Viêm bàng quang cấp là tình trạng bàng quang bị viêm nhiễm đột ngột. Hầu hết các trường hợp, nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra. Tình trạng này trước đây thường được gọi là nhiễm trùng, nhiễm khuẩn, viêm (đường) tiết niệu.

Viêm bàng quang cấp

Các sản phẩm vệ sinh không đạt tiêu chuẩn hoặc gây kích ứng, biến chứng của một số bệnh hoặc phản ứng với một số loại thuốc cũng có thể gây ra viêm bàng quang cấp.

Việc điều trị viêm bàng quang cấp do nhiễm vi khuẩn là dùng thuốc kháng sinh. Việc điều trị viêm bàng quang không do nhiễm trùng phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản.

Nguyên nhân tại hệ tiết niệu bao gồm:

• Thận
• Niệu quản
• Bàng quang
• Niệu đạo

Thận lọc chất thải từ máu và tạo ra nước tiểu. Sau đó, nước tiểu đi qua các ống được gọi là niệu quản, một bên phải và một bên trái, đến bàng quang. Bàng quang lưu trữ nước tiểu cho đến khi cơ thể sẵn sàng đi tiểu. Sau đó, nước tiểu đi ra ngoài cơ thể thông qua một ống được gọi là niệu đạo.

Nguyên nhân thường gặp nhất của viêm bàng quang cấp là nhiễm trùng bàng quang do vi khuẩn E.coli gây ra.

Nguyên nhân thường gặp nhất của viêm bàng quang cấp là nhiễm trùng bàng quang do vi khuẩn E.coli gây ra.

Vi khuẩn gây nhiễm trùng đường tiểu thường xâm nhập vào niệu đạo và sau đó đi lên bàng quang. Khi đã vào trong bàng quang, vi khuẩn sẽ bám vào thành bàng quang và sinh sôi. Điều này dẫn đến viêm niêm mạc bàng quang. Nhiễm trùng cũng có thể lây lan đến niệu quản và thận.

Mặc dù nhiễm trùng là nguyên nhân phổ biến nhất của viêm bàng quang cấp, một số yếu tố khác có thể khiến bàng quang và đường tiết niệu dưới bị viêm. Bao gồm:

• Một số loại thuốc, đặc biệt là các loại thuốc hóa trị cyclophosphamid và iphosphamide
• Xạ trị vùng chậu
• Sử dụng lâu dài một ống thông niệu đạo bàng quang (sonde tiểu)
• Nhạy cảm với các sản phẩm nhất định, chẳng hạn như thuốc xịt vệ sinh phụ nữ, gel diệt tinh trùng hoặc kem dưỡng da
• Biến chứng của các tình trạng khác, bao gồm đái tháo đường, sỏi tiết niệu hoặc tăng sản tiền liệt tuyến (phì đại lành tính tuyến tiền liệt).

Các triệu chứng của viêm bàng quang cấp có thể đến đột ngột và có thể rất khó chịu. Các triệu chứng phổ biến nhất bao gồm:

• Cảm giác muốn đi tiểu thường xuyên và mạnh mẽ ngay cả khi bệnh nhân đã làm rỗng bàng quang, được gọi là hội chứng kích thích bàng quang.

Các triệu chứng của viêm bàng quang cấp

• Cảm giác đau đớn hoặc nóng rát khi đi tiểu, được gọi là hội chứng viêm tiết niệu
• Nước tiểu có mùi hôi
• Nước tiểu đục
• Cảm giác áp lực, đầy bàng quang hoặc co thắt ở giữa bụng dưới hoặc thắt lưng
• Sốt nhẹ
• Ớn lạnh
• Sự hiện diện của máu trong nước tiểu

Hầu hết các trường hợp viêm bàng quang cấp do vi khuẩn đều có thể dễ dàng điều trị bằng thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, bệnh nhân nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu bệnh nhân có bất kỳ triệu chứng nào của nhiễm trùng thận. Các triệu chứng của nhiễm trùng thận bao gồm:

• Đau dữ dội ở lưng hoặc bên hông, được gọi là đau hạ sườn

Biến chứng viêm bàng quang cấp

• Một cơn sốt cấp cao hơn
• Ớn lạnh
• Buồn nôn
• Nôn mửa

Hầu hết các trường hợp viêm bàng quang cấp sẽ biến mất mà không có biến chứng nếu chúng được điều trị đầy đủ.

Nhiễm trùng thận hiếm gặp, nhưng nó có thể nguy hiểm nếu bệnh nhân không được điều trị ngay lập tức. Những người có hệ thống miễn dịch suy yếu hoặc tình trạng thận hiện có có nguy cơ mắc loại biến chứng này cao hơn.

