối với những bệnh nhân không phải là ứng cử viên cho phương pháp bảo tồn cơ quan chức năng, phẫu thuật cắt toàn bộ thanh quản là một giải pháp thay thế tiềm năng. RT đơn thuần có thể được sử dụng như một phương pháp bảo tồn cơ quan chức năng cho những bệnh nhân ung thư thanh quản không được coi là ứng cử viên của hóa trị liệu, mặc dù có nguy cơ tái phát cao hơn và do đó, cần phải phẫu thuật cắt bỏ thanh quản cứu cánh.