1. Khái quát đặc điểm của cây mỏ quả

Cây mỏ quạ (xuyên phá thạch, móc câu, hoàng lồ) thuộc họ Dâu tằm, thân nhỏ và mềm nên thường mọc thành cụm lớn tựa vào nhau. Rễ cây mỏ quạ gồm nhiều nhánh nhỏ, hình trụ, mọc ngang, có khả năng đâm xuyên qua đá. 

Thân cây mỏ quạ được bọc bởi lớp vỏ màu nâu, có nhiều gai mọc cong và nhọn trông giống hình mỏ quạ. Lá cây có vị tê cay, nhẵn, màu xanh lục, mọc cách, phiến hình trứng, mép nguyên.

Hoa cây mỏ quạ có màu vàng nhạt, mọc thành từng cụm từ phía kẽ lá. Cây ra hoa vào tháng 4 - 5 và thường cho quả vào tháng 10 - 12. Quả mỏ quả dạng kép, màu vàng, khi chín chuyển sang màu đỏ, chứa hạt nhỏ bên trong.

Khu vực phân bố chính của cây mỏ quạ là vùng khí hậu nhiệt đới. Vì vậy loài cây này thường được tìm thấy ở các nước Châu Á, Châu Phi,... Ở Việt Nam, cây mỏ quạ mọc nhiều ở sườn núi, ven đường các tỉnh Đồng Nai, Quảng Nam, Lào Cai,... và cũng được người dân trồng làm hàng rào. 

Hình ảnh cây mỏ quạ

2. Thành phần hóa học, bộ phận sử dụng làm dược liệu và cách thu hái, chế biến cây mỏ quả

2.1. Thành phần hóa học

Hoạt chất bên trong chính là thành phần làm nên công dụng dược liệu của cây mỏ quạ. Các hoạt chất chính được tìm thấy trong dược liệu này gồm: Flavonoid, Axit hữu cơ, Kaempferol, Quercetin, Butyrospermol Acetat, Taxifolin, Cudrania Anthon, Populnin,...

2.2. Bộ phận sử dụng 

Trong các bài thuốc dân gian hoặc y học cổ truyền, cây mỏ quạ được khai thác phần lá và rễ để làm dược liệu.

2.3. Thu hái và sơ chế 

Dược liệu cây mỏ quạ có thể thu hoạch quanh năm sau đó được rửa sạch, thái nhỏ, sấy hoặc phơi khô để dùng. Riêng phần lá của cây mỏ quạ có thể dùng để nấu cao dạng lỏng.

3. Công dụng chữa bệnh của dược liệu cây mỏ quạ

Theo Y học cổ truyền, dược liệu cây mỏ quạ thuộc hàng kinh Phế, có vị đắng, tính mát. Tác dụng chính của rễ mỏ quạ là giãn gân, mát phổi, hoạt huyết phá ứ, khử phong. Vì thế, dược liệu này được dùng trong các bài thuốc chữa bế kinh, ho ra máu, phong thấp,...

Lá mỏ quạ được sử dụng để chữa vết thương phần mềm.

4. Cách dùng và một số bài thuốc dân gian từ dược liệu cây mỏ quả

4.1. Cách dùng 

Hiện tại y học hiện đại chưa có bằng chứng về những công dụng chữa bệnh của cây mỏ quả. Các cách sử dụng dược liệu đang lưu truyền hiện nay xuất phát từ dân gian truyền miệng hoặc bài thuốc Đông y.

Theo đó, cây mỏ quạ chủ yếu được chế biến làm dược liệu ở dạng cao lỏng, ngâm rượu, sắc nước hoặc giã đắp ngoài da. Hiện không có quy định thống nhất về hàm lượng sử dụng dược liệu này.

Dược liệu mỏ quạ đã được phơi khô

4.2. Một số bài thuốc chữa bệnh bằng cây mỏ quạ

• Trị ho do bệnh lao phổi:

- Nguyên liệu: rễ cây mỏ quạ 40g, rung rúc 30g, hoàng liên ô rô 20g, bách bộ 20g. 

