Trung thất được xem là một phần quan trọng chứa các bộ phận của lồng ngực và tiếp giáp với 2 lá phổi. Trung thất được xác định như một khoang giải phẫu có hình thang với 6 mặt tiếp xúc với các hệ cơ quan khác: Phía dưới là cơ hoành, phía trên là nền cổ, phía trước là các đốt xương sống ở ngực còn 2 bên tiếp giáp với 2 lá phổi. Chính vì vậy, viêm trung thất sẽ được hiểu là tình trạng viêm xuất hiện ở các nhóm mô liên kết cấu trúc trong khoang trung thất và các nhóm mô có liên quan đến màng phổi.

Trung thất được xem là một phần quan trọng chứa các bộ phận của lồng ngực và tiếp giáp với 2 lá phổi

Vai trò của hệ thống trung thất rất quan trọng, nó ảnh hưởng đến hầu hết mọi cơ quan có trong lồng ngực. Do đó, nếu có tình trạng viêm trung thất không được kịp thời phát hiện để chữa trị thì sẽ gây ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan và thậm chí ảnh hưởng đến cả tính mạng người bệnh.

Bệnh viêm trung thất được chia làm 2 dạng bệnh chính là: Viêm trung thất cấp tính và viêm trung thất mạn tính. Viêm trung thất dạng cấp tính thường bắt nguồn từ những tổn thương phế quản, biến chứng từ các cuộc phẫu thuật hoặc do một số loài vi khuẩn gây hại. Viêm trung thất dạng mạn tính thường xảy ra khi các nhóm hạch trung thất đã bị viêm dạng u hoặc trường hợp xơ hóa trung thất, hoặc có thể là do trung thất đã bị kích ứng trong một khoảng thời gian dài trước đó. Trường hợp người bệnh bị viêm trung thất dạng cấp tính thường xuất hiện nhiều hơn dạng mạn tính, tuy vậy dù ở bất kỳ dạng bệnh nào thì viêm trung thất vẫn được xét vào một trong những căn bệnh rất nguy hiểm.

Tình trạng viêm trung thất có thể xuất hiện do một hoặc nhiều nguyên nhân gây ra, vì vậy các chuyên gia y tế đã phân chia thành các nhóm nguyên nhân gây bệnh chính như sau:

Viêm trung thất do ảnh hưởng từ các cấu trúc bên trong khoang trung thất

·         Hầu hết các cơ quan nằm bên trong lồng ngực mà bị tổn thương thì phần trung thất cũng sẽ bị ảnh hưởng và ngược lại. Tuy nhiên, theo những báo cáo về bệnh viêm trung thất cho thấy tình trạng thực quản bị thủng chính là nguyên nhân gây bệnh phổ biến nhất. Thực hiện các phương pháp như nội soi phế quản, đặt nội khí quản hay nội soi đường tiêu hóa trên sẽ có thể gây tổn thương phế quản và dẫn đến viêm trung thất.

• Các chấn thương bên trong khoang ngực hoặc bên trong ổ bụng đều có thể ảnh hưởng đến trung thất.
• Tình trạng người bệnh bị viêm tủy xương hoặc bị nhiễm trùng phổi cũng có thể lây lan sang vùng trung thất.
• Các bệnh thuộc dạng u hạt (bao gồm cả bệnh lao) xuất hiện trong các hạch bạch huyết ở trung thất cũng sẽ là nguyên nhân khiến xuất hiện tình trạng viêm trung thất.

Viêm trung thất do ảnh hưởng từ các cấu trúc bên trong khoang trung thất

Mắc bệnh viêm trung thất do sự hoại tử lan xuống

• Viêm trung thất do các bệnh viêm nhiễm tai mũi họng và răng miệng như: Viêm họng, viêm amidan, viêm xoang, các dạng áp xe (áp xe ở dưới họng, áp xe răng hay áp xe quanh amidan), viêm tai giữa, viêm tuyến nước bọt,...
• Một số tình trạng nhiễm trùng sau các ca phẫu thuật phần đầu và cổ.

Viêm trung thất do các sinh vật gây bệnh

Một số loại vi khuẩn có thể xâm nhập và làm viêm nhiễm trung thất như: Staphylococcus spp., Bacteroides spp., Streptococcus spp., Fusobacterium spp., Pseudomonas aeruginosa và Peptostreptococcus spp.

Một số trường hợp người bệnh viêm trung thất cũng bắt nguồn từ bệnh lao hoặc bị nhiễm nấm độc hại.

Bệnh viêm trung thất được xem là căn bệnh nguy hiểm cần được nhập viện mới có thể chữa trị khỏi. Các triệu chứng bệnh cũng sẽ xuất hiện khá nhiều trước khi phát bệnh một vài ngày, nhưng đôi khi có thể xuất hiện đột ngột trước khi cần nhập viện vài tiếng đồng hồ. Mỗi cá nhân, người thân đều cần nắm được những kiến thức cơ bản để kịp thời phát hiện ra những dấu hiệu bất thường của bệnh và tìm tới các cơ sở y tế để được chữa trị sớm nhất có thể.

