1. Tiểu đường thai kỳ là bệnh gì?

Tiểu đường thai kỳ là tình trạng tăng đường huyết ở thai phụ, thường được chẩn đoán trong khoảng tuần 24 - 28 của thai kỳ. Tình trạng này xảy ra do sự mất cân bằng trong quá trình sản xuất và sử dụng insulin của cơ thể trong thời gian mang thai. 

Thay đổi hormone có thể gây nên bệnh tiểu đường thai kỳ

Mặc dù nguyên nhân chính xác của tiểu đường thai kỳ vẫn chưa được xác định rõ, nhưng có một số yếu tố nguy cơ và cơ chế sinh học có thể dẫn đến sự phát triển của tình trạng này:

- Thay đổi hormone trong thai kỳ

Trong thai kỳ, cơ thể phụ nữ sản xuất nhiều loại hormone khác nhau nhằm hỗ trợ sự phát triển của thai nhi. Một số hormone do nhau thai tiết ra như hormone lactogen nhau thai, hormone tăng trưởng, estrogen, progesterone,... đối kháng với insulin, làm giảm hiệu quả của insulin trong việc kiểm soát mức đường huyết. 

- Di truyền

Nếu trong gia đình có người thân mắc bệnh tiểu đường thì thai phụ có nguy cơ cao hơn với bệnh tiểu đường thai kỳ. Điều này có thể do sự di truyền của các yếu tố liên quan đến khả năng sản xuất và sử dụng insulin.

- Thừa cân và béo phì

Đây là những yếu tố nếu có trước khi mang thai thì sẽ tăng nguy cơ phát triển tiểu đường thai kỳ. Chỉ số khối cơ thể cao cũng là yếu tố nguy cơ phát triển kháng insulin. Béo phì gây tích tụ mỡ, nhất là mỡ ở vùng bụng - yếu tố dễ gây nên kháng insulin.

- Tuổi tác

Nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ tăng lên khi phụ nữ có tuổi. Phụ nữ mang thai ở độ tuổi sau 35 có nguy cơ cao hơn đối với bệnh lý này do sự giảm dần khả năng sản xuất insulin của tuyến tụy theo tuổi tác.

- Tiền sử sinh con nặng cân

Phụ nữ đã từng sinh con có cân nặng hơn 4kg nguy cơ cao bị tiểu đường thai kỳ trong các lần mang thai sau. Nguyên nhân của tình trạng này thường do sự tồn tại của các yếu tố kháng insulin từ lần mang thai trước hoặc do sự gia tăng của các yếu tố nguy cơ như thừa cân và béo phì sau sinh.

- Tiền sử tiểu đường

Nếu lần mang thai trước đó đã từng bị tiểu đường thai kỳ thì nguy cơ tái phát tình trạng này trong lần mang thai sau sẽ cao hơn. 

- Chế độ ăn kết hợp thói quen vận động ít

Một chế độ ăn nhiều đường, chất béo bão hòa và ít chất xơ, thiếu hoạt động thể chất có thể làm tăng nguy cơ kháng insulin và mắc tiểu đường thai kỳ.

- Vấn đề khác về sức khỏe

+ Hội chứng buồng trứng đa nang.

+ Tăng huyết áp.

2. Biến chứng cần chú ý khi mắc tiểu đường thai kỳ

2.1. Đối với mẹ

- Nguy cơ sau sinh bị tiểu đường type 2

Đây là điều cần chú ý khi mắc tiểu đường thai kỳ vì thai phụ đã từng mắc bệnh lý này sau sinh có thể tiến triển tiểu đường type 2.

- Tăng huyết áp, tiền sản giật

Tiểu đường thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ tăng huyết áp trong thai kỳ. Tăng huyết áp không kiểm soát kết hợp tăng protein niệu từ sau tuần thai thứ 20 có thể gây nên tiền sản giật.

- Sảy thai và sinh non

Đây là điều cần chú ý khi mắc tiểu đường thai kỳ vì nếu không kiểm soát tốt đường huyết thì nguy cơ này tương đối cao.

- Nhiễm trùng tiết niệu

So với thai phụ có sức khỏe bình thường thì người bị tiểu đường thai kỳ có nguy cơ nhiễm trùng tiết niệu cao gấp đôi do sự dư thừa đường trong nước tiểu.

