1. Khái niệm, phân loại bệnh

Rò hậu môn là bệnh lý nhiễm khuẩn mang tính chất mạn tính. Bắt nguồn từ sự viêm nhiễm các tuyến Hermann và Desfosses, từ đó nó lây lan tới các khoang quanh hậu môn, trực tràng và tạo ra các ổ áp xe. Nếu không được can thiệp và điều trị tích cực thì các ổ áp xe này có thể lan ra và tác động đến hệ thống cơ thắt; hoặc là vỡ ra và tạo thành các đường rò.

Lỗ rò gây ra rỉ mủ mạn tính. Đường rò tạo nên các loại hình thái khác nhau của bệnh rò hậu môn.

Rò hậu môn - bệnh lý mang tính chất nhiễm khuẩn mạn tính

Các chuyên gia đã phân loại bệnh rò hậu môn như sau:

Dựa vào tính chất đường rò.

• Rò đơn giản: có một lỗ trong, một lỗ ngoài, một đường rò nối thông giữa lỗ trong và lỗ ngoài.

• Rò phức tạp: đường rò ngoằn ngoèo, có thể có nhiều lỗ bên trong, bên ngoài. Thậm chí có hai lỗ ngoài ở hai bên hậu môn (rò hình móng ngựa). 

Dựa vào quan hệ của đường rò với cơ thắt.

• Rò xuyên cơ thắt phần thấp: đường rò đi qua phần nửa dưới cơ thắt ngoài, là loại hay gặp nhưng dễ điều trị.

• Rò xuyên cơ thắt phần cao: đường rò đi qua các phần cao các bó cơ co thắt ngoài, là loại rò ít gặp hơn.

• Rò trên cơ thắt: đường rò đi ở phía trên cơ thắt, hay đi qua bó mu trực tràng của cơ nâng hậu môn, loại rò hiếm khi gặp.

• Rò giữa các cơ thắt: đường rò lách giữa cơ thắt ngoài và cơ thắt trong. Nhiều trường hợp đường dò dọc theo thành trực tràng lên cao và có thể có lỗ mở vào lòng trực tràng.

• Rò ngoài cơ thắt: đây là hậu của áp xe trên cơ nâng hậu môn. Đặc điểm là đường rò đi từ khoang trên cơ nâng. Không xuyên qua cơ thắt. 

2. Nguyên nhân gây bệnh

• Do không giải quyết triệt để các ổ áp xe ở vùng hậu môn, cho nên bệnh chuyển từ giai đoạn cấp tính (áp xe hậu môn) sang giai đoạn mạn tính (rò hậu môn).

• Quan hệ tình dục không đúng cách và không sử dụng các biện pháp phòng  ngừa sẽ dễ mắc các bệnh về đường sinh dục tạo tiền đề cho bệnh phát triển.

• Do có dị vật ở vùng hậu môn và tầng sinh môn (polyp, trĩ, u nhú đại tràng,…) làm tổn thương các tổ chức mô, mạch vùng hậu môn.   

• Ảnh hưởng sau khi điều trị bệnh bằng bức xạ. 

• Do bệnh Crohn, gây viêm nhiễm, hình thành các ổ áp xe ở đường ruột. Sau thời gian tình trạng viêm lan theo đường tiêu hóa xuống phần hậu môn, trực tràng.

• Ung thư vùng hậu môn, trực tràng.

• Do chấn thương: bị va đập mạnh, ảnh hưởng sau các cuộc phẫu thuật liên quan đến tầng sinh môn, hậu môn, trực tràng tạo các vết thương hở lớn gây nên nhiễm trùng dẫn đến hình thành đường rò.

• Hệ miễn dịch bị suy giảm, cơ năng phòng vệ của cơ thể không còn hiệu quả để chống lại sự xâm nhập của các yếu tố gây bệnh.

3. Triệu chứng của bệnh rò hậu môn

• Đau vùng hậu môn, cảm giác đau liên tục và tăng dần khi hoạt động mạnh như chạy bộ, mang vác vật nặng,... Có khi đau lan tới bộ phận tiết niệu - sinh dục gây khó tiểu hoặc bí tiểu.

