1. Sơ lược bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh bất dung nạp lactose không quá hiếm gặp, tuy nhiên, có thể nhiều ba mẹ chưa thực sự hiểu rõ tình trạng này.

Bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh là gì?

Đây được hiểu là tình trạng trẻ sơ sinh bị thiếu hụt enzyme lactase trong cơ thể khiến việc phân hủy lactose trong sữa và các chế phẩm từ sữa kém hiệu quả. Lúc này, máu không hấp thụ lactose mà sẽ chuyển xuống đại tràng. Đại tràng chứa nhiều vi khuẩn nên lactose nhanh chóng bị phân hủy thành axit lactic và khí carbon dioxide. Do đó, trẻ bất dung nạp lactose xuất hiện các triệu chứng đầy bụng, khó tiêu, ợ hơi, nôn trớ, đi ngoài lỏng sau khi uống sữa. 

Một số trẻ không thể tiêu hóa được lactose trong sữa 

Nguyên nhân trẻ sơ sinh bất dung nạp lactose

Bất dung nạp lactose xảy ra khi cơ thể không có khả năng phân hủy lactose thành các dạng đơn giản hơn để hấp thụ do thiếu hoặc không có enzyme lactase. Có ba thể của tình trạng này:

• Bất dung nạp bẩm sinh: Đây là thể di truyền, với gen lặn trên nhiễm sắc thể thường (AR). Trẻ sơ sinh bị thể này sẽ bị tiêu chảy nặng và phân lỏng ngay từ lần đầu tiên trẻ bú sữa. Tình trạng này kéo dài suốt đời và đòi hỏi phải loại trừ hoàn toàn các sản phẩm chứa lactose.
• Bất dung nạp nguyên phát: Thường gặp nhất, loại này không liên quan đến di truyền mà là do sự suy giảm sinh lý hoạt động của enzyme lactase trong các tế bào của ruột. Điều này dẫn đến các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, đầy hơi và đau bụng, đặc biệt là ở những bé sinh non.
• Bất dung nạp thứ phát: Thể này xảy ra sau 1 đợt nhiễm trùng (do virus, vi khuẩn), hoặc do các bệnh lý khác ảnh hưởng đến đường ruột như bệnh celiac hay bệnh lý ruột viêm. Tình trạng nhiễm trùng hoặc viêm làm giảm khả năng sản xuất lactase của ruột, từ đó gây ra các triệu chứng tương tự như bất dung nạp lactose.

Triệu chứng trẻ sơ sinh bất dung nạp lactose

Thông thường, sau 30 phút đến 2 giờ bú sữa mẹ, sữa ngoài hay tiêu thụ các chế phẩm từ sữa, trẻ sơ sinh bất dung nạp lactose sẽ xuất hiện các triệu chứng sau.

• Đau bụng, chướng bụng, bụng căng.
• Ợ hơi, nôn trớ.
• Đi ngoài phân lỏng, phân có mùi chua.
• Quấy khóc, bỏ bú.
• Chậm tăng cân, sụt cân.

Tuy nhiên, các dấu hiệu này lại khá giống với rối loạn tiêu hóa. Tốt nhất ba mẹ nên cho bé đi khám để biết chính xác nguyên nhân và điều trị kịp thời.

Trẻ bất dung nạp lactose thường đi ngoài phân lỏng, có mùi chua sau khi uống sữa

2. Điều trị bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh

Sau khi được chẩn đoán, trẻ sơ sinh bất dung nạp lactose sẽ được áp dụng các phương pháp điều trị sau.

Thay đổi sữa

Đây là nguyên tắc điều trị hàng đầu cho trẻ sơ sinh bị bất dung nạp lactose. Bác sĩ sẽ tư vấn cho ba mẹ dòng sữa, loại sữa không chứa hoặc chứa ít lactose phù hợp nhất với tình trạng của bé. Tuy nhiên, nếu bé bất dung nạp lactose tạm thời do cơ thể nhiễm virus hay bệnh viêm ruột, ba mẹ vẫn có thể cho bé bú mẹ hoặc dùng loại sữa đang dùng. Nhưng lưu ý, cần tăng số lần cho bú và giảm lượng sữa mỗi cữ bú. 