• Hiện tượng sốt cao kèm các cơn ớn lạnh sẽ xuất hiện khá sớm.
• Nhịp thở ngắn, thở nông
• Họng có triệu chứng đau rát và sưng tấy, gây khó khăn trong việc hai nuốt thức ăn.
• Xuất hiện các cơn ho không rõ nguồn gốc, càng ho lại càng đau tức vùng ngực. 
• Trường hợp màng phổi bị viêm sẽ khiến các cơn đau lan rộng khắp vùng ngực, liên sườn hoặc thậm chí đau dần lên vùng cổ.
• Trong các trường hợp nặng có thể dẫn đến rối loạn thần kinh trung ương như lơ mơ, rối loạn tinh thần,...

Hiện tượng sốt cao kèm các cơn ớn lạnh sẽ xuất hiện khá sớm

Tình trạng viêm trung thất thực chất có thể điều trị khỏi thế nhưng trong trường hợp bệnh đã chuyển biến nặng hoặc có phương pháp điều trị chưa hiệu quả thì rất dễ gây ra các biến chứng nguy hiểm. Một số biến chứng do viêm trung thất gây ra là:

• Suy hô hấp và có thể dẫn đến tử vong
• Nhiễm trùng huyết nghiêm trọng dẫn đến tình trạng suy đa tạng, nguy cơ tử vong cực kỳ cao.
• Viêm trung thất gây viêm màng ngoài tim, viêm phổi thứ phát, tràn dịch màng phổi hay viêm mủ màng phổi,...
• Tình trạng viêm trung thất còn có thể gây ra tình trạng tràn khí trung thất, tràn khí màng phổi và tràn khí phúc mạc.

Nguyên nhân gây bệnh viêm trung thất hầu hết đến từ các tổn thương từ hệ thống cơ quan trong khoang ngực, chính vì vậy khả năng bệnh lây nhiễm từ người sang người là không thể. Tuy nhiên, một số trường hợp viêm trung thất cũng bắt nguồn từ các loại vi khuẩn gây hại hoặc bắt nguồn từ các thể bệnh liên quan đến hệ hô hấp nên nguy cơ lây bệnh cũng có thể xảy ra nhưng rất hiếm.

Bất kỳ ai cũng có thể là đối tượng mắc bệnh viêm trung thất, thế nhưng những đối tượng sau đây được xem là nhóm người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn:

- Theo các thống kê từ bộ y tế thì những bệnh nhân mắc bệnh viêm trung thất hầu hết là nam giới ở độ tuổi trung niên.

- Nhóm những người gặp phải tình trạng suy giảm miễn dịch và bệnh đái tháo đường sẽ có nguy cơ bị viêm trung thất khá cao.

- Những người thường xuyên sử dụng các chất kích thích dễ gây nghiện hoặc hút thuốc lá sẽ nằm trong top những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh viêm trung thất cao.

- Những bệnh nhân đã từng mắc phải các căn bệnh sau đây rất dễ bị viêm trung thất: Nhiễm trùng đường hô hấp phía trên, nhiễm trùng răng miệng, nhiễm trùng hầu họng.

- Những bệnh nhân đã có tiền sử phải thực hiện nội soi phế quản, nội soi đường tiêu hóa hoặc phẫu thuật tim mạch đều có nguy cơ bị viêm trung thất.

Người thường xuyên sử dụng các chất kích thích dễ gây nghiện hoặc hút thuốc lá sẽ nằm trong top những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh viêm trung thất cao.

Để phòng tránh tình trạng bị viêm trung thất hay chính xác hơn là phòng tránh nguy cơ tử vong do viêm trung thất thì mỗi cá nhân cần lưu ý những vấn đề sau đây:

- Phát hiện và điều trị dứt điểm các bệnh lý có thể là nguyên nhân gây viêm trung thất: Các bệnh viêm nhiễm răng hàm mặt và tai mũi họng. Bên cạnh đó, những nhóm đối tượng mắc các bệnh dạng mạn tính như lao hay u hạt cần phải duy trì điều trị hiệu quả, không được chủ quan lơ là.

- Hậu phẫu thuật các bệnh lý ở ngực cần được chú ý vệ sinh sạch sẽ vết thương tránh các trường hợp nhiễm trùng xảy ra.

- Chế độ dinh dưỡng đầy đủ, khoa học kết hợp với việc vệ sinh răng miệng, vệ sinh cá nhân cũng sẽ giúp bệnh nhân tránh được các nguy cơ viêm nhiễm từ môi trường.

