1. Những điều cần biết về lao phổi

lao phổi là một bệnh lây qua đường hô hấp, do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra.. Bệnh lây chủ yếu qua các hạt khí dung chứa vi khuẩn được phát tán khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc thở. Khi xâm nhập vào cơ thể, loại vi khuẩn này chủ yếu tấn công phổi, làm tổn thương mô phổi và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng hô hấp. Ngoài phổi, vi khuẩn có thể lan đến các cơ quan khác như hạch bạch huyết, màng não, xương, thận hoặc hệ sinh dục, gọi chung là lao ngoài phổi.

Bệnh lao phổi thường tiến triển lặng lẽ, khiến nhiều người dễ nhầm với các bệnh hô hấp thông thường. Một số triệu chứng điển hình như: 

• Ho liên tục trên 2 tuần, có thể xuất hiện đờm hoặc máu.
• Đau ngực, khó thở, cảm giác tức ngực.
• Sốt nhẹ vào buổi chiều, kèm hiện tượng đổ mồ hôi ban đêm.
• Các triệu chứng bao gồm mệt mỏi, giảm khẩu vị và sụt cân không rõ lý do.

Nếu lao phổi không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh không chỉ gây ra những biến chứng nghiêm trọng cho người mắc, mà còn là nguồn lây bệnh đáng lo ngại cho cộng đồng.

Bệnh lao phổi có khả năng truyền nhiễm qua đường hô hấp

2. Tìm hiểu lao phổi có lây không?

Người bệnh lao phổi có đờm AFB hoặc GeneXpert dương tính được xem là có khả năng lây nhiễm cao, đặc biệt trước khi bắt đầu điều trị hoặc trong những tuần đầu của liệu trình.

Bệnh chủ yếu lây truyền qua hệ hô hấp. Khi bệnh nhân ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc khạc nhổ, các hạt nhỏ li ti chứa vi khuẩn lao sẽ phát tán ra không khí. Người khỏe mạnh hít phải những hạt này có nguy cơ bị nhiễm vi khuẩn. Bên cạnh đó, khả năng lây lan còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, chẳng hạn như:

• Giai đoạn bệnh: Người bệnh có kết quả xét nghiệm đờm AFB dương tính lây mạnh hơn so với giai đoạn tiềm ẩn.
• Thời gian và khoảng cách tiếp xúc:Nguy cơ lây nhiễm tăng khi tiếp xúc gần (dưới 2 mét) và kéo dài trong không gian kín, kém thông thoáng.
• Môi trường sống: Không gian kín, ít thông gió, thiếu ánh sáng sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn tồn tại lâu trong không khí.
• Sức đề kháng của người tiếp xúc: Người có miễn dịch yếu dễ nhiễm và phát bệnh hơn.

3. Ai dễ bị lây nhiễm lao phổi?

Ngoài việc nắm rõ lao phổi có lây không, mỗi người cũng cần biết những đối tượng nào có nguy cơ cao để chủ động phòng tránh. Không phải ai tiếp xúc với vi khuẩn lao cũng phát bệnh, nhưng một số nhóm sau đặc biệt dễ bị lây nhiễm. Bao gồm: 

• Người sống chung hoặc làm việc chung với bệnh nhân lao phổi: Tiếp xúc gần gũi, thường xuyên trong không gian chật hẹp, ít thông gió sẽ làm tăng khả năng hít phải vi khuẩn lao.
• Người có hệ miễn dịch suy yếu: Như bệnh nhân HIV/AIDS, tiểu đường, suy thận, suy dinh dưỡng hoặc đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch nguy cơ cao chuyển từ nhiễm lao tiềm ẩn sang lao hoạt động.
• Trẻ em và người cao tuổi: Đây là nhóm dễ mắc bệnh vì sức đề kháng kém, cơ thể khó chống lại sự tấn công của vi khuẩn.
• Nhân viên y tế: Người làm việc tại bệnh viện, phòng khám lao, thường xuyên tiếp xúc với bệnh nhân nếu không có biện pháp bảo hộ tốt.
• Người có thói quen xấu: Hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia hoặc thức khuya kéo dài, làm giảm sức đề kháng và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.

Những đối tượng trên cần đặc biệt lưu ý trong việc phòng ngừa và khám sức khỏe định kỳ để kịp thời phát hiện nguy cơ lao phổi.

