Hội nghị có sự tham gia của lãnh đạo Bộ Y tế cùng các chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực Vi sinh, Xét nghiệm trong nước và Nhật Bản 

Hồi chuông cảnh báo kháng thuốc của vi khuẩn Klebsiella pneumoniae 

Mở đầu phần báo cáo, ThS.BS Nguyễn Huy Vinh cho biết, Klebsiella pneumoniae là trực khuẩn Gram âm thuộc họ Enterobacteriaceae, thường cư trú trong đường tiêu hóa của người nhưng lại là tác nhân gây nhiều loại nhiễm trùng nguy hiểm như viêm phổi, nhiễm khuẩn huyết, nhiễm trùng đường tiết niệu, vết thương… Trên toàn cầu, tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện được báo cáo khoảng 8,7%, trong đó K. pneumoniae chiếm tới 10%. 

ThS.BS Nguyễn Huy Vinh - Trưởng phòng Vi sinh, Trung tâm Xét nghiệm MEDLATEC trình bày báo cáo tại hội nghị 

Đặc biệt, loài vi khuẩn này có khả năng kháng nhiều loại kháng sinh, nhất là nhóm carbapenem - vốn được xem là “lựa chọn cuối cùng” trong điều trị. Nguyên nhân là K. pneumoniae có thể nhận và truyền gen kháng từ nhiều vi khuẩn Gram âm khác, khiến tình trạng đa kháng (MDR) và kháng mở rộng (XDR) ngày càng gia tăng. Ngay cả khi sử dụng kháng sinh phù hợp, tỷ lệ tử vong do viêm phổi mắc phải trong bệnh viện do K. pneumoniae vẫn lên tới trên 50%. 

Theo số liệu từ Hệ thống giám sát nhiễm khuẩn bệnh viện quốc gia của Nhật Bản (JANIS), kết hợp dữ liệu từ mạng lưới hợp tác khu vực châu Á về giám sát kháng kháng sinh (ASIAR Net), K. pneumoniae kháng cephalosporin thế hệ 3 tiếp tục gia tăng, đạt mức cao nhất năm 2023. Tỷ lệ kháng với nhiều kháng sinh nhóm β-lactam và levofloxacin (LVFX) cũng tăng ở cả bệnh nhân nội trú và ngoại trú. 

Năm 2017, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đưa K. pneumoniae vào nhóm ưu tiên số 1 trong danh mục vi khuẩn kháng thuốc cần được nghiên cứu và phát triển kháng sinh mới. Tại Việt Nam, các nghiên cứu trước đó cho thấy tỷ lệ kháng với nhiều nhóm kháng sinh như cephalosporin, quinolon, carbapenem đang có xu hướng tăng. Điều này cho thấy tình trạng kháng kháng sinh của K. pneumoniae ở mức đáng báo động, đòi hỏi phải có dữ liệu giám sát rộng khắp, cập nhật và chính xác để kịp thời cảnh báo và định hướng điều trị.  

Trong bối cảnh đó, MEDLATEC với mạng lưới 42 Labo xét nghiệm phủ rộng khắp và đồng bộ ở hầu hết các tỉnh, thành, cùng hệ thống vận chuyển, bảo quản mẫu chuyên nghiệp, có lợi thế đặc biệt để triển khai giám sát kháng kháng sinh.  

Bên cạnh những nỗ lực nghiên cứu tại Việt Nam, vai trò của Trung tâm Nghiên cứu Kháng thuốc - Viện Truyền nhiễm Quốc gia Nhật Bản cũng được đánh giá là hết sức quan trọng. Đơn vị đã hỗ trợ MEDLATEC trong việc cung cấp công cụ thống kê, phương pháp phân tích dữ liệu hiện đại, giúp kết quả nghiên cứu đảm bảo tính khoa học và độ tin cậy cao. Đồng thời, phía Nhật Bản còn chia sẻ dữ liệu giám sát kháng kháng sinh quốc gia thông qua hệ thống JANIS và ASIAR Net, tạo cơ sở để so sánh, đối chiếu với tình hình tại Việt Nam.  

Kết quả nổi bật từ nghiên cứu: Dữ liệu thực tiễn và thực trạng kháng kháng sinh đáng lưu ý 

Tại hội nghị, ThS.BS Nguyễn Huy Vinh đã trình bày những kết quả nổi bật về tình trạng kháng kháng sinh của vi khuẩn K. pneumoniae - một trong những tác nhân gây bệnh thường gặp, được đông đảo đại biểu quan tâm. 

Cụ thể, trong tổng số 14.114 chủng vi khuẩn được phân lập tại Trung tâm Xét nghiệm MEDLATEC, có 826 chủng K. pneumoniae (chiếm 6%), chủ yếu ở nhóm tuổi trên 60. Vi khuẩn này thường được phát hiện từ bệnh phẩm nước tiểu (3,26%) và dịch hô hấp (2,91%). 

Kết quả về mức độ kháng kháng sinh được bác sĩ chia sẻ cụ thể như sau: 

• Các nhóm quinolon và cephalosporin cũng ghi nhận tỷ lệ kháng cao (trên 50%). 

• Nhóm kháng sinh carbapenem và aminoglycoside có tỷ lệ kháng dưới 40% và có xu hướng giảm, trong khi đó tại Nhật Bản tỷ lệ kháng với 2 nhóm kháng sinh này chỉ từ 0.2 - 0.4%. 

• Tỷ lệ các chủng MDR tăng (từ 27% lên 31%), trong khi đa kháng mở rộng có xu hướng giảm (41% xuống 32%). 

• Các chủng phân lập từ nước tiểu và dịch hô hấp có tỷ lệ kháng cao hơn so với từ máu và dịch mủ. Tỷ lệ kháng MEM ở nước tiểu và dịch hô hấp lần lượt là 44% và 40%, trong khi ở máu và dịch mủ là 30% và 21%. 

Những kết quả này cho thấy tình trạng K. pneumoniae kháng kháng sinh tại Việt Nam vẫn đang ở mức đáng lo ngại, đồng thời khẳng định vai trò quan trọng của việc giám sát, cảnh báo sớm để giúp bác sĩ lâm sàng lựa chọn phác đồ điều trị hợp lý, hạn chế lạm dụng, hoặc kê đơn kháng sinh không phù hợp.  

Nội dung báo cáo dành được sự quan tâm của đông đảo đại biểu tham dự hội nghị 

Kết thúc báo cáo, ThS.BS Nguyễn Huy Vinh nhấn mạnh rằng cuộc chiến chống kháng kháng sinh không thể chỉ dừng ở nỗ lực của một đơn vị, mà cần sự chung tay của toàn ngành y tế, từ nghiên cứu, giám sát đến thực hành lâm sàng để bảo vệ hiệu quả của kháng sinh cho các thế hệ người dân Việt hiện tại và tương lai. 

Với thế mạnh quy tụ đội ngũ chuyên môn giàu kinh nghiệm, hạ tầng cùng mạng lưới lấy mẫu rộng khắp, MEDLATEC không chỉ góp phần mang đến những số liệu khoa học có giá trị mà còn khẳng định vai trò tiên phong của đơn vị y tế ngoài công lập trong công tác giám sát kháng kháng sinh tại Việt Nam.