Phụ nữ dễ bị viêm bàng quang cấp hơn nam giới vì niệu đạo của họ ngắn hơn và gần với khu vực hậu môn, có thể chứa vi khuẩn có hại. Điều này làm cho vi khuẩn dễ dàng đi đến bàng quang. Hơn 1 nửa số phụ nữ trải qua ít nhất một lần nhiễm trùng tiểu thấp trong cuộc đời của họ.

Nữ giới dễ bị viêm quang cấp hơn nam giới

Các yếu tố sau đây cũng có thể làm tăng nguy cơ bị viêm bàng quang cấp:

• Tham gia vào hoạt động tình dục
• Sử dụng một số loại kiểm soát sinh sản như màng ngăn và chất diệt tinh trùng
• Lau bộ phận sinh dục của bệnh nhân từ sau ra trước sau khi đi vệ sinh
• Trải qua thời kỳ mãn kinh, vì lượng estrogen ít hơn gây ra những thay đổi nội tiết trong đường tiết niệu khiến bệnh nhân dễ bị nhiễm trùng hơn
• Bất thường ở đường tiết niệu bẩm sinh
• Bị sỏi thận, sỏi niệu quản, bàng quang
• Bị phì đại tuyến tiền liệt
• Sử dụng kháng sinh thường xuyên hoặc trong thời gian dài
• Gặp tình trạng làm suy giảm hệ thống miễn dịch, chẳng hạn như hiv hoặc liệu pháp ức chế miễn dịch
• Mắc bệnh đái tháo đường
• Có thai
• Sử dụng một ống thông tiểu
• Phẫu thuật tiết niệu

Không phải lúc nào cũng có thể ngăn ngừa được bệnh viêm bàng quang cấp. Làm theo những lời khuyên sau để giảm nguy cơ vi khuẩn xâm nhập vào niệu đạo và ngăn ngừa kích ứng đường tiết niệu:

• Uống nhiều nước để giúp đi tiểu thường xuyên hơn và tống vi khuẩn ra khỏi đường tiết niệu trước khi nhiễm trùng bắt đầu.
• Đi tiểu càng sớm càng tốt sau khi quan hệ tình dục.
• Lau từ trước ra sau sau khi đi tiểu để ngăn vi khuẩn lây lan sang niệu đạo từ vùng hậu môn.
• Tránh sử dụng các sản phẩm phụ nữ gần khu vực sinh dục có thể gây kích ứng niệu đạo, chẳng hạn như thụt rửa, xịt khử mùi và phấn.
• Giữ gìn vệ sinh cá nhân, rửa sạch bộ phận sinh dục hàng ngày.
• Tắm vòi hoa sen thay vì tắm bằng bồn.
• Tránh sử dụng các phương pháp ngừa thai có thể làm thay đổi sự phát triển của vi khuẩn, chẳng hạn như màng ngăn hoặc bao cao su được xử lý chất diệt tinh trùng.
• Đừng trì hoãn việc đi vệ sinh quá lâu nếu bệnh nhân muốn đi tiểu.

Bệnh nhân cũng có thể bổ sung nước ép nam việt quất hoặc các chất bổ sung nam việt quất trong chế độ ăn uống của mình, nhưng bằng chứng hiện tại về hiệu quả của điều này trong việc ngăn ngừa viêm bàng quang nhiễm trùng cấp tính là không thể kết luận. D-mannose có thể là một lựa chọn để cố gắng ngăn ngừa nhiễm trùng tiểu tái phát, nhưng tại thời điểm này, bằng chứng về hiệu quả của nó trong việc làm như vậy cũng rất hạn chế và không thể kết luận được.

Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng và tiền sử bệnh của bệnh nhân. Hãy chắc chắn nói với bác sĩ khi các triệu chứng bắt đầu và nếu bất kỳ điều gì khiến chúng trở nên tồi tệ hơn. Ngoài ra, hãy thông báo cho bác sĩ về bất kỳ loại thuốc nào đang dùng hoặc nếu đang mang thai.

Bác sĩ có thể đề nghị một số xét nghiệm nhất định, bao gồm:

Phân tích nước tiểu

Nếu bác sĩ nghi ngờ bị nhiễm trùng, họ có thể sẽ yêu cầu lấy mẫu nước tiểu để kiểm tra sự hiện diện của vi khuẩn, chất thải của vi khuẩn hoặc tế bào máu. Một xét nghiệm khác được gọi là cấy nước tiểu có thể được thực hiện trong phòng thí nghiệm để xác định chính xác loại vi khuẩn gây nhiễm trùng.

