1. Chỉ số PCT là gì?

Chỉ số PCT (Procalcitonin) là tiền chất của hormone calcitonin, được sản xuất bởi các tế bào C trong tuyến giáp. Ở người khỏe mạnh, nồng độ PCT trong máu gần như không đáng kể. Tuy nhiên, khi cơ thể bị nhiễm khuẩn, đặc biệt là nhiễm khuẩn nặng hoặc nhiễm khuẩn huyết, hệ miễn dịch sẽ kích hoạt một phản ứng mạnh mẽ, khiến các tế bào ngoài tuyến giáp bắt đầu sản xuất PCT với số lượng lớn. Điều này dẫn đến sự gia tăng đột biến của nồng độ PCT trong máu.

Khi cơ thể bị nhiễm khuẩn, các tế bào ngoài tuyến giáp bắt đầu sản xuất PCT với số lượng lớn

2. Ý nghĩa của chỉ số PCT trong chẩn đoán Y khoa

Xét nghiệm Procalcitonin đóng vai trò quan trọng trong y học hiện đại, giúp các bác sĩ đưa ra quyết định chính xác và kịp thời trong việc chẩn đoán và điều trị các vấn đề liên quan đến nhiễm khuẩn. 

Những ý nghĩa quan trọng của chỉ số PCT trong y khoa là:

2.1. Phân biệt nhiễm trùng do vi khuẩn hay virus

Một trong những ứng dụng quan trọng của PCT là giúp xác định nguyên nhân gây nhiễm trùng. Khi bị nhiễm trùng do vi khuẩn, nồng độ PCT thường tăng cao, trong khi với nhiễm trùng do virus, chỉ số này hầu như không thay đổi hoặc tăng rất ít. Kết quả này hỗ trợ bác sĩ trong việc đưa ra chẩn đoán chính xác, từ đó quyết định phương án điều trị phù hợp cho người bệnh.

2.2. Đánh giá mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng

Không chỉ giúp xác định nguyên nhân, PCT còn phản ánh mức độ nghiêm trọng của tình trạng nhiễm trùng. Nồng độ PCT càng cao, tức là mức độ nhiễm trùng thường càng nghiêm trọng. Ý nghĩa này đặc biệt quan trọng trong việc đánh giá những ca bệnh nguy hiểm như nhiễm trùng huyết, giúp bác sĩ có phương hướng điều trị kịp thời và hiệu quả.

2.3. Theo dõi hiệu quả của quá trình điều trị bệnh

Chỉ số PCT rất hữu ích trong theo dõi tiến triển bệnh. Khi bệnh nhân đáp ứng tốt với điều trị, đặc biệt là kháng sinh, nồng độ PCT sẽ giảm nhanh chóng. Ngược lại, nếu chỉ số này vẫn ở mức cao, tức là bệnh chưa thuyên giảm, bác sĩ có thể cân nhắc điều chỉnh phác đồ điều trị để đạt hiệu quả tốt hơn.

2.4. Chẩn đoán nhiễm trùng ở bệnh nhân có nguy cơ cao

Đối với những bệnh nhân sau phẫu thuật, ghép tạng hay bị đa chấn thương, việc theo dõi nồng độ PCT có thể giúp phát hiện sớm tình trạng nhiễm khuẩn, từ đó can thiệp kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm.

2.5. Hướng dẫn sử dụng kháng sinh hợp lý

Việc lạm dụng kháng sinh đang trở thành vấn đề đáng lo ngại, góp phần gia tăng tình trạng kháng kháng sinh ở người. Nhờ vào PCT, bác sĩ có thể đánh giá chính xác liệu bệnh nhân có thực sự cần dùng kháng sinh hay không. Đặc biệt, trong những trường hợp nghi ngờ nhiễm virus, chỉ số PCT thấp giúp tránh việc sử dụng kháng sinh không cần thiết.

