1. Điện tâm đồ là gì?

Điện tâm đồ là bản ghi các xung điện được tạo ra trong quá trình co bóp của tim. Mỗi nhịp tim đều được bắt đầu bằng một tín hiệu điện sau đó tín hiệu này lan tỏa qua các buồng tim để điều khiển quá trình co bóp của tim. Máy điện tâm đồ sẽ thu nhận tín hiệu này thông qua các điện cực gắn lên da ở ngực, tay và chân, sau đó chuyển thành đồ thị thể hiện các sóng khác nhau.

Trên bản ghi điện tâm đồ, bạn sẽ thấy những đường sóng lặp lại theo chu kỳ. Mỗi phần trong bản ghi đó mang ý nghĩa biểu thị riêng cho một giai đoạn hoạt động của tim:

• Sóng P: biểu thị quá trình co của tâm nhĩ.
• Phức bộ QRS: biểu thị cho quá trình co của tâm thất, phần này thường cao và nhọn.
• Sóng T: thể hiện quá trình nghỉ của tâm thất.

Muốn biết cách đọc điện tâm đồ bạn cần ghi nhớ ý nghĩa của những đường sóng này.

Bệnh nhân thực hiện kiểm tra điện tâm đồ

2. Vai trò của điện tâm đồ là gì?

Đối với quá trình theo dõi, kiểm tra và đánh giá sức khỏe tim mạch, điện tâm đồ có ý nghĩa:

2.1. Phát hiện sớm bất thường hoạt động tim

Điện tâm đồ giúp bác sĩ phát hiện các rối loạn nhịp tim, thiếu máu cơ tim, rối loạn dẫn truyền, nhồi máu cơ tim hoặc các biến chứng sau phẫu thuật tim. Nhờ đó mà bác sĩ đưa ra được chẩn đoán sớm, có biện pháp ngăn ngừa biến cố tim mạch nguy hiểm.

2.2. Theo dõi hiệu quả điều trị bệnh tim mạch

Kết quả điện tâm đồ còn được sử dụng để theo dõi hiệu quả điều trị bệnh lý tim mạch ở bệnh nhân dùng thuốc chống loạn nhịp, đặt máy tạo nhịp, sau phẫu thuật tim,...

2.3. Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Khi khám sức khỏe định kỳ, điện tâm đồ là kiểm tra thường quy cần thực hiện. Kỹ thuật này đặc biệt cần thiết đối với người có yếu tố nguy cơ như: tăng huyết áp, tiểu đường, hút thuốc lá, béo phì hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh tim.

3. Hướng dẫn cách đọc điện tâm đồ cơ bản

Để biết cách đọc điện tâm đồ chính xác cần có kiến thức y học chuyên sâu. Nếu bạn băn khoăn muốn tìm hiểu về kết quả điện tâm đồ thì hãy lưu tâm đến những vấn đề sau:

3.1. Xác định nhịp tim

Trước tiên, khi cầm trên tay kết quả điện tâm đồ, bạn hãy xem nhịp tim có đều hay không và tốc độ tim là bao nhiêu. Nếu điện tâm đồ được ghi ở tốc độ tiêu chuẩn (25 mm/s) thì bạn có thể tính nhịp tim bằng công thức:

Nhịp tim (lần/phút) = 300/số ô lớn giữa hai sóng R liên tiếp.

Ví dụ: Nếu giữa hai sóng R có 4 ô lớn thì nhịp tim là khoảng 75 lần/phút.

Nhịp tim đều khi các khoảng RR bằng nhau. Nhịp tim không đều khi khoảng cách giữa các sóng R thay đổi. Đây có thể là dấu hiệu của rối loạn nhịp tim.

Kết quả điện tâm đồ phần nào phản ánh hiện trạng sức khỏe tim mạch

3.2. Xác định sóng P

Sóng P giúp đánh giá hoạt động của tâm nhĩ. Sóng P bình thường nhỏ, có hình vòm, nằm trước phức bộ QRS. Nếu sóng P biến dạng, hai đỉnh hoặc đảo ngược thì có thể là dấu hiệu phì đại tâm nhĩ hoặc rối loạn dẫn truyền nhĩ.