Việc chữa trị bệnh có hiệu quả hay không còn cần phải phụ thuộc vào việc chẩn đoán bệnh tình thật chính xác. Chính vì vậy, ngay từ khi chưa xuất hiện bệnh mỗi cá nhân cần phải tìm hiểu trước các thông tin về cơ sở y tế nào uy tín có khả năng khám chữa bệnh tốt nhất. Khi xuất hiện các triệu chứng bệnh đầu tiên có nghi ngờ là dấu hiệu của viêm trung thất thì người bệnh cần tìm đến sự trợ giúp từ các y bác sĩ có chuyên môn ngay.

Nội soi thực quản nếu bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân bị viêm trung thất do thủng thực quản

Đầu tiên, các bác sĩ sẽ tìm hiểu các triệu chứng bệnh mà bệnh nhân đang mắc phải để xác định xem đó có phải là triệu chứng bệnh viêm trung thất hay không. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng sẽ tìm hiểu về các bệnh lý có liên quan đến viêm trung thất mà bệnh nhân đã từng mắc hoặc đang gặp phải. Một số biện pháp chẩn đoán hiện nay được sử dụng nhiều nhất để xác định bệnh viêm trung thất là:

• Chụp X-quang thẳng và nghiêng nhằm đánh giá tình trạng trung thất.
• Chụp CT ngực (trong trường hợp hình ảnh chụp x-quang chưa chỉ ra chính xác tình hình bệnh).
• Sinh thiết trong trường hợp bệnh nhân đã từng phẫu thuật cắt xương ức.
• Nội soi thực quản nếu bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân bị viêm trung thất do thủng thực quản.
• Siêu âm

Trong một số tình huống tình trạng bệnh bất thường thì các bác sĩ sẽ chỉ định kết hợp nhiều biện pháp chẩn đoán bệnh để có được kết quả chính xác nhất.

Nếu bệnh tình chưa phát tác mà mới chỉ xuất hiện ở dạng triệu chứng sớm thì việc điều trị sẽ diễn ra dễ dàng hơn bởi có thời gian để bác sĩ chẩn đoán bệnh tình chính xác nhất. Tuy nhiên, có rất nhiều trường hợp bệnh nhân nhập viện trong tình trạng bệnh chuyển biến nặng nguy hiểm đến tính mạng. Chính vì vậy, việc làm đầu tiên sẽ là sử dụng các biện pháp giúp hồi sức cho bệnh nhân như: Bảo vệ đường thở, cung cấp oxy để duy trì hô hấp, luôn phải đảm bảo thông khí và truyền tĩnh mạch.

Các bác sĩ sẽ kết hợp sử dụng kháng sinh và tiến hành phẫu thuật. Các loại thuốc kháng sinh được sử dụng cho các tình trạng nhiễm trùng sẽ được kết hợp với nhau theo các tổ hợp khác nhau: Tổ hợp Ceftazidime + Vancomycin, tổ hợp Piperacillin + Vancomycin hoặc nhóm Vancomycin + Quinolon + Clindamycin. Một vài trường hợp bất thường, bác sĩ sẽ kê thêm một loại kháng sinh nữa thuộc nhóm Aminoglycoside. Các loại thuốc này sẽ được tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch với liều lượng cao ngay từ ban đầu và cần theo dõi khả năng nhận thuốc từ bệnh nhân.

Trường hợp người bệnh gặp vấn đề tích tụ quá nhiều dịch nhiễm trùng trong khoang ngực thì sẽ được chỉ định đặt ống dẫn lưu để hút dịch ra khỏi cơ thể. Song song có thể phải điều trị thực quản khi phát hiện có lỗ thủng.

Hiện nay không có bất kỳ phương pháp nào có thể chữa trị khỏi được bệnh viêm trung thất ở dạng mạn tính trường hợp viêm xơ hóa trung thất.

Tiên lượng sống ở bệnh nhân bị viêm trung thất

Loại bệnh lý này đã cướp đi rất nhiều sinh mệnh bởi mức độ nguy hiểm mà chúng gây ra hoặc do việc chậm trễ khi phát hiện bệnh.

• Theo đánh giá từ các chuyên gia y tế thì tỉ lệ tử vong của bệnh nhân viêm trung thất có thể lên tới 11,1% và có thể cao tới 50% đối với một số nhóm đối tượng.
• Nếu bệnh nhân bị hôn mê trong quá trình nhập viện thì tỷ lệ tử vong có thể lên tới 67%.
• Trường hợp bệnh nhân bị viêm trung thất do hoại tử từ trên lan xuống có tỷ lệ tử vong khoảng 11,1 - 34,9%.

Tài liệu tham khảo:

• Trung thất là gì và nằm ở đâu? | Vinmec
• Các phương pháp chẩn đoán và điều trị trung thất | Thuocthang
• Viêm trung thất | elib
• Điều trị và tiên lượng bệnh viêm trung thất | SỞ Y TẾ THANH HÓA - BVĐK TRIỆU SƠN