3. Cách giải thích các mức giá trị PCT

Chỉ số PCT là một công cụ quan trọng giúp bác sĩ đánh giá mức độ nhiễm trùng trong cơ thể. Dưới đây là cách giải thích về các mức giá trị PCT và ý nghĩa của chúng:

Chỉ số PCT là một công cụ quan trọng giúp bác sĩ đánh giá mức độ nhiễm trùng trong cơ thể

• PCT < 0.05 ng/mL – Mức bình thường: Ở ngưỡng này, cơ thể hầu như không bị nhiễm khuẩn.
• 0.05 ng/mL ≤ PCT < 0.1 ng/mL – Có thể có nhiễm trùng nhẹ: Mức này không đủ để khẳng định chắc chắn có nhiễm khuẩn trong cơ thể. Bác sĩ sẽ tiếp tục theo dõi thêm các triệu chứng lâm sàng để xác định người bệnh có cần dùng kháng sinh hay không.
• 0.1 ng/mL ≤ PCT < 0.25 ng/mL – Nghi ngờ nhiễm khuẩn: Có thể cơ thể đang chống lại vi khuẩn, nhưng chưa đến mức báo động, cần tiếp tục theo dõi, làm thêm xét nghiệm nếu cần. Nếu tình trạng xấu đi, bác sĩ có thể cân nhắc sử dụng kháng sinh.
• 0.25 ng/mL ≤ PCT < 0.5 ng/mL – Nguy cơ nhiễm khuẩn cao: Lúc này, khả năng nhiễm khuẩn do vi khuẩn là khá rõ ràng. Việc điều trị bằng kháng sinh có thể được xem xét để kiểm soát tình trạng bệnh.
• 0.5 ng/mL ≤ PCT < 2 ng/mL – Nhiễm trùng nghiêm trọng: Chỉ số này thường gặp ở những bệnh nhân có nhiễm khuẩn toàn thân hoặc viêm nhiễm khu trú nghiêm trọng. Điều trị bằng kháng sinh lúc này gần như là bắt buộc.
• 2 ng/mL ≤ PCT < 10 ng/mL – Báo động đỏ: Đây là mức nguy hiểm, có đáp ứng viêm hệ thống nghiêm trọng, có thể gây nhiễm khuẩn huyết. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể đối mặt với nguy cơ suy đa tạng. Do đó, cần can thiệp y tế ngay lập tức.
• PCT ≥ 10 ng/mL – Tình trạng cực kỳ nguy kịch: Chỉ số này cho thấy bệnh nhân đang trong cơn sốc nhiễm trùng nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng. Việc điều trị khẩn cấp bằng kháng sinh và hỗ trợ hồi sức tích cực là bắt buộc để giành lại sự sống cho bệnh nhân.

4. Lưu ý cần biết khi thực hiện xét nghiệm PCT

Để đảm bảo kết quả xét nghiệm PCT chính xác và mang ý nghĩa lâm sàng, có một số điểm quan trọng cần lưu ý như sau:

• Chọn cơ sở y tế uy tín để đảm bảo chất lượng xét nghiệm PCT. Hãy thông báo với bác sĩ về tất cả các loại thuốc bạn đang dùng, vì một số thuốc có thể làm sai lệch kết quả xét nghiệm.

MEDLATEC - Địa chỉ xét nghiệm PCT uy tín và chính xác

• Nồng độ PCT có thể tăng nhanh chỉ sau 2-4 giờ kể từ khi nhiễm trùng xuất hiện. Do đó, xét nghiệm này nên được thực hiện càng sớm càng tốt nếu có dấu hiệu nghi ngờ nhiễm trùng.
• PCT không chỉ tăng cao do nhiễm trùng, mà còn có thể bị ảnh hưởng bởi một số tình trạng khác, bao gồm: Bỏng nặng, chấn thương lớn hoặc vừa trải qua phẫu thuật, …
• Nếu người bệnh đang sử dụng Biotin liều cao (>5mg/ngày), xét nghiệm PCT nên được thực hiện ít nhất 8 giờ sau liều Biotin cuối cùng để tránh ảnh hưởng đến kết quả.
• Kết quả xét nghiệm PCT không thể đánh giá tổng thể tình trạng nhiễm khuẩn của người bệnh. Bác sĩ sẽ phân tích PCT kết hợp cùng với các triệu chứng lâm sàng và các xét nghiệm khác để đưa ra chỉ định điều trị phù hợp. Người bệnh không tự ý dựa vào kết quả PCT để tự chẩn đoán hay thay đổi phác đồ điều trị để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Tóm lại, xét nghiệm chỉ số PCT là một công cụ hỗ trợ quan trọng trong chẩn đoán và theo dõi nhiễm trùng. Tuy nhiên, để có cái nhìn chính xác và đưa ra quyết định điều trị hiệu quả, kết quả xét nghiệm cần được đánh giá trong bối cảnh lâm sàng và có sự hướng dẫn từ bác sĩ chuyên môn.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về chỉ số PCT hoặc các vấn đề sức khỏe khác, hãy liên hệ ngay với Hệ thống Y tế MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 để được tư vấn và hỗ trợ tận tình.