Người có hệ miễn dịch suy yếu dễ bị lây nhiễm lao phổi

4. Cách phòng tránh lây nhiễm lao phổi hiệu quả

Về cách phòng tránh, cần kết hợp cả từ phía người khỏe mạnh và người bệnh để hạn chế tối đa nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

Với người khoẻ mạnh 

Ở những người khoẻ mạnh, biện pháp phòng tránh tập trung vào việc tăng cường sức đề kháng và hạn chế nguy cơ phơi nhiễm vi khuẩn lao. Cụ thể:

• Tiêm vắc xin BCG giúp giảm nguy cơ mắc các thể lao nặng như lao màng não và lao kê ở trẻ nhỏ, nhưng không ngăn ngừa hoàn toàn lây nhiễm hoặc lao phổi ở người lớn.
• Đeo khẩu trang khi đến nơi đông người hoặc khi tiếp xúc với bệnh nhân nghi ngờ mắc lao.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát, nhiều ánh sáng mặt trời.
• Ăn uống đầy đủ dưỡng chất, tập luyện thể dục thể thao để tăng cường hệ miễn dịch.
• Thường xuyên khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt là người thuộc nhóm nguy cơ cao. Người từng tiếp xúc gần bệnh nhân lao phổi nên được tầm soát lao tiềm ẩn bằng Mantoux hoặc IGRA theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Với người mắc lao phổi 

Để tránh lây bệnh cho người xung quanh, người mắc lao phổi cần:

• Tuân thủ điều trị theo đúng phác đồ, không bỏ thuốc giữa chừng. Nếu ngưng thuốc giữa chừng, người bệnh có thể gây ra tình trạng lao kháng thuốc, làm kéo dài điều trị và tăng khả năng lây nhiễm.
• Đeo khẩu trang và che miệng khi ho, hắt hơi.
• Không khạc nhổ bừa bãi, xử lý đờm theo hướng dẫn y tế.
• Hạn chế tiếp xúc gần với trẻ em, người già, người có sức đề kháng kém.
• Giữ phòng ở thông thoáng, thường xuyên mở cửa sổ để vi khuẩn không tồn tại lâu trong không khí. Sau khoảng 2 - 3 tuần điều trị đúng phác đồ, hầu hết bệnh nhân lao phổi AFB dương tính sẽ giảm đáng kể khả năng lây nhiễm, tuy nhiên vẫn cần tiếp tục tuân thủ cách ly và theo dõi theo chỉ định bác sĩ.

5. Khi nào cần đi khám và điều trị?

Lao phổi thường tiến triển âm thầm, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh hô hấp thông thường. Vì vậy, việc thăm khám kịp thời có ý nghĩa rất quan trọng để phát hiện bệnh sớm và ngăn ngừa biến chứng. Người bệnh nên chủ động đi khám nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Ho kéo dài trên 2 tuần dù đã dùng thuốc thông thường nhưng không khỏi.
• Ho ra đờm có máu hoặc ho ra máu.
• Đau tức ngực, khó thở, đặc biệt khi vận động.
• Sốt nhẹ về chiều, ra mồ hôi ban đêm.
• Cơ thể mệt mỏi, sụt cân nhanh, chán ăn.

Bên cạnh đó, những người thuộc nhóm nguy cơ cao như sống cùng bệnh nhân lao, người nhiễm HIV, người suy dinh dưỡng, trẻ nhỏ hoặc người cao tuổi cũng nên khám định kỳ để tầm soát bệnh.

Việc điều trị lao phổi cần được thực hiện theo đúng phác đồ của bác sĩ chuyên khoa. Người bệnh tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc, đổi thuốc hay bỏ dở giữa chừng, bởi điều này không chỉ làm bệnh nặng hơn mà còn dẫn đến tình trạng lao kháng thuốc, rất khó điều trị về sau.

Người bệnh nên đến thăm khám bác sĩ nếu ho kéo dài trên 2 tuần 

Như vậy, bài viết trên đây đã giúp giải đáp chi tiết thắc mắc “lao phổi có lây không”, đồng thời cung cấp thông tin về con đường lây truyền, đối tượng dễ mắc cũng như các biện pháp phòng tránh hiệu quả. Lao phổi là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và điều trị thành công nếu được phát hiện sớm, tuân thủ phác đồ và nâng cao ý thức phòng bệnh. Chủ động bảo vệ sức khỏe không chỉ giúp bạn giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn góp phần quan trọng trong việc ngăn chặn sự lây lan trong cộng đồng.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc liên quan, hoặc nhu cầu thăm khám sức khỏe đường hô hấp, có thể liên hệ Tổng đài MEDLATEC 1900 56 56 56 để được giải đáp nhanh chóng và đặt lịch thăm khám cùng bác sĩ chuyên khoa.