Bài viết lặp 29%, CTV sửa bài

Mọi vấn đề cần biết về dây thần kinh phế vị

Dây thần kinh phế vị là một trong 12 dây thần kinh sọ não. Đây là dây thần kinh chi phối trực tiếp đến vận động và cảm giác ở vùng cổ, ngực và bụng. Vì thế, nếu dây thần kinh này bị ảnh hưởng thì sẽ tác động lớn đến sức khoẻ.

1. Dây thần kinh phế vị là gì?

Dây thần kinh phế vị (dây thần kinh số X), là dây thần kinh đảm nhận trách nhiệm chính đối với hệ thần kinh phó giao cảm. Đây là dây thần kinh phức có cấu trúc tạp nhất so với các dây thần kinh còn lại của cơ thể.

Hình ảnh giúp hình dung về vị trí dây thần kinh phế vị trong cơ thể

Cái tên thần kinh phế vị xuất phát từ vị trí bắt nguồn của dây thần kinh này: thân não. Từ đây, các sợi thần kinh sẽ lan đến cổ họng và nhiều phần của cơ thể. Các tín hiệu thần kinh sẽ thông qua dây thần kinh phế vị để truyền qua lại não bộ với các phần của cơ thể và bộ não.

Hiểu đơn giản thì dây thần kinh phế vị có vai trò kết nối não bộ với mọi bộ phận trong cơ thể được bắt nguồn thân não.

2. Giải phẫu dây thần kinh phế vị

Có thể xem thần kinh phế vị là dây thần kinh hỗn hợp đảm nhận chức năng chính là cảm giác và vận động cho các cơ quan từ vùng cổ đến bụng:

- Tại bụng: có 10% dây thần kinh phế vị đi vào gan, 30% đi tới các tạng khác, 60% còn lại đi tới dạ dày.

- Tại ngực: có 2 dây thần kinh phế vị trái và phải nằm hai bên thực quản. Tại dạ dày, dây thần kinh phế vị trái sẽ chạy ra phía trước còn dây thần kinh phế vị phải sẽ chạy ra sau thực quản.

2.1. Dây thần kinh phế vị trước

Dây thần kinh phế vị trước đi qua lỗ thực quản, dính với thực quản bởi lá phúc mạc. Dây thần kinh phế vị sau nằm ngoài phúc mạc và dễ bị tách ra khỏi thực quản.

Dây thần kinh phế vị trước có 3 nhánh:

- Nhánh gan: tách từ bờ phải của dây thần kinh phế vị trước, xuất phát từ tâm vị mạc nối nhỏ đi đến rốn gan. Trước khi đi đến gan, các dây thần kinh phế vị trước sẽ tách thành các sợi nhỏ đảm nhận nhiệm vụ chi phối môn vị, cuối hang vị và tá tràng.

- Nhánh tâm phình vị trước: tách từ bờ trái của dây thần kinh phế vị trước ở thực quản bụng hoặc từ trên cao qua đi qua lỗ thực quản.

- Nhánh thần kinh chính trước: là phần cuối của dây thần kinh phế vị trước, đi đến góc bờ cong nhỏ sẽ tách thành chùm. Trên cùng của nhánh này có một nhánh chạy ngược lên trên nên dễ bị bỏ sót khi phẫu thuật cắt dây thần kinh phế vị.

Dây thần kinh phế vị chạy dọc từ não xuống các cơ quan nội tạng bên trong cơ thể

2.2. Dây thần kinh phế vị sau

Hầu hết dây thần kinh phế vị sau đi qua lỗ cơ hoành bằng một sợi, bao gồm nhiều nhánh:

- Nhánh tạng: tách từ bờ phải đi vào đám rối dương. Nhánh này cùng với nhánh chính sau của dây thần kinh phế vị trước và liềm động mạch vành vị để tạo thành tam giác Jackson.

- Nhánh thần kinh chính sau: đây chính là đoạn cuối dây thần kinh phế vị sau, cùng hướng chạy với nhánh chính trước và phần tận cùng ở mặt sau thân vị bằng với các nhánh hình chân ngỗng.

3. Vai trò quan trọng của dây thần kinh phế vị

Đối với các bộ phận của cơ thể, dây thần kinh phế vị chính là dây thần kinh phó giao cảm chi phối đến cảm giác và vận động của toàn bộ vùng từ cổ xuống bụng. Vì thế, các cơ quan nội tạng thuộc phần từ cổ xuống bụng sẽ chịu sự chi phối của dây thần kinh phế vị.

Cụ thể:

- Tại gan: dây thần kinh phế vị chi phối hoạt động của tá tràng, môn vị và cuối hang vị.

- Tại nhánh tâm phình vị trước: dây thần kinh phế vị chi phối hoạt động của vùng bụng

- Tại nhánh tạng: dây thần kinh phế vị phối hợp cùng nhánh thần kinh chính sau và động mạch vành để điều phối hoạt động của các tạng khác.

4. Bệnh viêm dây thần kinh phế vị

4.1. Nguyên nhân

Viêm dây thần kinh phế vị là kết quả từ di chứng phẫu thuật vùng cổ, ngực và bụng. Đây cũng là lý do khiến cho khi mắc các bệnh về dạ dày, tá tràng, sẽ có một số bệnh nhân được bác sĩ chỉ định cắt dây thần kinh phế vị.

4.2. Điều trị

Bất cứ độ tuổi nào cũng có nguy cơ bị viêm dây thần kinh phế vị nhưng nguy cơ cao hơn là nhóm bệnh nhân đã từng phẫu thuật từ vùng cổ xuống bụng. Nếu được phát hiện sớm và thực hiện điều trị đúng phác đồ, bệnh viêm dây thần kinh phế vị có thể chữa khỏi hoàn toàn.

Người bị viêm dây thần kinh phế vị cần khám bác sĩ chuyên khoa để được kê đơn thuốc hiệu quả

- Điều trị thần kinh cột sống

Phương pháp điều trị này là dạng vật lý trị liệu tác động trực tiếp vào khớp xương cột sống cổ cùng các dây thần kinh lân cận để giảm áp lực cho dây thần kinh phế vị. Nhờ đó mà các mô của cơ thể được phục hồi tự nhiên, tình trạng viêm nhiễm giảm dần và tránh được nguy cơ rối loạn dây thần kinh phế vị.

- Dùng thuốc

Tùy vào từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ sẽ chỉ định đơn thuốc điều trị viêm dây thần kinh phế vị phù hợp. Việc dùng thuốc có thể gây tác dụng phụ như: nổi mụn, viêm dạ dày, giảm sức đề kháng,...

Quá trình điều trị viêm dây thần kinh phế vị cần được thực hiện tại cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán đúng và có phác đồ điều trị phù hợp với từng bệnh nhân. Đây cũng chính là giải pháp giúp người bệnh hiểu được tình trạng của mình và biết cách phối hợp với bác sĩ để điều trị đạt kết quả như mong muốn.

Nội dung chia sẻ trên đây hy vọng sẽ giúp quý khách hàng hiểu thêm về dây thần kinh phế vị. Hãy liên hệ với MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 nếu quý khách có bất cứ thắc mắc nào liên quan đến bệnh lý ở dây thần kinh này để có được những thông tin  xác đáng và hướng chăm sóc sức khỏe tốt nhất.

BS Thanh Tuấn đã duyệt