Soi bàng quang

Bác sĩ sẽ đưa một ống mỏng có đèn chiếu sáng và một máy ảnh gọi là ống soi bàng quang vào bàng quang qua niệu đạo để quan sát đường tiết niệu để tìm các dấu hiệu viêm nhiễm.

Nội soi bàng quang để tìm các dấu hiệu viêm nhiễm.

Chẩn đoán hình ảnh

Loại chẩn đoán này thường không bắt buộc, nhưng nếu bác sĩ không thể tìm ra nguyên nhân gây ra các triệu chứng của bệnh nhân, thì hình ảnh có thể hữu ích. Các xét nghiệm hình ảnh, chẳng hạn như chụp X-quang hoặc siêu âm, có thể giúp bác sĩ của bệnh nhân xem liệu có khối u hoặc bất thường cấu trúc khác gây ra viêm hay không.

Điều trị bao gồm một đợt kháng sinh từ 5 đến 7 ngày nếu viêm bàng quang là do nhiễm vi khuẩn và đây không phải là nhiễm trùng tiết niệu tái phát, có thể cần một đợt điều trị dài hơn.

Các triệu chứng của bệnh nhân có thể sẽ bắt đầu biến mất sau một hoặc hai ngày, nhưng bệnh nhân nên tiếp tục dùng thuốc kháng sinh trong thời gian dài mà bác sĩ kê đơn. Điều quan trọng là phải đảm bảo rằng nhiễm trùng đã hoàn toàn biến mất để nó không quay trở lại.

Bác sĩ cũng có thể kê đơn thuốc giảm đau đường tiết niệu như phenazopyridine trong vài ngày đầu để giúp bệnh nhân giảm bớt sự khó chịu trong khi thuốc kháng sinh có hiệu lực.

Điều trị đối với các loại viêm bàng quang cấp không truyền nhiễm (nonSTDs) phụ thuộc vào nguyên nhân chính xác. Ví dụ, nếu bệnh nhân bị dị ứng hoặc không dung nạp với một số hóa chất hoặc sản phẩm nhất định, cách điều trị tốt nhất là tránh hoàn toàn các sản phẩm này.

Thuốc giảm đau có sẵn để điều trị viêm bàng quang do hóa trị hoặc xạ trị.

Theo dõi triệu chứng

Nếu bệnh nhân đang trải qua các triệu chứng của viêm bàng quang cấp, bệnh nhân có thể giúp giảm bớt sự khó chịu tại nhà trong khi đợi thuốc kháng sinh hoặc các phương pháp điều trị khác có tác dụng. Một số mẹo để đối phó tại nhà bao gồm:

• Uống nhiều nước.
• Tắm nước ấm.
• Chườm nóng vùng bụng dưới.
• Tránh cà phê, nước trái cây họ cam quýt, thức ăn cay và rượu.

Nhiều người uống nước ép nam việt quất hoặc bổ sung chiết xuất nam việt quất để cố gắng ngăn ngừa nhiễm trùng tiểu và các dạng viêm bàng quang cấp khác hoặc để giảm bớt các triệu chứng. Một số bằng chứng cho thấy rằng nước ép nam việt quất và các sản phẩm từ nam việt quất có thể chống lại nhiễm trùng trong bàng quang hoặc giảm bớt sự khó chịu, nhưng những bằng chứng hiện tại chưa đủ để kết luận.

Một nghiên cứu gần đây ở bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt bị viêm bàng quang do điều trị bức xạ cho thấy rằng thực phẩm bổ sung nam việt quất làm giảm đáng kể tình trạng đau và rát khi đi tiểu so với những người đàn ông không dùng thực phẩm chức năng.

Bệnh nhân có thể uống nước ép nam việt quất nếu bệnh nhân nghĩ rằng nó có ích. Tuy nhiên, bệnh nhân nên cẩn thận về lượng bệnh nhân uống vì nước ép trái cây thường rất nhiều đường.

D-mannose cũng là một giải pháp thay thế tiềm năng để ngăn ngừa hoặc điều trị viêm bàng quang cấp. Người ta cho rằng khả năng vi khuẩn bám vào thành bàng quang và gây nhiễm trùng tiểu có thể bị cản trở bởi D-mannose.

Tuy nhiên, các nghiên cứu đã được thực hiện cho đến nay còn hạn chế và cần phải nghiên cứu thêm để xem liệu có bằng chứng mạnh mẽ nào về hiệu quả của liệu pháp này hay không. Dùng D-mannose cũng có thể dẫn đến các tác dụng phụ tiềm ẩn như tiêu chảy.