3.3. Đánh giá phức bộ QRS

Phức bộ QRS đại diện cho sự khử cực của tâm thất. Thời gian QRS bình thường trong khoảng 0.06 - 0.10 giây (tương đương với 1.5 - 2.5 ô nhỏ.

Nếu QRS giãn rộng thì có thể do bệnh block nhánh hoặc rối loạn dẫn truyền trong thất. Trường hợp QRS biên độ cao cao có thể phản ánh phì đại thất trái hoặc phải.

3.4. Quan sát sóng T và đoạn ST 

Sóng T biểu thị cho quá trình tái cực tâm thất. Bình thường, sóng T cùng chiều với phức bộ QRS. Nếu T đảo ngược hoặc quá cao có thể cảnh báo thiếu máu cục bộ, điện giải bất thường hoặc tác dụng phụ của thuốc.

Đoạn ST nên nằm trên cùng đường đẳng điện với đoạn PR. Nếu ST chênh lên hoặc xuống có thể phản ánh thiếu máu cơ tim hoặc nhồi máu cơ tim.

3.5. Kiểm tra khoảng PR và QT

Khoảng PR bình thường trong khoảng 0.12 - 0.20 giây. Nếu khoảng PR kéo dài có thể do block nhĩ thất. Khoảng QT phụ thuộc vào nhịp tim, nếu khoảng này kéo dài có nguy cơ loạn nhịp nguy hiểm.

4. Các yếu tố chi phối, làm sai kết quả điện tâm đồ

Nếu không nắm vững được kiến thức chuyên môn về cách đọc điện tâm đồ thì nguy cơ hiểu sai kết quả rất cao. Ngoài ra, kết quả chẩn đoán điện tâm đồ cũng có thể sai do: 

• Đặt sai điện cực, bệnh nhân cử động hoặc nhiễu điện có thể làm biến dạng sóng, khiến kết quả sai lệch. 
• Nhầm lẫn sóng T và sóng P nên dễ nhầm tưởng kết quả bị rối loạn nhịp.
• Một số trường hợp đoạn ST hơi chênh nhẹ có thể do sai tư thế, hít thở hoặc điện cực, không hẳn là do nhồi máu cơ tim.
• Sóng Q nhỏ đôi khi là biểu hiện bình thường chứ không phải luôn luôn phản ánh hoại tử cơ tim.

5. Lưu ý khi đọc và đánh giá điện tâm đồ

Bản thân điện tâm đồ cũng chỉ là công cụ hỗ trợ chẩn đoán, không thể thay thế hoàn toàn cho thăm khám lâm sàng và các kết quả kiểm tra cận lâm sàng khác. Vì thế, ngay cả khi đã cố gắng tìm cách đọc điện tâm đồ để hiểu thêm về kết quả tình trạng sức khỏe của mình, bạn cũng nên ghi nhớ rằng:

• Có nhiều yếu tố ngoài tim như điện giải, thuốc, stress, rối loạn thần kinh thực vật,... cũng có thể ảnh hưởng đến hình dạng điện tâm đồ. Kết quả điện tâm đồ cần được bác sĩ chuyên khoa đọc, đánh giá và có kết luận chính xác.
• Để chẩn đoán toàn diện, bác sĩ có thể yêu cầu làm thêm siêu âm tim, xét nghiệm men tim hoặc Holter điện tâm đồ 24 giờ,...

Người bệnh được bác sĩ tư vấn kết quả và hướng dẫn cách đọc điện tâm đồ

Điện tâm đồ là công cụ đơn giản nhưng cực kỳ hữu ích giúp phát hiện sớm các bất thường của tim. Nếu bạn băn khoăn, muốn biết cách đọc điện tâm đồ cơ bản, hãy trao đổi với bác sĩ chuyên khoa để được hướng dẫn chính xác. 

Nếu phát hiện triệu chứng nghi ngờ như đau ngực, mệt bất thường, tim đập nhanh,... quý khách hàng có thể đặt lịch khám cùng bác sĩ chuyên khoa của Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Hotline 1900 56 56 56 để được chẩn đoán đúng và có hướng điều trị phù hợp.