Vai trò của tuyến giáp

Tuyến giáp có nhiệm vụ tiết ra những hormone quan trọng, đưa chúng vào máu để vận chuyển tới khắp các cơ quan trong cơ thể. Hormone tuyến giáp có chức năng đặc biệt hỗ trợ quá trình chuyển hoá, giúp ổn định các cơ quan như tim, não và cả những bộ phận khác. Nhờ có tuyến giáp, thân nhiệt cơ thể được điều hoà, giữ ấm và tận dụng năng lượng.

Ung thư tuyến giáp

• Khi các tế bào tuyến giáp phát triển một cách bất thường tạo nên khối u ác tính ở vùng tuyến giáp thì sẽ gây nên bệnh ung thư tuyến giáp. Có 4 dạng ung thư tuyến giáp đó là:
• Ung thư nhú: thường chiếm tỷ lệ cao nhất nhưng tiên lượng tốt nhất;
• Ung thư nang;
• Thể tuỷ;
• Ung thư không biệt hóa: đây là loại nguy hiểm và khó điều trị nhất.

Khi các tế bào tuyến giáp phát triển một cách bất thường tạo nên khối u ác tính ở vùng tuyến giáp thì sẽ gây nên bệnh ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp có nguy hiểm không?

Nếu tính trong tất cả các loại ung thư nói chung, ung thư tuyến giáp chiếm tỷ lệ từ 1 - 2% và chiếm tới 90% trong nhóm ung thư thuộc tuyến nội tiết. Tuy nhiên, khả năng căn bệnh này được chữa khỏi lên tới 90% và đây cũng là một tỷ lệ chữa khỏi cao nhất trong tất cả các loại ung thư, nhất là khi đã được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Thông thường nữ giới có khả năng mắc ung thư tuyến giá cao hơn nam giới. Trong số các loại ung thư xảy ra ở nữ giới thì ung thư tuyến giáp xếp thứ 9, ở nam giới xếp thứ 20. Mỗi năm có hơn 160.000 ca bệnh nhân nữ bị ung thư tuyến giáp, trong khi đó đối với nam giới là gần 50.000 ca/năm. Đáng lưu ý, Việt Nam là một trong những quốc gia chiếm tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp cao trên toàn thế giới.

Dựa trên từng mô bệnh học cụ thể mà lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp cho bệnh nhân mắc ung thư tuyến giáp. Do bệnh thường tiến triển chậm, đáp ứng với điều trị iod và có thể phẫu thuật được nên bệnh có tiên lượng khá tốt. Ngoài ra, cũng có những trường hợp bệnh nhân không được chẩn đoán hoặc chẩn đoán khi bệnh đã ở giai đoạn quá muộn nên người bệnh phải đối mặt với những biến chứng nguy hiểm. Do đó, mỗi người nên trang bị cho mình những kiến thức cần thiết về căn bệnh này để kịp thời phát hiện khi bệnh mới khởi phát, nhờ đó nâng cao cơ hội được chữa khỏi bệnh.

Ung thư tuyến giáp có thể là do những nguyên nhân hoặc các yếu tố nguy cơ sau đây:

• Do bị rối loạn hệ miễn dịch: Hệ miễn dịch gặp rối loạn dễ làm suy giảm chức năng sản sinh ra kháng thể để chống lại sự tấn công của các loại vi khuẩn, virus. Tuyến giáp cũng là “nạn nhân" của các đợt tấn công này, lâu ngày sẽ gây nên bệnh ung thư tuyến giáp;
• Do mắc bệnh về tuyến giáp: Những bệnh nhân bị bệnh basedow, viêm tuyến giáp, bướu tuyến giáp hoặc suy giảm hormone tuyến giáp sẽ dễ bị ung thư tuyến giáp hơn so với người bình thường;
• Người bệnh bị nhiễm phóng xạ: Phóng xạ xâm nhập vào cơ thể con người thông qua đường hô hấp hoặc đường tiêu hoá rất có thể dẫn tới bệnh ung thư tuyến giáp;