Tiền sản giật là một trong các nguy cơ cần chú ý khi mắc tiểu đường thai kỳ

2.2. Đối với thai nhi và trẻ sau sinh

- Thai nhi tăng trưởng quá mức

Mẹ bị tiểu đường khiến cho lượng đường dư thừa đi qua nhau thai nên tuyến tụy của thai nhi sẽ tăng sản xuất insulin. Kết quả là thai nhi phát triển quá mức gây khó sinh, sinh mổ.

- Hạ đường huyết

Một số trường hợp thai nhi được sinh từ người mẹ bị tiểu đường sẽ bị hạ đường huyết ngay sau sinh do tăng sản xuất insulin. Tình trạng này có thể khiến trẻ bị co giật.

- Suy hô hấp

Trẻ sinh ra từ mẹ bị tiểu đường thai kỳ có thể gặp vấn đề về hô hấp và cần tới phương pháp hỗ trợ thở cho đến khi phổi của trẻ khỏe mạnh hơn.

- Tiểu đường type 2 

Trẻ có mẹ bị tiểu đường thai kỳ cũng sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường type 2 hoặc phát triển béo phì trong tương lai.

- Vấn đề về phát triển

Mẹ bị tiểu đường thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ gặp các vấn đề về phát triển vận động như: nhảy, đi bộ hoặc các hoạt động cần đến sự phối hợp vận động và thăng bằng.

Thai phụ bị tiểu đường cần theo dõi sức khỏe nghiêm ngặt để kiểm soát biến chứng

3. Một số chú ý khi mắc tiểu đường thai kỳ để ngăn ngừa biến chứng

3.1. Chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống là điều mẹ bầu cần chú ý khi mắc tiểu đường thai kỳ. Trong vấn đề này, cần đảm bảo nguyên tắc:

- Chia nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày để chỉ số đường huyết không bị tăng đột ngột.

- Chọn thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp như ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh, các loại đậu,... để duy trì đường huyết ổn định.

- Hạn chế đường và carbohydrate đơn giản từ các loại thực phẩm như bánh kẹo, nước ngọt, bánh mì trắng,...

3.2. Tập thể dục

Tập thể dục đều đặn để kiểm soát cân nặng và giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn. Thai phụ nên tư vấn bác sĩ sản khoa để chọn được hình thức tập luyện phù hợp với hiện trạng sức khỏe của mình.

3.3. Sử dụng thuốc và theo dõi đường huyết

Trong một số trường hợp, việc thay đổi chế độ ăn uống và tập thể dục không đủ để kiểm soát đường huyết, khi đó thai phụ cần đến sự can thiệp bằng thuốc. Nếu được bác sĩ điều trị để kiểm soát đường huyết, chị em cần thực hiện theo chỉ định của bác sĩ và theo dõi đường huyết hàng ngày để đảm bảo mức đường huyết luôn trong giới hạn an toàn.

Phụ nữ mắc tiểu đường thai kỳ cần theo dõi tình trạng sức khỏe của cả mẹ và bé. Các xét nghiệm định kỳ như xét nghiệm đường huyết, siêu âm thai và kiểm tra sức khỏe tổng quát là cần thiết để kiểm soát tốt chỉ số đường huyết.

3.4. Chăm sóc sau sinh

Sau khi sinh, việc theo dõi đường huyết vẫn cần được duy trì vì nguy cơ mắc tiểu đường type 2 rất cao. Phụ nữ nên duy trì một lối sống lành mạnh với chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục đều đặn.

Hy vọng những chia sẻ về vấn đề cần chú ý khi mắc tiểu đường thai kỳ trên đây sẽ giúp thai phụ kiểm soát tốt tình trạng này để đi qua thai kỳ một cách an toàn. Nếu có vấn đề bất thường, thai phụ hãy thăm khám chuyên khoa để kịp thời kiểm soát yếu tố nguy cơ.

Quý khách hàng có nhu cầu thăm khám, chăm sóc thai kỳ cùng bác sĩ chuyên khoa hoặc đặt lịch xét nghiệm tiểu đường tại nhà của Hệ thống Y tế MEDLATEC có thể liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 để được tư vấn chi tiết.