1. Triệu chứng bệnh sốt rét

bệnh sốt rét do ký sinh trùng Plasmodium gây ra. Bệnh có thể lây truyền qua nhiều con đường khác nhau như đường truyền máu, lây từ mẹ sang con, lây truyền do dùng chung bơm kim tiêm dính máu có ký sinh trùng sốt rét hoặc cũng có thể do bị muỗi đốt.

Bệnh sốt rét được chia thành 2 thể khác nhau là sốt rét thông thường và sốt rét ác tính. Các triệu chứng của bệnh sẽ phụ thuộc vào từng thể bệnh. Cụ thể như sau: 

1.1. Thể sốt rét thông thường

Tùy vào từng loại ký sinh trùng gây bệnh mà triệu chứng bệnh cũng có thể khác nhau. Chẳng hạn, sốt rét do P.falciparum, người bệnh có thể bị sốt hàng ngày, cơn sốt thường nghiêm trọng và có thể dẫn đến sốt rét ác tính. Người bệnh có thể tử vong nếu không được xử trí kịp thời. Nếu người bệnh bị sốt rét do ký sinh trùng P.vivax, các cơn sốt cách nhau 48 giờ. Những trường hợp bệnh do ký sinh trùng P.malariae và P.ovale, triệu chứng sốt cũng có thể xảy ra cách ngày, có khi 3 ngày người bệnh mới xuất hiện một cơn sốt. 

Sốt cao là biểu hiện phổ biến của bệnh sốt rét

Sốt rét thông thường có thể chia thành 3 dạng như sau: 

- Cơn sốt sơ nhiễm: Người bệnh có thể bị sốt cao liên miên khoảng vài ngày liên tục và đến những lần sốt tiếp theo, triệu chứng sốt rét sẽ điển hình hơn.

- Cơn sốt điển hình: Bao gồm các giai đoạn sau: 

+ Giai đoạn rét run: Người bệnh rét run toàn thân, môi tái, nổi da gà,.. 

+ Giai đoạn sốt nóng: Khi tình trạng rét run giảm, bệnh nhân bắt đầu cảm thấy thân nhiệt nóng lên, có thể lên tới 40 – 41 độ C. Ngoài sốt, bệnh nhân còn có thể xuất hiện một số triệu chứng khác như mặt đỏ, da khô và nóng, thở gấp, đau đầu, vùng gan lách hơi tức nhẹ và khát nước. 

+ Giai đoạn vã mồ hôi: Khi nhiệt độ cơ thể giảm, bệnh nhân thường bắt đầu vã mồ hôi, khát nước. Lúc này, cơn đau đầu giảm nhẹ, người bệnh sẽ cảm thấy dễ chịu hơn và ngủ thiếp đi. 

- Cơn sốt thể cụt: Bệnh nhân thường sốt không thành cơn mà chỉ thấy ớn rét.

1.2. Thể sốt rét ác tính

Đây là dạng sốt rét nghiêm trọng, bệnh nhân có thể gặp phải biến chứng nguy hiểm với nguy cơ tử vong cao. Những trường hợp này thường xuất hiện một số triệu chứng như rối loạn hành vi, rối loạn ý thức, hôn mê, co giật, liệt,... Sốt rét ác tính còn có thể được chia nhỏ thành những thể sau:

- Thể não: Đây là thể bệnh chiếm phần lớn các ca sốt rét biến chứng. Bệnh nhân thường có dấu hiệu tiền ác tính với những biểu hiện đặc trưng như vật vã, li bì, nói lảm nhảm. Bên cạnh đó, bệnh nhân còn xuất hiện một số triệu chứng khác như sốt cao liên tục, đau đầu dữ dội, thường xuyên mất ngủ, nôn hoặc tiêu chảy, hôn mê, giãn đồng tử, rối loạn cơ vòng, rối loạn hô hấp, huyết áp không ổn định, suy thận,...

Đau đầu dữ dội có thể là biểu hiện của bệnh

- Thể đái huyết cầu tố: Tan huyết ồ ạt có thể khiến bệnh tiến triển nặng, sốt cao, buồn nôn, nôn dịch màu vàng, trụy tim mạch, suy thận, nước tiểu có màu nâu đỏ và sau đó có thể chuyển sang màu cà phê. Sau đó, lượng nước tiểu giảm dần và không có nước tiểu. Bệnh nhân bị thiếu máu và thiếu oxy cấp. 

- Thể giá lạnh: Bệnh nhân bị tụt huyết áp, vã mồ hôi, cơ thể lạnh, da tái, đau đầu. 

- Thể phổi: Bệnh nhân có biểu hiện khó thở, thở nhanh và tím tái, một số bệnh nhân còn khạc ra bọt màu hồng. 

