1. Đau đầu vận mạch là gì?

Đau đầu vận mạch là tình trạng các mạch máu trong não co giãn bất thường, làm thay đổi lưu lượng máu và gây ra những cơn đau đầu dữ dội, thường xuất hiện ở một bên đầu. Cơn đau có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày, kèm theo các triệu chứng như buồn nôn, hoa mắt, nhạy cảm với ánh sáng hoặc tiếng ồn. 

So với các dạng đau đầu khác, đau đầu vận mạch có xu hướng tái phát theo chu kỳ, và mức độ đau thường nặng hơn, ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe, hiệu suất làm việc và chất lượng cuộc sống.

Bệnh thường gặp ở người trong độ tuổi lao động, đặc biệt là phụ nữ do ảnh hưởng của yếu tố nội tiết tố. Ngoài ra, những người thường xuyên chịu áp lực công việc, thiếu ngủ, hoặc có tiền sử gia đình mắc đau đầu vận mạch cũng nằm trong nhóm nguy cơ cao. Nếu không được điều trị và kiểm soát tốt, các cơn đau có thể tái phát ngày càng dày đặc, gây mệt mỏi kéo dài và suy giảm khả năng tập trung.

Đau đầu vận mạch gây ra những cơn đau đầu dữ dội, kéo dài từ vài giờ đến vài ngày

2. Nguyên nhân gây đau đầu vận mạch là gì? 

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này chủ yếu liên quan đến sự rối loạn trong cơ chế co giãn của mạch máu não và sự thay đổi hoạt động của hệ thần kinh trung ương. Bên cạnh đó, nhiều yếu tố khác từ bên ngoài và bên trong cơ thể cũng có thể kích thích hoặc làm nặng thêm cơn đau. Cụ thể gồm:

• Rối loạn vận mạch não: Sự co giãn bất thường của các mạch máu trong não khiến lưu lượng máu thay đổi đột ngột, làm xuất hiện cơn đau đặc trưng.
• Yếu tố di truyền: Người có người thân trong gia đình từng bị Đau đầu vận mạch hoặc đau nửa đầu có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Thay đổi nội tiết tố: Phụ nữ trong thời kỳ kinh nguyệt, mang thai hoặc tiền mãn kinh thường dễ bị đau đầu vận mạch do sự biến động hormone estrogen.
• Căng thẳng, stress kéo dài: Làm tăng tiết hormone cortisol và ảnh hưởng đến hệ thần kinh giao cảm, từ đó gây rối loạn vận mạch.
• Thiếu ngủ hoặc thay đổi nhịp sinh học: Ngủ quá ít, thức khuya thường xuyên hoặc thay đổi múi giờ làm rối loạn hoạt động não bộ, dễ khởi phát cơn đau.
• Tác động của môi trường: Ánh sáng mạnh, tiếng ồn, mùi hương nồng, thời tiết thay đổi đột ngột hoặc áp suất không khí thấp đều có thể kích thích cơn đau.
• Chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt: Sử dụng rượu bia, cà phê, chocolate, phô mai hoặc các thực phẩm chứa chất bảo quản có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện cơn đau.

Thiếu ngủ kéo dài là một trong những yếu tố gây đau đầu vận mạch

3. Triệu chứng của đau đầu vận mạch là gì? 

Về triệu chứng, đau đầu vận mạch thường biểu hiện bằng những cơn đau từng cơn, xuất hiện chủ yếu ở một bên đầu, có thể lan ra vùng trán, thái dương hoặc sau gáy. Cảm giác đau thường tăng dần theo nhịp mạch và có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày, gây mệt mỏi, khó chịu cho người bệnh.

Bên cạnh cơn đau đặc trưng, người mắc đau đầu vận mạch còn có thể gặp thêm các dấu hiệu sau:

• buồn nôn hoặc nôn ói: Cơn đau càng dữ dội, cảm giác buồn nôn càng rõ rệt.
• Nhạy cảm với ánh sáng, âm thanh hoặc mùi: Nhiều người phải tìm nơi yên tĩnh, tối để nghỉ ngơi trong cơn đau.
• Hoa mắt, chóng mặt, mờ mắt: Một số trường hợp có thể thấy đốm sáng hoặc hình ảnh méo mó trước mắt.
• Tê bì mặt, môi hoặc tay chân: Dấu hiệu này thường xảy ra trước khi cơn đau chính bắt đầu.
• Rối loạn cảm xúc hoặc khó tập trung: Người bệnh dễ cáu gắt, mệt mỏi và suy giảm khả năng làm việc.