Phóng xạ xâm nhập vào cơ thể con người thông qua đường hô hấp

• Do di truyền: Nếu trong gia đình có người thân bị bệnh ung thư tuyến giáp thì có đến 70% khả năng thế hệ sau cũng mắc phải căn bệnh này;
• Yếu tố tuổi tác, thay đổi về hormone: Phụ nữ trong độ tuổi từ 30 - 50 có tỷ lệ ung thư tuyến giáp cao gấp 2 - 4 lần so với đàn ông. Nguyên nhân dẫn tới hiện tượng này là do hormone ở phụ nữ có xu hướng kích thích sự phát triển bướu ở tuyến giáp, hạch tuyến giáp. Lâu dần chúng sẽ phát triển thành bệnh ung thư;
• Do tác dụng phụ của thuốc: Có những trường hợp bệnh nhân phải điều trị bệnh tuyến giáp bằng i ốt phóng xạ. Đây cũng là một trong những nguyên nhân phát triển bệnh ung thư tuyến giáp;
• Nguyên nhân khác: Do người bệnh lạm dụng đồ uống có cồn, nghiện thuốc lá, thiếu i ốt, mắc chứng béo phì,...

Cũng giống như những bệnh lý khác, nếu các triệu chứng càng được phát hiện sớm thì cơ hội được chữa khỏi bệnh ung thư tuyến giáp lại càng cao. Bệnh này thường xuất hiện từ từ, sau đó tần suất triệu chứng biểu hiện tăng dần, rõ ràng hơn. Cụ thể:

Biểu hiện giai đoạn sớm:

• Xuất hiện khối u ở vùng cổ: Do tuyến giáp nằm ngay vị trí vùng cổ nên không khó để phát hiện ra sự bất thường này. Đặc điểm của khối u: Cứng, bề mặt nhẵn nhụi hoặc gồ ghề, bờ rõ, chuyển động theo nhịp nuốt;
• Sờ thấy hạch ở vùng cổ: Hạch có kích cỡ nhỏ, mềm, di động được và phát triển cùng bên với khối u.

Biểu hiện của ung thư tuyến giáp giai đoạn sớm

Dấu hiệu giai đoạn muộn:

• Khối u rắn, gia tăng kích thước và cố định trước cổ;
• Khối u chèn ép vào thực quản gây nên hiện tượng nuốt vướng, khó nuốt;
• Khối u có thể chèn vào cả thanh quản và khí quản khiến cho bệnh nhân bị khàn tiếng và khó thở;
• Tình trạng thâm nhiễm, sùi loét chảy máu ở da vùng cổ.

Phòng ngừa ung thư tuyến giáp chúng ta cần:

• Chế độ ăn uống lành mạnh: sử dụng muối i ốt và ăn những thực phẩm chứa nhiều i ốt như rong biển, tảo biển, hải sản, các thực phẩm có nhiều magie như hạnh nhân, hạt điều,... rất có lợi cho tuyến giáp;
• Duy trì cân nặng hợp lý tránh bệnh thừa cân, béo phì;
• Nếu trong nhà có người thân bị ung thư tuyến giáp thì cần tầm soát định kỳ để được chẩn đoán sớm cũng như điều trị kịp thời;
• Tránh tiếp xúc với các chất phóng xạ;
• Nếu thấy cơ thể xuất hiện các triệu chứng bất thường như: tăng cân đột ngột, mệt mỏi không rõ nguyên nhân, cơ thể trở nên nhạy cảm hơn, vùng cổ nổi hạch,... cần phải đi khám càng sớm càng tốt.

