1. Trẻ dị ứng sữa công thức là gì và nguyên nhân

Dị ứng sữa công thức là một phản ứng bất thường của hệ miễn dịch khi cơ thể trẻ tiếp xúc với protein có trong sữa động vật, thường là sữa bò. Thay vì coi đây là dưỡng chất cần thiết, hệ miễn dịch của trẻ lại nhận diện protein này như một mối đe dọa và phản ứng bằng cách tấn công, từ đó gây ra hàng loạt triệu chứng khó chịu. Những phản ứng này có thể xuất hiện ngay sau khi trẻ uống sữa (phản ứng nhanh) hoặc vài giờ, thậm chí vài ngày sau đó (phản ứng chậm).

Dị ứng sữa công thức khiến trẻ gặp hàng loạt triệu chứng khó chịu

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ khiến trẻ phát triển dị ứng với sữa công thức là:

• Tiền sử gia đình có người mắc bệnh dị ứng: Nếu cha mẹ hoặc anh chị em ruột mắc bệnh dị ứng như hen suyễn, viêm da cơ địa hay dị ứng thực phẩm, thì nguy cơ trẻ bị dị ứng protein sữa công thức cũng cao hơn đáng kể.
• Cơ địa nhạy cảm bẩm sinh: Một số trẻ sinh ra đã có hệ miễn dịch yếu hoặc dễ phản ứng quá mức với các tác nhân lạ.
• Trẻ đẻ non, nhẹ cân: Khi hệ tiêu hóa và miễn dịch của bé còn non nớt, có thể làm tăng nguy cơ phản ứng dị ứng.

Hiểu rõ nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ sẽ giúp cha mẹ sớm nhận biết và xử lý kịp thời nếu trẻ có biểu hiện dị ứng sữa công thức.

2. Nhận biết dấu hiệu trẻ bị dị ứng sữa công thức qua từng hệ cơ quan

Dị ứng sữa công thức ở trẻ nhỏ có thể biểu hiện theo nhiều cách khác nhau, ảnh hưởng đến từng cơ quan trong cơ thể. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu sẽ giúp cha mẹ chủ động trong việc chăm sóc và điều chỉnh loại sữa phù hợp cho bé.

2.1. Biểu hiện ở hệ tiêu hóa 

Là nơi đầu tiên tiếp xúc với sữa, hệ tiêu hóa thường là cơ quan đầu tiên báo hiệu tình trạng dị ứng khi dùng sữa công thức ở trẻ. Các biểu hiện thường gặp gồm:

• Nôn trớ, trào ngược thường xuyên: Trẻ có thể nôn ngay sau khi bú hoặc sau vài giờ, với lượng lớn và tần suất lặp đi lặp lại, thường đi kèm khó chịu, quấy khóc, uể oải.
• Tiêu chảy kéo dài hoặc táo bón: Khi bị dị ứng sữa công thức, trẻ có thể bị tiêu chảy với biểu hiện phân lỏng, có thể chứa chất nhầy hoặc vệt máu do niêm mạc ruột bị tổn thương. Ngược lại, một số bé có thể bị táo bón nặng, phân khô cứng, đau bụng, khó đi tiêu.
• Đau bụng, đầy hơi, chướng bụng: Bé thường xuyên quằn người, rặn bụng, khóc dữ dội từng cơn mà không rõ lý do. Bụng bé căng cứng, đầy hơi khó chịu.
• Phân có máu hoặc chất nhầy: Đây là dấu hiệu cho thấy ruột của bé đang bị viêm, cần được theo dõi và can thiệp kịp thời.

2.2. Biểu hiện trên da 

Làn da nhạy cảm của trẻ rất dễ phản ứng khi cơ thể gặp phải tác nhân dị ứng, trong đó có protein sữa công thức.

• Mề đay, mẩn ngứa: Trên da xuất hiện các nốt ban đỏ, ngứa râm ran, có thể lan khắp người rồi biến mất nhanh chóng, sau đó lại tái phát.

Trên da xuất hiện các nốt ban đỏ, ngứa râm ran là dấu hiệu trẻ bị dị ứng sữa công thức

• Chàm sữa (viêm da cơ địa): Da bé khô, bong tróc, đỏ rát, có thể nứt nẻ, rỉ dịch hoặc đóng vảy, đặc biệt ở má, cằm, trán và các nếp gấp da. Bé ngứa ngáy, gãi nhiều, ngủ không yên giấc.
• Phù mạch: Một phản ứng dị ứng cấp tính khiến môi, mí mắt, mặt bé sưng phồng đột ngột. Nếu không được xử lý kịp thời, phù mạch có thể ảnh hưởng đến đường thở của trẻ.

2.3. Biểu hiện ở hệ hô hấp

Các triệu chứng hô hấp do dị ứng sữa công thức có thể bị nhầm lẫn với các bệnh hô hấp thông thường.

• Khò khè, thở rít: Trẻ phát ra tiếng thở bất thường, đặc biệt khi thở ra, do đường hô hấp bị co thắt.
• Sổ mũi, nghẹt mũi kéo dài: Dù không sốt, không nhiễm trùng, bé vẫn bị ngạt mũi, chảy nước mũi thường xuyên.
• Ho kéo dài không rõ nguyên nhân: Có thể là ho khan hoặc ho có đờm, xuất hiện về đêm, dai dẳng nhiều ngày.
• Co thắt phế quản: Ở trẻ có cơ địa dị ứng, sữa công thức có thể kích hoạt phản ứng tương tự hen suyễn như bé thở gấp, khó thở, tím tái môi, vật vã, đây là dấu hiệu cảnh báo cần đặc biệt lưu ý.

Khi trẻ có những triệu chứng nặng do dị ứng sữa công thức cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để kiểm tra sức khỏe

2.4. Biểu hiện toàn thân

Ngoài các triệu chứng cụ thể trên từng hệ cơ quan, dị ứng sữa công thức còn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của trẻ:

• Chậm tăng cân hoặc sụt cân: Do tiêu hóa và hấp thu kém, trẻ không nhận đủ dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển, dẫn đến sụt cân hoặc chậm tăng cân.
• Quấy khóc kéo dài, ngủ không sâu: Cảm giác khó chịu trong cơ thể khiến bé cáu gắt, khó dỗ ngủ và dễ giật mình trong đêm.
• Thiếu máu: Tình trạng mất máu vi thể qua phân (máu ẩn trong phân) kéo dài có thể dẫn đến thiếu máu thiếu sắt, khiến bé xanh xao, mệt mỏi.
• Sốc phản vệ (hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm): Là phản ứng dị ứng nghiêm trọng nhất, xuất hiện đột ngột với các dấu hiệu như: khó thở, tím tái, tụt huyết áp, mạch yếu, mất ý thức. Nếu nghi ngờ sốc phản vệ, bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức để được cấp cứu kịp thời.

Lưu ý: Không phải bé nào cũng xuất hiện đầy đủ các dấu hiệu trẻ bị dị ứng sữa công thức kể trên. Mỗi trẻ có thể có biểu hiện khác nhau, đa dạng, tùy cơ địa và mức độ dị ứng. Khi nghi ngờ trẻ dị ứng sữa công thức, cha mẹ nên đưa bé đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác và tư vấn hướng xử lý phù hợp.

Nếu cha mẹ đang băn khoăn về tình trạng của con mình hoặc cần tư vấn lựa chọn sữa phù hợp, hãy liên hệ ngay với Hệ thống Y tế MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 để được đội ngũ bác sĩ chuyên khoa hỗ trợ kịp thời và chính xác nhất.