Đặc biệt, ở một số người, cơn đau có dấu hiệu báo trước (aura) như nhìn thấy ánh sáng lóe lên, cảm giác tê râm ran ở đầu chi hoặc nói khó. Đây là đặc trưng giúp phân biệt đau đầu vận mạch với các loại đau đầu thông thường khác.

Người bị đau đầu vận mạch có thể bị tê bì tay 

4. Đau đầu vận mạch có nguy hiểm không?

Tuy không phải là bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng, nhưng đau đầu vận mạch lại gây ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và sinh hoạt hằng ngày, nếu không được kiểm soát tốt. Những cơn đau kéo dài, tái phát nhiều lần khiến người bệnh mệt mỏi, giảm khả năng tập trung, làm việc kém hiệu quả và dễ rơi vào trạng thái căng thẳng, mất ngủ.

Trong trường hợp cơn đau xuất hiện thường xuyên hoặc trở nên dữ dội hơn, người bệnh có thể gặp phải rối loạn giấc ngủ, stress kéo dài, thậm chí trầm cảm. Ngoài ra, triệu chứng đau đầu vận mạch đôi khi dễ bị nhầm với các bệnh lý nguy hiểm khác như đột quỵ, xuất huyết não hay viêm màng não. Vì vậy, việc thăm khám và chẩn đoán chính xác nguyên nhân là rất quan trọng để tránh biến chứng.

5. Cách điều trị đau đầu vận mạch hiệu quả

Hướng điều trị đau đầu vận mạch tập trung vào việc kiểm soát cơn đau, ngăn ngừa tái phát và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Việc lựa chọn phương pháp điều trị sẽ tùy thuộc vào mức độ đau, tần suất tái phát cũng như tình trạng sức khỏe tổng thể của từng người. Dưới đây là các hướng điều trị phổ biến:

Điều trị bằng thuốc 

Tùy vào mức độ đau và tần suất tái phát, bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc phù hợp để giúp kiểm soát cơn đau và ngăn ngừa tình trạng tái phát. Một số nhóm thuốc thường được sử dụng gồm:

• Thuốc giảm đau thông thường: Paracetamol, ibuprofen hoặc naproxen giúp giảm nhanh cơn đau nhẹ đến trung bình.
• Thuốc đặc trị đau đầu vận mạch: Nhóm triptan (như sumatriptan, rizatriptan) hoặc ergotamine có tác dụng làm co mạch máu, giúp giảm đau hiệu quả hơn ở những cơn đau dữ dội.
• Thuốc chống buồn nôn: Metoclopramide hoặc domperidone thường được dùng kèm để kiểm soát cảm giác buồn nôn, nôn ói trong cơn đau.
• Thuốc dự phòng: Áp dụng cho người có cơn đau tái phát thường xuyên. Các thuốc chẹn beta (propranolol), thuốc chống trầm cảm (amitriptyline) hoặc thuốc ổn định thần kinh (topiramate, valproate) được bác sĩ cân nhắc sử dụng lâu dài để ngăn ngừa cơn đau vận mạch.

Thay đổi lối sống và kiểm soát yếu tố khởi phát 

Bên cạnh việc dùng thuốc, người bị đau đầu vận mạch cần điều chỉnh lối sống và loại bỏ các yếu tố có thể kích hoạt cơn đau. Việc duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh không chỉ giúp giảm tần suất tái phát mà còn hỗ trợ quá trình điều trị đạt hiệu quả lâu dài. Một số biện pháp hữu ích gồm:

• Ngủ đủ giấc và đúng giờ: Giữ lịch ngủ đều đặn mỗi ngày, tránh thức khuya hoặc ngủ quá nhiều vào cuối tuần.
• Giảm căng thẳng, lo âu: Tập thiền, yoga, hít thở sâu hoặc đi bộ nhẹ giúp thư giãn đầu óc, giảm áp lực thần kinh, yếu tố thường khởi phát cơn đau vận mạch.
• Hạn chế tiếp xúc với ánh sáng chói, tiếng ồn lớn, mùi hương nồng… có thể làm cơn đau khởi phát nhanh hơn.
• Tập thể dục đều đặn: Các hoạt động như bơi lội, đạp xe, đi bộ nhẹ giúp cải thiện tuần hoàn máu, tăng cường sức khỏe mạch máu và ổn định hệ thần kinh.
• Giữ tinh thần thoải mái: Sắp xếp công việc hợp lý, tránh căng thẳng kéo dài hoặc thay đổi cảm xúc đột ngột.