Duy trì cân nặng hợp lý tránh bệnh thừa cân, béo phì

Danh sách các triệu chứng

Biểu hiện giai đoạn sớm:

• Xuất hiện khối u ở vùng cổ: do tuyến giáp nằm ngay vị trí vùng cổ nên không khó để phát hiện ra sự bất thường này. Đặc điểm của khối u: cứng, bề mặt nhẵn nhụi hoặc gồ ghề, bờ rõ, chuyển động theo nhịp nuốt;
• Sờ thấy hạch ở vùng cổ: hạch có kích cỡ nhỏ, mềm, di động được và phát triển cùng bên với khối u;

Dấu hiệu giai đoạn muộn

• Khối u rắn, gia tăng kích thước và cố định trước cổ;
• Khối u chèn ép vào thực quản gây nên hiện tượng nuốt vướng, khó nuốt;
• Khối u có thể chèn vào cả thanh quản và khí quản khiến cho bệnh nhân bị khàn tiếng và khó thở;
• Tình trạng thâm nhiễm, sùi loét chảy máu ở da vùng cổ.

Bác sĩ sẽ cần kết hợp nhiều biện pháp như khám lâm sàng và chẩn đoán cận lâm sàng để xác định bệnh. Chi tiết như sau:

Chẩn đoán lâm sàng:

Dựa trên những triệu chứng giai đoạn sớm và muộn của bệnh nhân để chẩn đoán, đồng thời khai thác các thông tin cần thiết, ví dụ như:

• Thói quen sinh hoạt: có hút thuốc, uống nhiều rượu bia không?
• Tính di truyền: gia đình đã từng có người mắc ung thư tuyến giáp?
• Bệnh nền: Khai thác tiền sử bệnh lý và tình trạng dùng thuốc của bệnh nhân;
• Các biểu hiện lâm sàng dễ nhận thấy:
• Khối u tuyến giáp: có các đặc điểm đặc trưng khi mới nhú (cứng, bề mặt nhẵn hoặc sần sùi, di động được) và khi chuyển sang giai đoạn sau (to, cứng, cố định, sùi loét, đỏ da, chảy máu da);
• Hạch cổ: đa số cùng bên khối u hoặc có thể ở cả 2 bên.

Chẩn đoán cận lâm sàng:

Bên cạnh thăm khám lâm sàng, trước khi đưa ra kết luận bệnh nhân có bị ung thư tuyến giáp hay không cần phải vận dụng tới sự hỗ trợ của các xét nghiệm cận lâm sàng đó là:

 Xét nghiệm máu: 

• Định lượng nồng độ Calcitonin có trong máu giúp bác sĩ chẩn đoán được ung thư tuyến giáp, đặc biệt hiệu quả đối với ung thư biểu mô dạng tuỷ;
• Định lượng TSH và T3 có tác dụng chẩn đoán phân biệt giữa ung thư tuyến giáp với bệnh bướu cổ.
• Sinh thiết (tế bào học): rất có giá trị trong việc tìm các tế bào ung thư trong tuyến giáp.
• Siêu âm màu tuyến giáp: công dụng của kỹ thuật này là giúp đánh giá số lượng, tính chất của hạt giáp cũng như phát hiện hạch cổ. Nếu phát hiện có rất  nhiều hạt giáp khi siêu âm thì khả năng cao bệnh nhân đã mắc ung thư tuyến giáp. Tuy nhiên nếu chỉ siêu âm đơn thuần thì chưa thể khẳng định chắc chắn được đây là u ác tính hay u lành tính.

Siêu âm giúp đánh giá số lượng, tính chất của hạt giáp cũng như phát hiện hạch cổ

Chọc hút tế bào: Phương pháp này có khả năng chẩn đoán phân biệt đâu là nhân giáp lành tính, đâu là nhân ác tính và có độ chính xác cao, lên tới 95%. Các bước thực hiện:

• Bác sĩ sẽ lấy một lượng nhỏ dịch và tế bào trong nhân bằng cách sử dụng kim nhỏ chọc vào tuyến giáp; 
• Sau đó đem soi mẫu bệnh phẩm dưới kính hiển vi nhằm xác định xem đó có phải là tế bào ung thư hay không.