- Thể gan mật: Một số triệu chứng của bệnh là vàng da, phân có màu vàng, nôn, hôn mê.

- Thể tiêu hóa: Bệnh nhân đau bụng, nôn, tiêu chảy cấp và hạ thân nhiệt.

2. Có nên điều trị bệnh sốt rét tại nhà không?

Sốt rét thể nặng có thể tiến triển rất nhanh, gây ra các biến chứng nghiêm trọng như phù phổi, suy đa cơ quan, hạ đường huyết,... Đặc biệt, nếu không được xử trí kịp thời, người bệnh có thể tử vong chỉ sau vài giờ đến vài ngày kể từ khi khởi phát triệu chứng.

Bên cạnh đó, việc điều trị sốt rét tại các cơ sở chuyên khoa truyền nhiễm ký sinh trùng giúp người bệnh được kiểm soát toàn diện diễn biến bệnh trên nhiều khía cạnh, ví dụ:

- Xét nghiệm xác định trước điều trị: Trước khi bắt đầu điều trị, cần thực hiện xét nghiệm để xác định sự hiện diện và loài Plasmodium gây bệnh, thông qua quan sát ký sinh trùng dưới kính hiển vi hoặc test nhanh (RDT - Rapid Diagnostic Test). Việc xác định loài (như P. falciparum, P. vivax, P. ovale, P. malariae) là rất quan trọng để lựa chọn thuốc phù hợp, vì mỗi loài có thể đáp ứng khác nhau với các loại thuốc và yêu cầu điều trị bổ sung (như diệt thể ngủ trong gan đối với P. vivax, P. ovale).

- Kiểm tra men G6PD trước khi dùng primaquine: Primaquine thường được sử dụng để diệt thể ngủ trong gan của P. vivax và P. ovale, giúp ngăn tái phát bệnh. Tuy nhiên, trước khi dùng thuốc này, cần xét nghiệm kiểm tra tình trạng thiếu men G6PD, vì primaquine có thể gây tan máu nặng ở những người thiếu men này. Nếu thiếu men G6PD, bác sĩ sẽ cân nhắc liều lượng hoặc thay thế bằng phương pháp điều trị khác.

Ngay khi có những triệu chứng nghi ngờ bệnh, bạn không nên chủ quan mà cần đến ngay các cơ sở y tế để được thăm khám, chẩn đoán, chăm sóc đặc biệt và điều trị kịp thời. Không nên điều trị bệnh sốt rét tại nhà để tránh gây ra những hậu quả nghiêm trọng do áp dụng các phương pháp điều trị không đúng cách. Bệnh sốt rét rất nguy hiểm nhưng có thể phục hồi sớm nếu người bệnh được điều trị đúng cách, người bệnh sẽ hồi phục tốt.

3. Các phương pháp điều trị bệnh sốt rét

Phát hiện sớm bệnh sốt rét và điều trị kịp thời là cách tốt nhất để tăng hiệu quả điều trị cách. Đồng thời, đây cũng là yếu tố quan trọng để kiểm soát sớm nguồn bệnh, giảm nguy cơ lây nhiễm sốt rét. 

Nguyên tắc chung trong điều trị bệnh là cắt cơn sốt, phòng ngừa lây nhiễm bệnh và diệt ký sinh trùng P.vivax, P.ovale dạng thể ngủ trong gan. Tùy từng thể bệnh, bác sĩ có thể lựa chọn các phương pháp điều trị như sau: 

- Các trường hợp sốt rét thể thông thường: 

+ Tùy vùng và loại ký sinh trùng, bệnh nhân có thể được điều trị bằng phác đồ ACT như Artemether-lumefantrine, Dihydroartemisinin-piperaquine…, kết hợp với primaquine để diệt thể ngủ (P. vivax, P. ovale).

+Điều trị chống tái phát và chống lây lan bằng một số loại thuốc như primaquine, thuốc Arterakine,…

- Các trường hợp sốt rét có biến chứng: Bệnh nhân sẽ được bác sĩ theo dõi chặt chẽ và sử dụng các phương pháp điều trị phù hợp để quản lý biến chứng hiệu quả. 

Bạn nên đi khám nếu có triệu chứng nghi ngờ bị sốt rét

Trên đây là một số thông tin giúp bạn hiểu rõ hơn về các triệu chứng của bệnh sốt rét và cách xử trí bệnh. Nếu nhận thấy cơ thể xuất hiện các triệu chứng nêu trên, bạn nên đi khám và tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ, không nên tự ý điều trị bệnh sốt rét tại nhà. 

Nếu có nhu cầu đặt lịch khám sớm tại Hệ thống Y tế MEDLATEC, quý khách vui lòng gọi đến tổng đài 1900 56 56 56 để được hướng dẫn chi tiết.