Chế độ ăn uống lành mạnh

Một chế độ ăn uống khoa học và cân bằng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và hỗ trợ điều trị đau đầu vận mạch. Một số loại thực phẩm có thể giúp cải thiện lưu thông máu, ổn định hoạt động của hệ thần kinh, trong khi một số khác lại dễ kích hoạt cơn đau và nên được hạn chế. Dưới đây là những nguyên tắc dinh dưỡng người bệnh nên lưu ý:

• Uống đủ nước mỗi ngày: Cung cấp đủ nước giúp duy trì tuần hoàn máu ổn định và giảm nguy cơ khởi phát cơn đau.
• Tăng cường thực phẩm giàu magie: Rau xanh đậm, chuối, hạt hạnh nhân, óc chó hoặc các loại đậu giúp thư giãn mạch máu và giảm tần suất đau đầu.
• Bổ sung omega-3: Có trong cá hồi, cá thu, hạt chia và dầu hạt lanh, giúp chống viêm và ổn định hệ thần kinh.
• Ăn đúng bữa: Không để cơ thể quá đói hoặc ăn quá no, vì sự thay đổi đường huyết đột ngột có thể khởi phát cơn đau vận mạch.
• Hạn chế thực phẩm kích thích: Rượu bia, cà phê, chocolate, phô mai, đồ ăn chế biến sẵn hoặc chứa nhiều chất bảo quản, bột ngọt là những tác nhân dễ gây đau đầu.
• Giảm muối và đường tinh luyện: Ăn quá mặn hoặc tiêu thụ nhiều đường có thể ảnh hưởng đến huyết áp và lưu thông máu não.

Biện pháp hỗ trợ 

Các biện pháp hỗ trợ như chườm, xoa bóp hay nghỉ ngơi hợp lý có thể giúp giảm nhanh cảm giác đau và rút ngắn thời gian cơn đau đầu vận mạch. Đây là những cách đơn giản, dễ thực hiện tại nhà, giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn mà không cần lạm dụng thuốc. Một số biện pháp hỗ trợ gồm: 

• Chườm lạnh hoặc chườm ấm: Khi cơn đau xuất hiện, người bệnh có thể chườm lạnh vùng trán và thái dương để làm co mạch máu, giảm cảm giác đau. Ngược lại, chườm ấm vùng cổ - vai gáy giúp giãn cơ, thúc đẩy lưu thông máu và giảm trương lực thần kinh.
•  Xoa bóp, bấm huyệt nhẹ nhàng: Việc massage các vị trí như thái dương, gáy, vai hoặc vùng quanh đầu, giúp giảm áp lực, thư giãn hệ thần kinh và hỗ trợ giảm đau hiệu quả. Kết hợp cùng tinh dầu bạc hà, oải hương hoặc sả chanh sẽ giúp tăng cảm giác thư giãn.
• Nghỉ ngơi trong không gian yên tĩnh, thoáng khí: Người bệnh nên nằm nghỉ ở nơi ít ánh sáng, tránh tiếng ồn và hít thở sâu, thả lỏng cơ thể. Môi trường yên tĩnh giúp ổn định hoạt động thần kinh và làm dịu cơn đau nhanh hơn.

Qua bài viết, bạn đã hiểu rõ đau đầu vận mạch là gì, nguyên nhân gây ra tình trạng này cũng như các triệu chứng thường gặp và hướng điều trị hiệu quả. Dù không đe dọa trực tiếp đến tính mạng, nhưng đau đầu vận mạch có thể làm giảm đáng kể chất lượng cuộc sống nếu không được kiểm soát đúng cách.

Việc kết hợp điều trị y khoa, điều chỉnh lối sống và áp dụng các biện pháp hỗ trợ tại nhà sẽ giúp giảm tần suất và mức độ cơn đau rõ rệt. Nếu cơn đau tái phát thường xuyên, kéo dài hoặc có dấu hiệu bất thường, người bệnh nên chủ động đi khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và hướng dẫn điều trị kịp thời.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc liên quan, hoặc nhu cầu thăm khám sức khỏe định kỳ, có thể liên hệ Tổng đài MEDLATEC 1900 56 56 56 để được giải đáp nhanh chóng và đặt lịch thăm khám cùng bác sĩ chuyên khoa.