Thường những người có nhân giáp kích cỡ > 1cm, hoặc khi siêu âm hay xạ hình tuyến giáp phát hiện thấy có bất thường ở nhân giáp thì sẽ chỉ định thực hiện phương pháp chọc hút tế bào.

Xạ hình tuyến giáp: Đây là kỹ thuật tiên tiến, hiện đại và hữu ích trong việc đánh giá chức năng tuyến giáp, tình trạng nhân tuyến giáp và ung thư tuyến giáp. Dược chất phóng xạ được bác sĩ sử dụng để ghi hình tuyến giáp là Technetium - 99m (Tc99m) hoặc l-131. Hiện nay phương pháp này đang được áp dụng ở các bệnh viện uy tín tại Việt Nam, giúp hỗ trợ rất nhiều trong công tác chẩn đoán bệnh ung thư tuyến giáp.

Phương pháp hiệu quả nhất để “xử lý" ung thư tuyến giáp đó là phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp, trong đó tối ưu nhất là mổ cắt bỏ toàn bộ tuyến giáp kết hợp với nạo vét hạch ở cổ và thường được chỉ định đối với các trường hợp sau:

• Ung thư tuyến giáp biệt hoá: chỉ định cắt toàn bộ tuyến giáp nếu tiên lượng xấu hoặc ung thư tái phát. Bên cạnh đó cần vét hạch cổ nếu trên lâm sàng phát hiện thấy hạch, dựa trên việc thăm khám cũng như các phương tiện chẩn đoán hình ảnh để kiểm tra và đánh giá tổn thương trong phẫu thuật;
• Ung thư giáp trạng không biệt hoá: cắt bỏ toàn bộ tuyến giáp nếu đủ khả năng phẫu thuật sau khi đã đánh giá kỹ lưỡng. Tuy nhiên nếu nhận thấy không còn khả năng phẫu thuật thì cần phải áp dụng các biện pháp phẫu thuật để điều trị triệu chứng như mở khí quản hoặc mở thông dạ dày, sau đó dùng tia xạ kết hợp hoá trị liệu;
• Ung thư tuyến giáp thể tủy: là mức độ ác tính và phần lớn gây tổn thương đa ổ, nguy cơ tái phát tại chỗ cao, đồng thời có thể di căn hạch vùng từ giai đoạn sớm. Vì vậy cần phải tiến hành cắt bỏ toàn bộ tuyến giáp và vét hạch cổ, kết hợp với xạ trị. 

Bên cạnh những ca bệnh cần phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ tuyến giáp, bệnh nhân cũng có thể xem xét tới chỉ định cắt gần như toàn bộ tuyến giáp, hoặc cắt thuỳ và eo giáp.  Ngoài ra những phương pháp dưới đây cũng nằm trong danh sách lựa chọn cho điều trị ung thư tuyến giáp:

• Điều trị I131: Thường được chỉ định trong điều trị hỗ trợ giúp “dọn dẹp" những tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật cắt giáp, hoặc những tổn thương giai đoạn di căn xa;
• Liệu pháp hormone: Áp dụng sau khi điều trị I131 giai đoạn hậu phẫu, hoặc dùng trong trường hợp di căn lan rộng nếu bị thất bại khi điều trị triệt căn;
• Xạ trị và hoá trị: Ứng dụng đối với ung thư tuyến giáp thể tủy và thể không biệt hóa;

Xạ trị và hoá trị

• Liệu pháp tăng cường hệ miễn dịch tự thân: liệu pháp này giúp “vực dậy" hàng rào miễn dịch cho bệnh nhân, giúp các tế bào miễn dịch nhạy bén hơn với các tế bào ung thư và giúp cơ thể tiêu diệt chúng, làm tăng hiệu quả điều trị.