1. Tổng quan về bệnh lý suy thận 

suy thận là tình trạng chức năng của thận bị suy giảm, dẫn đến việc thận không còn khả năng lọc và loại bỏ hiệu quả các chất thải, độc tố, cũng như nước dư thừa ra khỏi cơ thể qua nước tiểu. Ngoài ra, suy thận còn ảnh hưởng đến nhiều chức năng thiết yếu khác của thận như: điều hòa huyết áp, duy trì cân bằng điện giải – kiềm toan, tham gia sản xuất hormone erythropoietin (kích thích tủy xương tạo hồng cầu) và chuyển hóa vitamin D.

Tình trạng suy thận xảy ra khi các chức năng của thận dần suy giảm 

Có hai dạng suy thận chính:

• Suy thận cấp tính: Với tính chất đột ngột, trường hợp điều trị sớm sẽ có khả năng phục hồi cao;
• Suy thận mạn tính: Tiến triển chậm, âm thầm qua nhiều năm, gây tổn thương không thể hồi phục hoàn toàn cho thận.

Ở giai đoạn đầu, suy thận thường không có triệu chứng rõ ràng, chỉ được phát hiện thông qua các xét nghiệm máu và nước tiểu định kỳ.

Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể làm chậm tiến trình suy thận, bảo vệ chức năng thận còn lại và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

2. Các chỉ số xét nghiệm suy thận quan trọng 

Để đánh giá chức năng thận và phát hiện sớm nguy cơ suy thận, bác sĩ thường chỉ định một số xét nghiệm máu và nước tiểu. Các chỉ số quan trọng cần chú ý bao gồm:

Creatinine huyết thanh 

Creatinine huyết thanh là sản phẩm chuyển hóa từ creatin ở cơ vân, được thải ra khỏi cơ thể chủ yếu qua thận.

• Ý nghĩa: Nồng độ creatinin cao cho thấy thận đang lọc kém, dấu hiệu suy giảm chức năng thận;
• Giá trị bình thường: Nam: 0,7 – 1,3 mg/dL | Nữ: 0,6 – 1,1 mg/dL

Creatinine huyết thanh là một trong những chỉ số xét nghiệm suy thận quan trọng 

Độ lọc cầu thận ước tính (eGFR)

Chỉ số đánh giá chính xác mức độ hoạt động của thận dựa trên creatinin, tuổi, giới tính và chủng tộc.

• Ý nghĩa: eGFR giảm dưới 60 ml/phút/1,73m² kéo dài trên ba tháng là dấu hiệu thận đang bị tổn thương;
• Giá trị bình thường: Trên 90 ml/phút/1,73m²

Urê huyết (BUN – Blood Urea Nitrogen)

Sản phẩm thải từ quá trình chuyển hóa protein, được lọc qua thận.

• Ý nghĩa: BUN tăng cao khi suy thận, mất nước, chế độ ăn giàu đạm, xuất huyết tiêu hóa;
• Giá trị bình thường: 7 – 20 mg/dL

Albumin niệu (Microalbumin niệu)

Đây là tình trạng nước tiểu chứa một hàm lượng nhỏ protein, chủ yếu là albumin.

• Ý nghĩa: Đây được coi là dấu hiệu sớm của tổn thương thận, đặc biệt ở người tiểu đường;
• Giá trị bình thường: <30 mg/24 giờ

Tỷ lệ albumin/creatinin niệu (ACR)

Giúp đánh giá mức độ mất protein trong nước tiểu.

• Ý nghĩa: Tỷ lệ cao phản ánh tổn thương cầu thận;
• Giá trị bình thường: <30 mg/g 

Xét nghiệm nước tiểu toàn phần

Kiểm tra nhiều yếu tố: máu, protein, đường, tế bào trong nước tiểu.

• Ý nghĩa: Có thể phát hiện viêm thận, nhiễm trùng tiết niệu, hoặc các dấu hiệu sớm của suy thận.
• Các chỉ số xét nghiệm suy thận được nêu trên không chỉ giúp bác sĩ không chỉ đánh giá chức năng thận hiện tại, mà còn theo dõi tiến triển bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp.

3. Xét nghiệm đánh giá tình trạng suy thận cần được thực hiện khi nào? 

Suy thận, đặc biệt là suy thận mạn tính, thường tiến triển âm thầm và không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, nếu bạn gặp một hoặc nhiều biểu hiện dưới đây, hãy chủ động đến cơ sở y tế để được xét nghiệm chức năng thận:

Phù mặt, chân hoặc tay

Khi chức năng thận suy giảm, quá trình lọc và đào thải muối nước bị rối loạn, dẫn đến tích nước trong cơ thể gây phù – thường thấy ở mặt, mắt, tay chân.

Tiểu đêm nhiều, nước tiểu bất thường

• Tiểu nhiều lần vào ban đêm;
• Nước tiểu có bọt (do có protein), có máu, màu sẫm hoặc có mùi lạ;
• Lượng nước tiểu ít hơn bình thường, thậm chí vô niệu.

Nếu nhận thấy bất kỳ thay đổi bất thường nào trong thói quen tiểu tiện, hãy đến cơ sở y tế để kiểm tra chức năng thận kịp thời 

Mệt mỏi, thiếu năng lượng

Khi thận suy, chất độc tích tụ trong máu khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi, uể oải, giảm khả năng tập trung.

Tình trạng ngứa kéo dài

Khi thận suy, các chất thải như ure, creatinin tích tụ trong máu có thể gây kích ứng da và ngứa.

Chán ăn, buồn nôn, nôn mửa

Đây là biểu hiện khi độc tố trong cơ thể tăng cao, ảnh hưởng đến tiêu hóa.

Hơi thở xuất hiện mùi khó chịu

Tích tụ ure trong máu có thể làm hơi thở có mùi khai như nước tiểu.

Khó kiểm soát huyết áp 

Thận và huyết áp có mối liên hệ mật thiết – huyết áp cao có thể là dấu hiệu hoặc nguyên nhân của suy thận.

Ngoài ra, các chuyên gia y tế đưa ra khuyến cáo những đối tượng sau nên thực hiện kiểm tra chức năng thận định kỳ:

• Bệnh nhân tiểu đường, tăng huyết áp, tim mạch;
• Người có tiền sử gia đình bị bệnh thận;
• Đối tượng trên 60 tuổi;
• Sử dụng thuốc giảm đau, kháng sinh trong thời gian dài. 

Phát hiện sớm suy thận thông qua các dấu hiệu trên và thực hiện xét nghiệm kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm như suy thận giai đoạn cuối hoặc phải lọc máu. Do đó, nếu gặp phải các triệu chứng nêu trên hoặc thuộc đối tượng nguy cơ cao, người dân cần chủ động thăm khám định kỳ và theo dõi sức khỏe một cách chặt chẽ. 

Hy vọng rằng bài viết trên đây đã cung cấp đến bạn đọc những thông tin đầy đủ, chi tiết về các chỉ số xét nghiệm suy thận. Nếu có thắc mắc liên quan cần giải đáp hoặc nhu cầu thực hiện xét nghiệm đánh giá chức năng thận nói riêng và thăm khám sức khỏe tổng quát nói chung, bạn đọc hãy liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.