• Khi sờ thì thấy vùng hậu môn sưng, đau và có khối căng ở rìa hậu môn. Khi bị vỡ tự nhiên hoặc do chích ra, dịch chảy ra có màu vàng, mùi hôi thối và khi liền lại thì đóng thành vảy trên miệng lỗ rò. Sau một thời gian chỗ đó lại sưng, đau và vỡ ra, có ít mủ rồi chảy nước vàng có thể lẫn cả máu. Quá trình này cứ lặp đi lặp lại, tạo thành vòng xoắn bệnh lý khiến tình trạng bệnh trở nên trầm trọng hơn.

• Người bệnh có thể bị ngứa dai dẳng quanh lỗ hậu môn hoặc thấy phân và hơi xì qua lỗ rò. Gây khó chịu và có cảm giác ái ngại trong việc sinh hoạt hằng ngày và trong môi trường đám đông.

• Ngoài ra, một số trường hợp bị sốt, mệt mỏi, uể oải,...

Khi hoạt động mạnh cơn đau có thể gây khó tiểu hay bí tiểu

4. Biến chứng nào có thể xảy ra khi mắc bệnh?

Ở thời kỳ đầu của bệnh, dịch mủ tiết ra ít kèm với cảm giác đau nhẹ làm cho người bệnh chủ quan và thường bị lầm tưởng với mụn nhọt, vì thế mà không được can thiệp kịp thời. Một số người cũng vì có tư tưởng bệnh sẽ tự khỏi hay có thể điều trị tại nhà mà làm bệnh ngày càng chuyển biến xấu. Đến giai đoạn dịch tiết ra nhiều, đau đớn, khó chịu và ảnh hưởng đến những sinh hoạt cá nhân hàng ngày mới đến thăm khám bác sĩ thì đã rất khó chữa khỏi. Ngoài việc khó điều trị thì bệnh còn để lại những biến chứng khôn lường như:

• Nhiễm trùng ngày càng nặng tại vị trí tổn thương do không được thăm khám cũng như điều trị kịp thời. Ngoài ra cơ thể hàng ngày phải phân giải, thải trừ các chất độc do ổ viêm tiết ra và quá trình này có ảnh hưởng nặng nề đến cơ thể.

• Các lỗ rò có thể ngày càng gia tăng về số lượng và kích thước gây chảy máu nhiều và thường xuyên hơn, lâu dần sẽ gây nên tình trạng mất máu mạn tính.

• Tăng nguy cơ tiến triển thành các dạng ung thư trực tràng hay các bệnh lý liên quan đến trực tràng - hậu môn.

Bệnh khiến cho sinh hoạt cá nhân của người bị ảnh hưởng

5. Phòng tránh bệnh rò hậu môn bằng cách nào?

Một số cách phòng tránh dưới đây sẽ giúp bạn hạn chế được phần nào nguy cơ mắc bệnh:

• Ăn nhiều chất xơ: xơ là thành phần cơ thể không thể tiêu hóa, gồm xơ không hòa tan và xơ hòa tan. Khi dùng thực phẩm có chứa xơ, thời gian để nhai lâu hơn và không được hấp thụ bởi lớp niêm mạc ruột cùng với không có chất béo. Những loại thực phẩm giàu xơ mà có thể gặp hằng ngày như: cà rốt, đậu đen, bí đỏ, khoai tây, bơ, táo, dâu tây, rau cải, cam, chuối,… 

• Rèn luyện thể dục thể thao thường xuyên: Những người ít vận động có nguy cơ mắc bệnh cao so với người vận động và vận động cao. Khuyến khích vận động nhẹ như đi lại sau mỗi bữa ăn để giúp hệ tiêu hóa hấp thu tốt chất dinh dưỡng. Trung bình một ngày bạn có thể đi bộ ít nhất 30 phút hay tham gia các hoạt động thể thao như: bóng đá, bóng chuyền, cầu lông, bơi,… 

• Không nên đi vệ sinh quá lâu, việc này sẽ gây áp lực lên hậu môn và dẫn đến các bệnh liên quan.

• Khuyến khích bạn nên đi khám sức khỏe định kỳ 2 lần/năm để có thể phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời.

Tập thói quen rèn luyện thể dục, thể thao

Qua những thông tin mà các bác sĩ tại Bệnh viện Đa Khoa MEDLATEC chia sẻ, hi vọng đã giúp bạn có thêm kiến thức về bệnh rò hậu môn. Nếu bạn còn nhiều thắc mắc và muốn được tư vấn chuyên sâu thì bạn có thể liên hệ qua số tổng đài 1900565656 để đặt lịch tư vấn và giải đáp mọi thắc mắc 24/7.