Bổ sung enzyme lactase 

Nếu bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh do cơ thể trẻ thiếu hụt enzyme lactase, bác sĩ sẽ cho bé bổ sung enzyme lactase qua đường uống. Thời điểm uống thường trước hoặc trong khi cho bé bú. Ba mẹ cũng cần tuân thủ hướng dẫn và liều dùng theo chỉ định. Bên cạnh đó, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về việc sử dụng các loại sữa có chứa enzyme lactase trong thành phần.

Điều chỉnh chế độ ăn

Trường hợp trẻ sơ sinh bị bất dung nạp lactose do bệnh lý Celiac tiềm ẩn, đến giai đoạn ăn dặm, ba mẹ chú ý không sử dụng các thực phẩm chứa gluten (lúa mạch, lúa mì) trong chế độ ăn của bé, Thay vào đó là dùng gạo, ngô, khoai vì những thực phẩm này không chứa gluten. Việc này giúp hạn chế viêm ruột, tránh ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất enzyme lactase của cơ thể.

Cho trẻ bú mẹ hoặc chọn sữa công thức không chứa lactose

3. Phòng ngừa bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh

Đối với trẻ cơ địa bất dung nạp lactose, trong quá trình chăm sóc bé, ba mẹ cần chủ động thực hiện các việc sau để phòng ngừa các triệu chứng bệnh, và quan trọng nhất là không ảnh hưởng đến sức khỏe và dinh dưỡng của bé.

• Ưu tiên cho trẻ bú mẹ vì sữa mẹ giàu dinh dưỡng, chứa nhiều kháng thể, hệ vi sinh của con cũng được cho là rất gần gũi với sữa mẹ, giúp trẻ tiêu hóa tốt hơn, tăng cường sức khỏe đường ruột và hệ miễn dịch.
• Nếu dùng sữa ngoài, chọn sữa theo hướng dẫn của bác sĩ, trong thành phần sữa không chứa hoặc chứa ít lactose, có bổ sung thêm enzyme lactase để việc tiêu hóa sữa được hiệu quả nhất.
• Không tự ý thay đổi sữa nếu chưa có chỉ định của bác sĩ để tránh các rủi ro không mong muốn cho em bé. Cũng không tự ý bổ sung các viên uống chứa enzyme lactase khi không được bác sĩ kê đơn. 
• Nguyên tắc khi cho bé bú sữa là tăng số lần bú và giảm lượng sữa mỗi cữ bú. Việc này giúp giảm áp lực lên đường ruột còn non yếu của trẻ, tránh tình trạng nôn trớ, đầy bụng. 
• Khi trẻ bắt đầu ăn dặm, cần thận trọng trong việc lựa chọn thực phẩm, nhất là các chế phẩm từ sữa như sữa chua, phô mai, váng sữa, kem,… Luôn tuân thủ nguyên tắc thử lượng nhỏ để theo dõi phản ứng cơ thể. Nếu bé có bất thường, tạm ngưng ăn và thử lại sau một thời gian.
• Trẻ bất dung nạp lactose sẽ tiêu thụ ít sữa, mà sữa lại chứa rất nhiều canxi. Để phòng ngừa thiếu hụt canxi cho bé, ba mẹ hãy tăng cường bổ sung các loại thực phẩm giàu canxi như hải sản, rau xanh đậm, đậu phụ, đậu trắng,…
• Theo dõi sức khỏe tiêu hóa của bé. Tốt nhất nên cho bé đi khám định kỳ theo lịch của bác sĩ hoặc khám ngay khi bé xuất hiện các triệu chứng đau bụng, nôn trớ, tiêu chảy,…

Tăng số lần cho bú và giảm lượng sữa mỗi cữ bú cho trẻ bất dung nạp lactose

Trên đây là những thông tin về bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh. Nếu nghi ngờ em bé bị tình trạng này, bạn có thể đưa bé đến khám tại Chuyên khoa Nhi - Hệ thống Y tế MEDLATEC. Để chủ động lịch khám, quý khách hãy gọi ngay 1900 56 56 56.