1. Khái quát đặc điểm của cây kiến cò

Cây kiến cò (Bạch hạc) thuộc dạng cây nhỡ, cao trung bình 1.5m, nhiều cành, thân thẳng đứng. Lá kiến cò mọc đối, đầu lá nhọn, cuống tù, phiến hình trứng thuôn rộng 1 - 3cm, dài 2 - 9cm, mặt trên của lá nhẵn, mặt dưới lá có lông mịn.

Cây kiến cò ra hoa nhỏ màu trắng có điểm thêm chút hồng. Hoa có hình dáng giống con cò đang bay nên được gọi là cây kiến cò. Quả kiến cò là dạng quả nang, không có hạt bên trong, phía dưới quả dẹt, trên quả có hạt hình trứng lồi ở cả hai mặt.

Loài cây này có mặt chủ yếu ở Ấn Độ, Malaysia, phía Đông Châu Phi,... Ở nước ta, kiến cò mọc hoang ở các tỉnh miền Bắc.

Hình ảnh cây kiến cò

2. Thành phần, bộ phận dùng, thu hái, chế biến dược liệu cây kiến cò

2.1. Thành phần hóa học

Trong thành phần của cây kiến cò có chứa các hoạt chất hóa học như: tanin, flavonoid, alkaloid, saponin, hợp chất phenol, axit hữu cơ,...

2.2. Bộ phận sử dụng

Dân gian và Đông y sử dụng phần thân, lá và rễ cây kiến có để làm dược liệu. Tuy nhiên, bộ phận được khai thác để dùng phổ biến nhất là phần rễ cây. 

2.3. Thu hái, chế biến và bảo quản

Dược liệu cây kiến cò được thu hái quanh năm nhưng thời điểm chính là tháng 8 khi cây đang ra hoa hoặc vào mùa đông. Sau khi thu hái, dược liệu được rửa sạch, đem sấy hoặc phơi khô, dùng tươi, ngâm rượu, nấu cao. Dược liệu khô sẽ được bảo quản trong túi kín, cất giữ ở nơi thoáng mát và khô ráo.

3. Công dụng của dược liệu cây kiến cò đối với sức khỏe

Theo Đông y và dân gian lưu truyền, cây kiến cò dược liệu có nhiều công dụng:

3.1. Hỗ trợ điều trị bệnh xương khớp

Cây kiến cò có tác dụng giảm đau, chống viêm nên được sử dụng phổ biến trong điều trị các bệnh: thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp, tê bì chân tay,... Dược liệu kiến cò giúp cải thiện lưu thông máu đến khớp, giảm sưng tấy, hạn chế tình trạng viêm và đau nhức.

Dân gian thường dùng cây kiến cò ngâm rượu thoa lên vùng khớp bị đau nhức để giảm đau

3.2. Giảm ho, hạ sốt

Cây kiến cò có vị đắng nhẹ, tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc và giảm sốt hiệu quả. Ngoài ra, với thành phần kháng viêm, long đờm, cây kiến cò cũng được dùng cho các trường hợp: cảm lạnh, ho có đờm, ho khan, đau họng,...

3.3. Hỗ trợ điều trị bệnh lý về gan

Các hoạt chất trong cây kiến cò có thể giúp cải thiện chức năng gan, lợi mật, giải độc, hỗ trợ điều men gan cao, viêm gan,... Người bị nóng gan, mẩn ngứa, vàng da có thể sử dụng cây kiến cò để hỗ trợ cải thiện chức năng gan.

3.4. An thần

Cây kiến cò cũng có tác dụng xoa dịu thần kinh, an thần. Theo dân gian, nước sắc từ dược liệu này dùng để uống có thể giúp làm dịu thần kinh, cải thiện giấc ngủ, giảm stress,...

3.5. Kháng khuẩn, chống nấm

Tinh dầu và saponin trong cây kiến cò có khả năng ức chế nhiều loại vi khuẩn và vi nấm gây bệnh. Do đó, cây còn được dùng ngoài da để rửa vết thương, điều trị ghẻ lở, chàm, nấm da,...

4. Một số cách sử dụng cây kiến cò trong dân gian

Cây kiến cò có thể được dân gian dùng theo nhiều cách khác nhau: sắc uống, tắm ngoài da, đắp trực tiếp hoặc ngâm rượu. Phổ biến nhất có thể kể đến các cách như:

4.1. Tắm hoặc bôi ngoài da

Đun sôi 50 - 100g cây kiến cò tươi hoặc 30g cây kiến cò khô chắt nước dùng để tắm hoặc thoa lên vùng da bị tổn thương. Bằng cách này, dược liệu kiến cò có thể cải thiện tình trạng viêm, ngứa trong bệnh tổ đỉa, vảy nến, chàm da,... 

Với trường hợp bị bệnh nấm da như lang ben, hắc lào, có thể dùng cây kiến cò ngâm rượu trắng để thoa lên tổn thương trong vòng 2 tuần.

Nếu bị ghẻ lở, có thể ngâm cây kiến cò cùng rượu trắng, muồng trâu trong 1 tuần rồi lấy nước thoa lên vùng da bị ghẻ.

4.2. Đắp lên vùng da bệnh

Dùng lá cây kiến cò tươi, giã nhuyễn, đắp lên vùng da bị vảy nến, chàm hoặc đau nhức xương khớp trong khoảng 20 phút rồi rửa sạch, mỗi ngày 2 lần. Trước khi thực hiện cách này, cần thử dùng dược liệu trên vùng da nhỏ để tránh kích ứng.

4.3. Ngâm rượu chữa đau nhức xương khớp

Ngâm 200g cây kiến cò khô với 1 lít rượu trắng trong vòng 15 ngày, sau đó dùng rượu xoa bóp lên vùng khớp đau nhức. Cách làm này giúp lưu thông khí huyết, giảm đau nhức khớp.

5. Những lưu ý trong quá trình dùng cây kiến cò

Những bài thuốc sử dụng dược liệu cây kiến cò trên đây chỉ lưu truyền trong dân gian, chưa có nghiên cứu khoa học nào chứng minh về hiệu quả thực sự mà bài thuốc mang lại. Vì thế, người bệnh không nên tự ý dùng cây kiến cò để điều trị bệnh khi chưa thăm khám và hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa.

Đặc biệt, những trường hợp sau tuyệt đối không dùng cây kiến cò chữa bệnh dưới bất cứ hình thức nào: 

• Thai phụ hoặc phụ nữ đang cho con bú.
• Trẻ dưới 6 tuổi.
• Người bị huyết áp thấp, có tiền sử dị ứng.

Khi sử dụng quá liều hoặc không đúng cách, cây kiến cò có thể gây nên một số tác dụng phụ như: dị ứng da, hạ huyết áp, ngộ độc, tiêu chảy, buồn nôn,... 

Việc dùng cây kiến cò điều trị bệnh cần tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa

Cây kiến cò được dân gian xem là dược liệu tự nhiên, dùng để chữa trị nhiều bệnh lý. Tuy nhiên, như các loại thảo dược khác, việc sử dụng cây kiến cò cần đúng cách, đúng liều và có sự tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa để tránh các tác dụng phụ không mong muốn. 

Nếu đang gặp phải vấn đề về sức khỏe, thay vì tìm cách tự sử dụng dược liệu tại nhà, quý khách hàng có thể đặt lịch khám cùng bác sĩ chuyên khoa của Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Hotline 1900 56 56 56 để được chẩn đoán đúng và hướng dẫn điều trị an toàn.