- Cách thực hiện: Toàn bộ dược liệu sau khi rửa sạch, cho vào ấm sắc cùng 700ml nước đến khi còn 350ml thì tắt bếp và chia nước thành 3 lần uống/ ngày, liên tục trong 15 ngày.

• Trị bế kinh: 

- Nguyên liệu: Rễ cây mỏ quạ 30g.

- Cách thực hiện: Rửa sạch dược liệu sau đó sắc cùng 500ml nước đến khi còn khoảng 200ml thì chắt lấy phần nước để uống 2 lần/ngày, duy trì liên tiếp 10 ngày.

• Trị phong thấp:

- Nguyên liệu: Rễ cây mỏ quạ 20g, cành dâu 20g, quế nhục 20g, thiên niên kiện 20g.

- Cách thực hiện: Dược liệu được rửa sạch sau đó sắc cùng 550ml nước đến khi còn lại 250ml thì tắt bếp, chắt nước chia thành 2 lần uống/ngày, liên tục 10 ngày sau đó nghỉ khoảng 1 tháng rồi lặp lại liệu trình như vậy 3 - 5 lần.

• Trị chấn thương phần mềm:

- Nguyên liệu: Một nắm lá cây mỏ quả.

- Cách thực hiện: Lá mỏ quạ bỏ phần cuống, rửa sạch, giã nhỏ rồi đắp lên vết thương.

• Trị sỏi đường mật: 

- Nguyên liệu: Lá hoặc rễ cây mỏ quạ 15g, trần bì 30g, xuyên quân 10g, kim tiền thảo 30g, uất kim 12g.

- Cách thực hiện: Sắc dược liệu cùng 500ml nước đến khi thu được 200ml nước thì chắt nước chia thành 2 lần uống/ngày.

• Trị ho lâu ngày do nhiễm lạnh:

- Nguyên liệu: Rễ cây mỏ quạ 10g, cam thảo 9g, rễ cây rung rúc 30g.

- Cách thực hiện: Toàn bộ dược liệu sắc cùng 700ml nước đến khi còn 300ml thì chắt nước để chia thành 3 lần uống/ngày.

• Trị thận hư do thấp nhiệt có sỏi: 

- Nguyên liệu: Rễ cây mỏ quạ 15g, kim tiền thảo 20g, hoàng kỳ 30g, hoài ngưu tất 15g, hoàng tinh 15g, vương bất lưu hành 15g, hải kim sa 15g.

- Cách thực hiện: Sắc toàn bộ dược liệu với 500ml nước để thu được 200ml nước uống 2 lần/ngày.

• Trị sỏi đường tiết niệu: 

- Nguyên liệu: Rễ cây mỏ quạ 15g, đồng quỳ tử 15g, ngưu tất 15g, hoạt thạch 15g, râu mèo 15g, đậu vảy rồng 25g. 

- Cách thực hiện: Sắc dược liệu với 600ml nước đến khi còn 300ml nước thì chắt nước để uống thành 3 lần/ngày.

• Trị kinh giản:

- Nguyên liệu: 20g mỗi loại thảo dược sau: rễ cây mỏ quạ, binh lang, thảo quả.

- Cách thực hiện: Sắc toàn bộ dược liệu với 500ml nước đến khi còn 200ml nước thì bỏ bã, lấy phần nước uống 2 lần/ngày.

Sử dụng cây mỏ quạ chữa bệnh cần có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa

5. Lưu ý về việc sử dụng cây mỏ quạ dược liệu chữa bệnh

Tuy cây mỏ quạ được lưu truyền trong dân gian như một bài thuốc chữa bệnh nhưng do chưa có minh chứng khoa học về những công dụng này. Vì thế, người bệnh cần thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán đúng và có phác đồ điều trị cụ thể với bệnh lý mắc phải.

Đặc biệt, không dùng cây mỏ quạ cho phụ nữ mang thai, không tự ý kết hợp uống thuốc từ dược liệu này với các loại thuốc tây y khác khi chưa có sự đồng ý từ bác sĩ. 

Quý khách hàng nếu xuất hiện dấu hiệu sức khỏe bất thường có thể đặt lịch khám cùng bác sĩ chuyên khoa của Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Hotline 1900 56 56 56.